Ανταποκρινόμενος στην ευγενική πρόσκληση του Diastixo.gr, ας μου επιτραπεί να συστήσω κάποιες απ’ τις πρόσφατες ή εντός ολίγου αναμενόμενες νέες κυκλοφορίες μας. Κάποια απ’ αυτά τα βιβλία υπήρξαν αγαπημένα μου προτού φτάσουν να εκδοθούν στη γλώσσα μας, νιώθω, δε, πως η ακόλουθη μικρή επιλογή των 5+1 τίτλων είναι απόλυτα ενδεικτική του στίγματός μας σήμερα και, παράλληλα, της διαδρομής που ακολούθησαν οι Εκδόσεις Printa & Ροές από την ίδρυσή τους το 1984.

1. Αντόν Τσέχοφ, Περί έρωτος

Οι μεγάλοι Ρώσοι κλασικοί συγκροτούν μια σημαντική συνιστώσα στις σειρές ξένης λογοτεχνίας των Ροών και η νέα κυκλοφορία μας, που παραλαμβάνεται σε λίγες μέρες από το τυπογραφείο, φέρει την υπογραφή του Τσέχοφ, σε μετάφραση από τα ρωσικά του Πάνου Σταθόγιαννη και της Νανάς Κιρσανίδου. Στον τόμο περιλαμβάνονται εννέα διηγήματα με κοινή θεματολογία: τον έρωτα. Με τη λεπτότητα που τον χαρακτηρίζει, ο Τσέχοφ μετατρέπει τις αφηγήσεις του σε λογοτεχνική μελέτη του ερωτικού φαινομένου, ιδωμένου μέσα από διαφορετικά πρίσματα. Έρωτες ανέλπιδοι, ανεκπλήρωτοι ή κι ανέκφραστοι («Περί έρωτος», «Βέροτσκα», «Το σπίτι με το μεσοπάτωμα»)· έρωτες μεταμορφωτικοί, που κινούν τη ζωή να πάρει άλλες, νέες ατραπούς («Η κυρία με το σκυλάκι», «Η αρραβωνιαστικιά»)· έρωτες ξεπεσμένοι, πλανεμένοι, ξεστρατισμένοι («Με την Άννα στον λαιμό», «Η σουσουράδα»)· έρωτες που έγιναν γάμος, άλλοτε εφιαλτικός, άλλοτε ανιαρός μα και –εν τέλει– ευτυχισμένος («Η σύζυγος», «Η γυναίκα μου») – οι «περιπτώσεις» ποικίλλουν. Ο Τσέχοφ στήνει μπροστά μας μιαν ολόκληρη κοινωνία, από την αχανή ρωσική επαρχία των πλούσιων γαιοκτημόνων και της αργόσχολης ζωής τους, ως τη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη της ανούσιας, όλο κίνηση και βεγγέρες καθημερινότητας των ανθρώπων των σαλονιών, και μιαν ολόκληρη εποχή, με τα διηγήματα της συλλογής να στέκονται επάξια πλάι στη δημοφιλέστατη θεατρική του παραγωγή.

2. Franz Werfel, Μια αχνογάλαζη γυναικεία γραφή

Ένα άλλο πεδίο που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα είναι αυτό των γερμανόφωνων συγγραφέων του ευρύτερου κεντροευρωπαϊκού χώρου και ιδίως της περιόδου του Μεσοπολέμου: Kafka, Zweig, Rilke, ασφαλώς, αλλά και Joseph Roth, Robert Walser, Hermann Ungar και, εν προκειμένω, Franz Werfel. Γεννημένος στην Πράγα το 1890, ο Βέρφελ έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του στη Βιέννη και συναναστράφηκε όλα τα «ιερά τέρατα»: Kafka, Max Brod, Rilke, Georg Trakl, Robert Musil, Bertolt Brecht, Thomas Mann… Στη χώρα μας είναι μάλλον ξεχασμένος σήμερα, αν και θα έπρεπε να είναι γνωστός από το opus magnum του, το τρίτομο Οι σαράντα μέρες του Μουζά Νταγκ (που είχε κυκλοφορήσει παλαιότερα απ’ τις εκδόσεις της Εστίας, σε μετάφραση του αείμνηστου Άγγελου Παρθένη). To μυθιστόρημα Μια αχνογάλαζη γυναικεία γραφή, που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες σε μετάφραση του Βασίλη Πατέρα, έχει χαρακτηριστεί ως προπομπός της «Λογοτεχνίας του Ολοκαυτώματος». Περιστρέφεται γύρω από ένα για πολύ καιρό αποσιωπημένο ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στον Λεωνίδα, έναν υψηλόβαθμο γραφειοκράτη του αυστριακού Υπουργείου Πολιτισμού και Παιδείας, τη νεότερή του σύζυγο-τρόπαιο Αμελί και μια Εβραία γυναίκα από το παρελθόν, τη Βέρα Βόρμσερ. Το κείμενο γράφτηκε στη Γαλλία, την περίοδο που ο Βέρφελ είχε ήδη πάρει τον δρόμο της φυγής για να γλιτώσει από τους Εθνικοσοσιαλιστές, και πρωτοκυκλοφόρησε από τον αργεντίνικο εκδοτικό οίκο Estrellas το 1941, όταν ο συγγραφέας είχε πια κατορθώσει να κάνει το πολυπόθητο υπερπόντιο ταξίδι και να βρεθεί σε ασφαλές έδαφος.

3. Sabahattin Ali, Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό

Η επόμενη πρότασή μου αφορά μια κάπως παλαιότερη έκδοσή μας, πρόκειται όμως για βιβλίο που αγάπησα ιδιαίτερα. Αν και γραμμένο, δε, από Τούρκο συγγραφέα, δείτε πώς η ατμόσφαιρά του ταιριάζει και μ’ εκείνη των γερμανόφωνων που προαναφέραμε! Στο Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό, η Μαρία Πούντερ, Γερμανοεβραία από την Τσεχία, και ο Ραΐφ, Τούρκος μουσουλμάνος, συναντιούνται στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου και ζουν έναν μοναδικό έρωτα με απρόσμενη κατάληξη. Πρόκειται για το σημαντικότερο έργο του Σαμπαχαττίν Αλί, που, πριν από τον τραγικό και μυστηριώδη θάνατό του, κυνηγήθηκε και φυλακίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες. Το μυθιστόρημα πρωτοδημοσιεύθηκε στα τουρκικά στις αρχές της δεκαετίας του 1940, χωρίς να σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία. Εβδομήντα χρόνια αργότερα, το βιβλίο εξελίχθηκε σε μπεστ σέλερ στην Τουρκία, κι έγινε παγκοσμίως γνωστό χάρη στη μετάφρασή του στα αγγλικά και σε πάμπολλες άλλες γλώσσες (εν προκειμένω, στα ελληνικά, από την Ε.Ι. Σακαλή), προκαλώντας κύμα ενθουσιωδών δημοσιευμάτων διεθνώς. Στον βρετανικό Guardian έγραψαν πως «...το διάβασαν, το αγάπησαν και έκλαψαν μ’ αυτό άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας...» – και, πιστέψτε με, δεν είναι υπερβολή!

4. Joaquim Maria Machado de Assis, Απομνημονεύματα του Άιρες

Πρωτοδιάβασα, πριν χρόνια, το βιβλίο αυτό στη γαλλική του έκδοση και εκτίμησα τη γραφή του Machado de Assis, μια γραφή εναλλάξ περίτεχνη και «ατημέλητη», παλιομοδίτικη και μοντέρνα, μελαγχολική και ειρωνική, σκληρή και τρυφερή, νηφάλια και ταραγμένη – που ευτύχησε κατά τη μεταφορά της στα ελληνικά χάρη στον Νίκο Πρατσίνη. Στο ιδιότυπο (και, σε κάποιο βαθμό, αυτοβιογραφικό) αυτό μυθιστόρημα υπό μορφή ημερολογίου, πρωταγωνιστής και αφηγητής είναι ο σύμβουλος Άιρες, ένας διπλωμάτης που επιστρέφει οριστικά από την Ευρώπη στο Ρίο ντε Ζανέιρο, χήρος και άτεκνος, για να ξεκινήσει τη ζωή του ως συνταξιούχου. Στο ημερολόγιό του, λοιπόν, καταγράφει και σχολιάζει τη μουντή «νέα ζωή» του, ενώ παρακολουθεί με εμμονή και πάθος τον έρωτα, στον εαυτό του και στον περίγυρο, άμεσα ή/και «από την κλειδαρότρυπα», με φόντο το Ρίο ντε Ζανέιρο στα τέλη του 19ου αιώνα. Κύκνειο άσμα του μεγαλύτερου Βραζιλιάνου συγγραφέα, το μυθιστόρημα αυτό αποτελεί ένα πολιτικό, κοινωνικό και ιστορικό σχόλιο για τη Βραζιλία αλλά και για την ίδια τη λογοτεχνία.

5. Παυλίνα Παμπούδη, Νυχτολόγιο

Την εκπροσώπηση της ελληνικής λογοτεχνίας στις εκδόσεις μας αναλαμβάνει το νέο βιβλίο της Παυλίνας Παμπούδη με τίτλο Νυχτολόγιο, που θα κυκλοφορήσει τον επόμενο μήνα. Είναι η 15η ποιητική της συλλογή και πιστεύω ότι θα διαγνωστεί ως ο πιο σημαντικός σταθμός στη συγγραφική της πορεία. Αλλά για το βιβλίο αυτό θεώρησα πως θα ήταν ίσως σωστότερο να μιλήσει κάποιος τρίτος – εν προκειμένω ο καλός φίλος Βάλτερ Πούχνερ (ο οποίος, άλλωστε, υπέγραψε πρόσφατα μια εξαιρετική μελέτη για το σύνολο του ποιητικού έργου της Π.Π., με τίτλο Η λεπτουργός). Όταν λοιπόν του στείλαμε τα δοκίμια του Νυχτολογίου και του ζητήσαμε μια πρώτη εντύπωση, μας έγραψε:
«…[Η συλλογή αποτελείται] από ένα πρώτο μέρος, το “Οι Επισκέπτες” με 10 ποιήματα, και ένα δεύτερο, το “Νυχτολόγιο”, με περίπου 40 ποιήματα, που όλα αφορούν στα μεγάλα μυστικά της νύχτας. Σ’ αυτό το “βιβλίο επισκεπτών” στον ύπνο (και την αγρυπνία), στα πρωτόκολλα της νύχτας, γίνεται λόγος για το πάνδημο των ονείρων, την κοσμογονική μνήμη των κυττάρων, την τεκτονική διαστρωμάτωση του υποσυνείδητου, τις εκφάνσεις του άγνωστου σε πολλαπλές μεταλλάξεις. Η Π.Π., με τη μοναδική ιδιότυπη γλώσσα της, περιγράφει προσωπικές και αρχέτυπες νύχτες, περιγράφει τον άλλο κόσμο μέσα μας, αυτόν ο οποίος ξυπνά όταν ο εγκέφαλος υπολειτουργεί. Και εξυφαίνει ένα ποιητικό πανδαιμόνιο όπου οι ανώνυμες δυνάμεις της εξέλιξης συντίθενται με τις πολλές εκφάνσεις τού εγώ και δημιουργούν αναπαραστάσεις εξαιρετικής τολμηρότητας και έντασης – Β.Π.»

5+1. Arthur Schopenhauer, Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση

Το Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση συγκαταλέγεται, αναμφίβολα, στα μεγάλα κλασικά έργα της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, με μεγάλη επιρροή σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης διανόησης. Ενσωματώνει μεγάλο μέρος της πρότερης φιλοσοφικής παράδοσης και αποτελεί, με τη σειρά του, άμεσα ή έμμεσα, πολύ σημαντική πηγή της σύγχρονης φιλοσοφίας – έχει δε ασκήσει βαθύτατη επίδραση όχι μόνο στην ίδια τη φιλοσοφία, αλλά και στις τέχνες και τις επιστήμες. Πρόκειται για θεμελιώδες έργο, που ουσιαστικά δεν ήταν έως τώρα προσβάσιμο στον Έλληνα αναγνώστη. Η έκδοσή μας, στη σειρά «Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη», παρουσιάζει σε πρώτη φάση το πρώτο και συστηματικό μέρος του έργου, και συγκεκριμένα (λόγω του μεγάλου όγκου που απαιτείται για μια άρτια έκδοση με εισαγωγή, υπομνηματισμό, βιβλιογραφία κτλ.) σε τρεις χωριστούς τόμους: Ο πρώτος τόμος (που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2020) εμπεριέχει τα βιβλία Α’ και Β’, ο δεύτερος (που βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο προετοιμασίας) περιλαμβάνει τα βιβλία Γ’ και Δ’, και ο τρίτος (που αναμένεται να κυκλοφορήσει εντός του 2022) το εκτενές Παράρτημα με την κριτική της καντιανής φιλοσοφίας. Σε δεύτερη φάση, προβλέπεται και η έκδοση επίσης του δεύτερου και συμπληρωματικού μέρους του πρωτοτύπου. Όταν κι αυτή ολοκληρωθεί, το περίφημο τούτο έργο θα είναι για πρώτη φορά διαθέσιμο σε πλήρη ελληνική μετάφραση, και δη συνοδευόμενη από τα όσα είθισται να κρίνονται και να αποδεικνύονται απαραίτητα για την ουσιαστική μελέτη του – χάρη στην εξαιρετική και επίμοχθη δουλειά που έχει εκπονήσει ο Δημήτρης Υφαντής, με τη συνεργασία της Βάλιας Κακοσίμου. Πρόκειται για μια ιδιαιτέρως απαιτητική έκδοση, μια «δουλειά υποδομής», το αποτέλεσμα της οποίας μας γεμίζει –πιστεύουμε δικαίως– με υπερηφάνεια.

Ο Λευτέρης Καρτάκης είναι ο ιδρυτής των Εκδόσεων Ροές και Printa.

Twitter