Όταν ξεκινάς να γράψεις ένα βιβλίο για την παιδική κακοποίηση δεν είναι δύσκολο ν’ αρχίσεις, δύσκολο είναι να το τελειώσεις. Γιατί στο τέλος πρέπει να κάνεις μια πρόταση, να βρεις μια λύση, μια απάντηση στο αποτρόπαιο, το δυσεξήγητο, το σκοτεινό της ανθρώπινης συμπεριφοράς:

Γιατί ένας γονιός λέει ψέματα για την υγεία του παιδιού του; 
Γιατί γιορτάζει τη νάρκωση της κόρης του; 
Γιατί παρακαλά για μια χειρουργική επέμβαση του γιου του; 
Γιατί μια μητέρα περιφέρει το υγιές παιδί της σε νοσοκομεία; 
Γιατί ένας πατέρας στερεί τα φάρμακα από το άρρωστο παιδί του; 
Τι είναι αυτό που οπλίζει το χέρι ενός υγειονομικού κακοποιητή; 

Το Munchausen by proxy! Τούτη είναι η δική μου απάντηση, την οποία προσπαθώ σε 200 σελίδες και δέκα έτη έρευνας να εξηγήσω. 

Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου, λοιπόν. Μια μορφή παιδικής κακοποίησης διαφορετική, δίχως μώλωπες, κατάγματα, κραυγές και δακρυσμένο βλέμμα. Μια μορφή κακοποίησης στην οποία το παιδί/θύμα είναι περιποιημένο και ο γονιός/θύτης γεμάτος κάλπικη αγάπη. Κι όμως τούτη η «ευγενής» κακοποίηση είναι και η πλέον σκληρή, διατηρώντας τα μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας: Πόσα αχρείαστα χειρουργεία μπορεί να αντέξει ένα παιδί; Πόσες αχρείαστες ναρκώσεις; Ένα παιδί το οποίο, αντί να παίζει στην αυλή του σχολείου του, βρίσκεται σκεπασμένο σε ένα κρεβάτι νοσηλείας. Ένα παιδί που αντί να βαστά την κασετίνα του, μετρά ml αχρείαστων φαρμάκων. 

«Μα πώς μπορεί ένας γονιός να εξαπατήσει τον σοφό γιατρό του παιδιού του;»

Τούτες τις τεχνικές εξαπάτησης του γιατρού περιγράφω στο βιβλίο μου Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου: Από τη γονική αποξένωση στην υγειονομική κακοποίηση ανηλίκων (Εκδόσεις Παπαζήση, 2023): Ψεύτικες ακτινογραφίες, πειραγμένα βιβλιάρια, νυχτερινές φαρμακοδοσίες, κακοφορμισμένα τραύματα, χαραγμένες τομές, αλλοιωμένο αίμα και ένα σωρό άλλα παραδείγματα υγειονομικής κακοποίησης που συναντούμε στο φάσμα του Μινχάουζεν. Σε τούτη την υγειονομική εξάρτηση η πρότασή μου παραμένει μία: Έγκαιρη διάγνωση και άμεση προστασία του θύματος. Διαγνωστικά εργαλεία, παραδείγματα επείγουσας κοινωνικής βοήθειας, τεχνικές αποκάλυψης του θύτη, πρωτόκολλα υγειονομικής επανεκπαίδευσης του θύματος εμπεριέχονται στα κεφάλαια του βιβλίου.

Μια μορφή παιδικής κακοποίησης διαφορετική, δίχως μώλωπες, κατάγματα, κραυγές και δακρυσμένο βλέμμα. Μια μορφή κακοποίησης στην οποία το παιδί/θύμα είναι περιποιημένο και ο γονιός/θύτης γεμάτος κάλπικη αγάπη.

«Και στην Ελλάδα… έχουμε καθόλου Munchausen στην Ελλάδα;»

Μέχρι σήμερα, ουδεμία απόφαση ελληνικού δικαστηρίου έχει παραδεχθεί κακοποίηση ανηλίκου σε έδαφος Munchausen by proxy. Πρόκειται για ένα Υγειονομικό Ελληνικό Παράδοξο, το οποίο επιχειρώ να ερμηνεύσω και να ανατρέψω. Η χώρα μας ίσως είναι η «χαρά του υγειονομικού κακοποιητή», καθώς προσφέρει μια διαγνωστική ασυλία στο Σύνδρομο Munchausen. Η «αφιερωμένη ελληνική μητρότητα», ο «απών Έλληνας πατέρας», το «αλάνθαστο χέρι του Έλληνα γιατρού» αλλά και ο «απόμακρος Έλληνας δικαστής» κεντρίζουν την ερευνητική προσοχή μου και απαιτούν τον επαναπροσδιορισμό τους. 

Όταν ξεκινάς να διαβάσεις ένα βιβλίο για την κακοποίηση, αναρωτιέσαι γιατί. Γιατί να διαβάσω ένα βιβλίο για την οδύνη, το μη αναστρέψιμο, το δακρυσμένο; Αφού εγώ δεν είμαι έτσι, αφού στο δικό μου παιδί δεν συμβαίνουν αυτά, αφού είμαστε μακριά από τούτο… Κι όμως, τούτη η αναγνωστική σιωπή είναι που ηρεμεί τον επίδοξο θύτη: «Δεν πειράζει μωρέ, ας διαβάσει κάποιος άλλος. Δεν πειράζει μωρέ, ας το σώσει κάποιος άλλος. Δεν πειράζει μωρέ, πού να μπλέκω τώρα…»

Δεν ξέρω τι πέτυχα με τη συγγραφή τούτου του βιβλίου. Ξέρω όμως ότι δεν άντεχα να μην το γράψω. Το Munchausen by proxy με γοήτευσε ως διαταραχή, ως έγκλημα, ως συμπεριφορά. Θέλησα να το καταλάβω, θέλησα να καταλάβω πώς σταματά και πότε αρχινά, θέλησα ν’ ακούσω τους θύτες και να γράψω τους δικούς τους ισχυρισμούς. Θέλησα να βρω ελαφρυντικά για τούτη τη συνθήκη της ανθρώπινης παρέκκλισης. Θέλησα να καταλάβω.

Τολμώ να κλείσω τούτη τη συγγραφική εξομολόγηση με την πρώτη φράση του βιβλίου:

Αφιερώνεται σε όλες εκείνες τις μητέρες
που δίκαια ή άδικα κατηγορήθηκαν για Munchausen by proxy.
Με την ευχή οι πρώτες να αλλάξουν και οι δεύτερες να συγχωρήσουν.

Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου
Από τη γονική αποξένωση στην υγειονομική κακοποίηση ανηλίκων
Παναγιώτης Γκούβερης
Εκδόσεις Παπαζήση
202 σελ.
ISBN 978-960-02-4075-7
Τιμή €18,02

Twitter