Η Σελέστ Ινγκ δεν είναι καινούργιο όνομα για τους βιβλιόφιλους. Στο παρελθόν έχουν κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο τα βιβλία της Όσα δεν σου είπα ποτέ (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, 2016) και Μικρές φωτιές παντού (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, 2018). Πάρα πολύ συχνά επαινείται για το συγκινησιακό εκτόπισμα που εξασφαλίζουν οι λογοτεχνικές αποτυπώσεις των οικογενειακών σχέσεων, οι ενδιαφέροντες χαρακτήρες και οι γλυκές εκβάσεις. Μπορούμε να πούμε εξίσου εύκολα το ίδιο και για τις Χαμένες μας καρδιές, αν κι εδώ η Ινγκ στήνει μια πιο ιδιαίτερη ιστορία που μπορεί για μας να είναι μυθοπλασία, αλλά για άλλους είναι μόνο ένα ψήγμα της πραγματικότητας.

Με μια πρώτη ματιά, Οι χαμένες μας καρδιές είναι μια δυστοπία, μια προσεκτικά πλασμένη αφήγηση για ένα απολυταρχικό καθεστώς. Υπό αυτή την έννοια το μυθιστόρημα γίνεται αυτομάτως «γνώριμο». Δεν είναι λίγα τα δυστοπικά μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί και κυκλοφορούν στα ράφια μας, στα ελληνικά πλέον. Ο κόσμος που πλάθει η Σελέστ Ινγκ είναι ένα «πειραγμένο» είδωλο της Αμερικής: μια ρατσιστική κοινωνία όπου θεριεύει η λογοκρισία των βιβλίων και η διαφορετικότητα ενοχοποιείται μέχρι που ποινικοποιείται. Όσες οικογένειες κρίνονται ακατάλληλες λόγω των πολιτικών τους θέσεων και μιας ευνοϊκής στάσης προς την εχθρική Κίνα, απειλούνται ευθέως με την πιο σκληρή πραγματικότητα: να μην ξαναδούν το παιδί τους για πάντα κι εκείνο να μεγαλώσει σε μια πιο παραδοσιακή, πατριωτική και φυσικά αμερικανοτραφή οικογένεια.

Σταδιακά όμως η Ινγκ μπολιάζει το βιβλίο με παραδείγματα από την πραγματικά «γνώριμη» Αμερική. Από τη μία με αναφορές στο σκοτεινό κι επαίσχυντο παρελθόν της – η αλληλοεπικαλυπτόμενη κι αδιαχώριστη τριπλέτα  αποικιοκρατία, δουλεία, γενοκτονία ιθαγενών υπενθυμίζεται με διάφορα αληθινά ιστορικά γεγονότα. Από την άλλη, το δυσοίωνο παρόν της – συστημικός ρατσισμός, μισαλλοδοξία, έμφυλες διακρίσεις, αστυνομική βία και όλες οι σύγχρονες και, δυστυχώς, οικείες εκφράσεις τους. Έτσι, καταφέρνει να ανατρέψει τον αμιγώς δυστοπικό χαρακτήρα του βιβλίου και να διατυπώσει πιο καθαρά το επείγον αίτημα για αλληλεγγύη και συλλογική δράση, με κάθε τρόπο. Κυρίως όμως μέσω της τέχνης και πάντα με κέντρο την αγάπη.

Η ακατάσβεστη αγάπη μιας μητέρας, η απαράμιλλη δύναμη της τέχνης να παρακινεί, αλλά και η έμπρακτη αλληλεγγύη μπορούν να μας αφήσουν να ζήσουμε σε έναν πιο δίκαιο κόσμο.

Αν η Ινγκ καταφέρνει να προβληματίσει το αναγνωστικό κοινό, αυτό δεν το οφείλει μόνο στη βαρύτητα των θεμάτων που φέρνει στην επιφάνεια. Ίσα ίσα, το κεντρικό νήμα της ιστορίας είναι ευδιάκριτο και ξετυλίγεται με μια ορμή που σε παρασύρει πολύ γρήγορα. Ο Μπερντ ζει με τον πατέρα του και την ανάμνηση της μητέρας του. Έχει μάθει να μην την αναζητεί ούτε να ρωτάει για κείνη, να μην αμφισβητεί την απουσία της – όπως και τίποτα άλλο. Γιατί πρέπει να αποφεύγει την αστυνομία; Γιατί πρέπει να κάνει πως δεν βλέπει τις αναταραχές στους δρόμους; Γιατί τα ράφια του σχολείου είναι άδεια; Και γιατί πρέπει να επαινεί συνεχώς τον PACT; Όλες αυτές οι ερωτήσεις καταχωνιάζονται σε μια γωνία στο μυαλό του Μπερντ, μέχρι που μια μέρα φτάνει μια ζωγραφιά: πολλές γάτες κι ένα ντουλαπάκι, καμία υπογραφή. Η υποψία ότι από πίσω κρύβεται η μητέρα του δυναμιτίζει κάθε πρότερη υποταγή – θα μάθει την αλήθεια πάση θυσία.

Σε αυτό της το βιβλίο, η συγγραφέας αντλεί από τον κόσμο των παραμυθιών και τη σκληρή πραγματικότητα των ενηλίκων σε μια γλώσσα που αναμετριέται με τη λυρικότητα, χωρίς όμως να παραδίνεται σε αυτή. Όσο το μετέφραζα, ερχόμουν συνεχώς αντιμέτωπη με μια άλλοτε εμφανή και άλλοτε καλά κρυμμένη ποιητικότητα στον λόγο της, που με ανάγκαζε να αναπλάσω πολλές φορές στο μυαλό μου τις εικόνες που ήθελε να στήσει, προκειμένου να συναρμολογήσω με ακρίβεια το μωσαϊκό των ζωών του Μπερντ και της Σέιντι, της Μάργκαρετ και του Ίθαν. Ανά στιγμές, η μετάφραση ήταν μια πρόκληση, πολύ όμως δημιουργική.

Τελικά είναι ακριβώς η τρυφερή γραφή της Ινγκ που, σε συνδυασμό με την πολύ συγκινητική σχέση της Μάργκαρετ με τον γιο της, γλυκαίνει τον αναγνώστη, τον αγγίζει βαθιά και του χαρίζει την ελπίδα. Αυτό που διαγράφεται καθαρά μετά την ανάγνωση του βιβλίου είναι ότι η ακατάσβεστη αγάπη μιας μητέρας, η απαράμιλλη δύναμη της τέχνης να παρακινεί, αλλά και η έμπρακτη αλληλεγγύη μπορούν να μας αφήσουν να ζήσουμε σε έναν πιο δίκαιο κόσμο. Κι η αρχή θα γίνει με τα βιβλία.

Οι χαμένες μας καρδιές
Celeste Ng
μετάφραση: Μαρτίνα Ασκητοπούλου
Μεταίχμιο
σ. 440
ISBN: 978-618-03-3637-5
Τιμή: 18,80€

Twitter