Βασιλική Λάζου
Πάντα οι σημαντικές επέτειοι, όπως τα 200 χρόνια από την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, είναι ικανός λόγος να στοχαστούμε πάνω στην Ιστορία, να φωτίσουμε αθέατες πτυχές και να αναδείξουμε την αλληλεξάρτηση γεγονότων, συμπεριφορών και δράσεων. Αν και μεγάλωσα σε μια επαρχιακή πόλη όπου το αποτύπωμα του Αθανάσιου Διάκου ήταν έντονο, πριν ασχοληθώ ερευνητικά με τις γυναίκες στην Επανάσταση του 1821 δεν είχα ιδιαίτερη ενασχόληση με αυτή την περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας. Μελετώντας όμως λόγω της επετειακής συγκυρίας μια εποχή με έντονες και συνεχείς στρατιωτικές εξελίξεις, πολιτικές ανακατατάξεις, διχογνωμίες και έριδες, διαπίστωσα πόσο λίγα πραγματικά γνωρίζουμε για τον τρόπο με τον οποίο μια κοινωνία εμπλέκεται συνολικά στην πολεμική προσπάθεια, για το πώς ουσιαστικά όλα τα μέλη της, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, βίωσαν την οδυνηρή καθημερινότητα του πολέμου αλλά και την ανάταση της επανάστασης. Και αν στην ιστορία της ανθρωπότητας ετούτες οι βίαιες και αιματηρές καταστάσεις θεωρούνται ανδρική υπόθεση και αν το δικαίωμα στην πολιτική, είναι, διαχρονικά, από πολύ παλιά ως τους δικούς μας καιρούς, υπόθεση των αντρών, διαπίστωσα ότι οι γυναίκες συμμετείχαν με παθητικό τρόπο ενεργά στον Αγώνα.
Γράφω λοιπόν για τις γυναίκες στην Επανάσταση του 1821, για αυτήν την ουσιαστικά αθέατη πλευρά της Ιστορίας. Όχι μόνο επειδή αφορά στις γυναίκες που καταγράφονται στο περιθώριο των μεγάλων αφηγήσεων, αλλά και επειδή εξετάζει την τύχη και τα πάθη των πολλών, των ανώνυμων πρωταγωνιστών της Ιστορίας. Διαβάζοντας προσεκτικά τις πηγές και τα απομνημονεύματα για την Ελληνική Επανάσταση, αναζήτησα τις απλές και καθημερινές γυναίκες που βρέθηκαν στη δίνη των γεγονότων. Επιχείρησα να ιχνηλατήσω τις πράξεις και τη στάση τους απέναντι στον θάνατο, τον φόβο και την πείνα. Τον τρόπο με τον οποίο ενέτασσαν τη ζωή τους στη δυναμική της επαναστατικής κοινωνίας αλλά και παράλληλα τις συλλογικές συνθήκες, τους μηχανισμούς και τα ήθη που διαμόρφωσαν και καθόρισαν την καθημερινότητα του βίου τους.
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πηγές και τα απομνημονεύματα για την Ελληνική Επανάσταση, αναζήτησα τις απλές και καθημερινές γυναίκες που βρέθηκαν στη δίνη των γεγονότων.
Ξεκινώ την πραγμάτευση του θέματος με όψεις της γυναικείας ζωής στα προεπαναστατικά χρόνια. Μέσα από γλαφυρές και ενδιαφέρουσες αφηγήσεις ξένων περιηγητών διερευνώ τις πραγματικότητες των γυναικών στα Γιάννενα, την Αθήνα, τις Κυκλάδες, τη Χίο και την Ύδρα. Εντοπίζω κοινά σημεία και διαφορές σε νησιωτικές και ηπειρωτικές περιοχές, σε γυναίκες εύπορες και φτωχές, σε αστές και σε αγρότισσες. Ρίχνω μια ματιά στο χαρέμι του Αλή Πασά και στη ζωή των Οθωμανών γυναικών, στις γαμήλιες πρακτικές και την τιμωρία της μοιχείας. Διερευνώ τη γυναικεία συμμετοχή στην προετοιμασία του Αγώνα, τις Φαναριώτισσες και τις διανοούμενες. Αναζητώ τις Οθωμανές και τις Ελληνίδες μέσα και έξω από την πολιορκημένη Τριπολιτσά και τα άλλα κάστρα του Μοριά, στο πολιορκημένο Μεσολόγγι και την κατεστραμμένη από τις επιδρομές του Ιμπραήμ Πελοπόννησο. Μιλώ για τον έρωτα και τη σεξουαλική ζωή, την πορνεία, τους γάμους και τα προξενιά στα χρόνια της Επανάστασης. Ιχνηλατώ τις πορείες επώνυμων και διάσημων γυναικών του 1821, όπως η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους, που αποτυπώνουν την ιδιαίτερη συνεισφορά του νησιωτικού κόσμου, της ναυτιλίας και του εμπορίου στη χρηματοδότηση του Αγώνα. Διερευνώ τις μαζικές αιχμαλωσίες γυναικών. Πώς χριστιανές και μουσουλμάνες στην Πελοπόννησο, τη Νάουσα, τη Χίο, τα Ψαρά, την Κάσο και την Αθήνα αντιμετωπίστηκαν ως λεία πολέμου και εμπόρευμα για τα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Με φόντο τις πρώτες προσπάθειες συγκρότησης του ελληνικού κράτους, θίγω ζητήματα μέριμνας για τους πρόσφυγες και τις χήρες των αγωνιστών, τη γυναικεία εκπαίδευση και την απουσία των γυναικών από την πολιτική ζωή και τα πολιτειακά κείμενα του Αγώνα. Και τελικά επιχειρώ να απαντήσω στο ερώτημα: τι άλλαξε στη ζωή των γυναικών από την οθωμανική κοινωνία στον δρόμο προς το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος;
1821 – Γυναίκες και Επανάσταση
Από τον οθωμανικό κόσμο στο ελεύθερο ελληνικό κράτος
Βασιλική Λάζου
Διόπτρα
σ. 280
ISBN: 978-960-653-246-7
Τιμή: 14,35€
