Η Γιώτα Κ. Αλεξάνδρου γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από το Λιβίσι της Μ. Ασίας. Είναι πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με μεταπτυχιακές σπουδές σε δράμα και θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ της Αγγλίας. Εργάστηκε ως ηθοποιός και ως υπεύθυνη θεατρικής αγωγής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ως εμψυχώτρια εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Μέλος του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Μαθαίνουμε στο σπίτι», παρουσίασε βιβλία της στην Εκπαιδευτική Τηλεόραση (ΕΡΤ2). Έχουν εκδοθεί δύο βιβλία της με θεατρικά έργα για παιδιά και δεκαέξι εικονογραφημένα βιβλία. Βιβλία της έχουν λάβει διακρίσεις σε διαγωνισμούς και ήταν υποψήφια για λογοτεχνικά βραβεία. Το Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου  μπήκε στη βραχεία λίστα για τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου και στα λογοτεχνικά βραβεία του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και του περιοδικού Ο Αναγνώστης. Το βιβλίο, που με πρωταγωνιστή τη φιγούρα του Καραγκιόζη μυεί τους μικρούς αναγνώστες στο Έπος του ’40 και στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Γιατί επιλέξατε τον Καραγκιόζη να μιλήσει στα παιδιά για την Ιστορία μας; Ποιο μήνυμα θέλει να μας στείλει;

Ο Καραγκιόζης ήταν και είναι προσφιλές και οικείο θέαμα για τα παιδιά, τότε και τώρα, με το χιούμορ και την εφευρετικότητά του. Είναι κατεξοχήν λαϊκό θέαμα. Μιλούσε περισσότερο ίσως από κάθε άλλη τέχνη την εποχή εκείνη στην ψυχή του απλού λαού. Ήταν κοντά στα δεινά του. Πεινασμένος ο Καραγκιόζης, πεινασμένος κι ο λαός στα χρόνια της Κατοχής. Ο απλός άνθρωπος γελούσε με τα καμώματα του πολυμήχανου Καραγκιόζη, ταυτιζόταν μαζί του κι έβρισκε σε εκείνον τη δύναμη και τον τρόπο να αντέξει, να παλέψει και να αγωνιστεί για να ανατρέψει και τη δική του φριχτή πραγματικότητα. Και ίσως το ίδιο μήνυμα θα ήθελε να μας στείλει και σήμερα. Να μη σκύβουμε το κεφάλι όσο δύσκολα κι αν περνάμε. Να σατιρίζουμε και να καυτηριάζουμε τα κακώς κείμενα, να αγωνιζόμαστε για να τα αλλάξουμε και να προχωράμε.

O αναγνώστης μπορεί να ακούσει –δωρεάν με QR Code– τον Άθω Δανέλλη να αφηγείται την ιστορία σας από το τάμπλετ ή το κινητό του. Παραμένει ισχυρή η φιγούρα του Καραγκιόζη στην εποχή του διαδικτύου και της ψηφιακής επικοινωνίας;

Είναι πραγματικά εξαιρετική η αφήγηση της ιστορίας από τον ταλαντούχο καραγκιοζοπαίκτη- σκιοπαίκτη Άθω Δανέλλη και είμαι ευγνώμων για τη συνεργασία μας. Έχω την αίσθηση ότι δεν είναι τόσο ισχυρή η φιγούρα του Καραγκιόζη στην εποχή της γρήγορα εναλλασσόμενης εικόνας. Γίνονται όμως ωραίες παραστάσεις, που με πιο σύγχρονο τρόπο επιχειρούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των σημερινών παιδιών και να συνομιλήσουν μαζί τους.

Τι γνωρίζουμε για τον ρόλο του θεάτρου σκιών στο Έπος του ’40 και στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής;

Οι Τέχνες και ανάμεσά τους το θέατρο σκιών ήταν ένα «όπλο» ισχυρό στα χέρια των ανθρώπων στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής. Οι παραστάσεις δίνονταν σε σπίτια, σε αυλές, σε νοσοκομεία. Το θέατρο σκιών ενημέρωνε για τις τρέχουσες πολεμικές εξελίξεις, διακωμωδούσε τον εχθρό μέσω του σκωπτικού κεντρικού ήρωά του, του Καραγκιόζη, τόνωνε το κοινό αίσθημα της εθνικής ομοψυχίας, μετουσίωνε το μαύρο της καθημερινότητας σε αγωνιστική διάθεση και συσπείρωνε τον λαό. Συνέβαλλε κατ’ αυτόν τον τρόπο στην αντίσταση ενάντια στον κατακτητή.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη σχέση που έχουμε οικοδομήσει ως λαός με την Ιστορία μας;

Θα έλεγα ότι είναι μια σχέση απρόσωπη, στεγνή. Η αίσθησή μου είναι ότι έχουμε την τάση να ωραιοποιούμε εκ των υστέρων την πραγματικότητα, να τη διαστρεβλώνουμε ανάλογα με την οπτική και την πολιτική τοποθέτηση αυτού που την καταγράφει και την εξιστορεί, αυτού που κατέχει την εξουσία. Και ξεχνάμε εύκολα. Δεν φαίνεται να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, δυστυχώς.

Οι Τέχνες και ανάμεσά τους το θέατρο σκιών ήταν ένα «όπλο» ισχυρό στα χέρια των ανθρώπων στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής.

Είναι αποτελεσματικός ο τρόπος με τον οποίο το σχολείο φέρνει τα παιδιά σε επαφή με την Ιστορία του τόπου μας;

Η Ιστορία, όπως τη διδαχτήκαμε όταν ήμουν εγώ παιδί, φάνταζε ξένη, μακρινή και ενίοτε αδιάφορη και βαρετή. Μια σειρά από γεγονότα, χρονολογίες και αριθμούς που δεν μας αφορούσαν. Σελίδες από το σχολικό εγχειρίδιο που καλούμασταν να αποστηθίσουμε γιατί έτσι έπρεπε, χωρίς να αγγίζουν το μυαλό και την ψυχή μας. Δεν υπήρχε σύνδεση με τη δική μας πραγματικότητα. Δεν γνωρίζω σε ποιο βαθμό έχει αλλάξει αυτό στις μέρες μας. Σίγουρα υπάρχουν εκπαιδευτικοί που προσεγγίζουν την Ιστορία ως ένα ζωντανό κι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, που εμπλέκουν τους μαθητές τους βιωματικά, μέσα από τεχνικές εκπαιδευτικού δράματος και επισκέψεις σε τόπους ιστορικής σημασίας, αναδεικνύοντας και τονίζοντας την προσωπική και συλλογική ευθύνη στη διαμόρφωση της Ιστορίας.

Θλίβουν πάντως κάθε χρόνο τα γκάλοπ των δελτίων ειδήσεων τις μέρες των εθνικών επετείων, με νέους ανθρώπους να μπερδεύουν τα ιστορικά γεγονότα. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;

Θεωρώ ότι οφείλεται σε ό,τι προανέφερα. Στον απρόσωπο, αδιάφορο τρόπο προσέγγισης της Ιστορίας. Στο ότι δεν υπάρχει βιωματική σχέση μαζί της και σύνδεση με την πραγματικότητα των νέων ανθρώπων.

Πώς εκτιμάτε ότι πρέπει να έρχονται τα παιδιά σε επαφή με τις έννοιες «πόλεμος» και ειρήνη»;

Τα παιδιά, δυστυχώς, βομβαρδίζονται συνεχώς με επιθετικά πρότυπα, από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τις παιδικές σειρές μέχρι τις πραγματικές εικόνες βίας και πολέμου στα δελτία ειδήσεων. Η περιρρέουσα κοινωνική ατμόσφαιρα και ενίοτε και η οικογενειακή είναι συχνά επιθετική, εντείνοντας τη δική τους ενστικτώδη επιθετική παρόρμηση. Για να μιλήσουμε στα παιδιά για ειρήνη, θα πρέπει να βιώνουν την ειρήνη στις σχέσεις τους μαζί μας, στο περιβάλλον όπου ζουν και μεγαλώνουν, στο σπίτι και στο σχολείο. Θα πρέπει να βιώνουν τον σεβασμό, την ευγένεια, τη διαλλακτικότητα. Θα πρέπει να μας βλέπουν να λύνουμε ως ενήλικες με ηρεμία τις διαφορές μεταξύ μας στην καθημερινότητά μας και το ίδιο να κάνουμε και μαζί τους. Δεν αναφέρομαι φυσικά στα παιδιά που έχουν τη δυστυχία να γίνουν πρόσφυγες.

Δανείζομαι την εισαγωγή σας: «Διαβατάρικες σκιές στο σεντόνι της ζωής είμαστε, έλεγε συχνά ο πατέρας. Ας πορευόμαστε με γέλιο και τραγούδι. Κι όποτε σκοτεινιάζει ολότελα, χορό θα στήνουμε με το σκοτάδι». Επίκαιρες οι σκέψεις σε μία εποχή δυσοίωνη. Έχουμε ακόμη, λέτε, τη δύναμη να στήνουμε χορό μες στο σκοτάδι;

Πραγματικά δυσοίωνη η εποχή μας. Τραγική η πραγματικότητα γύρω μας με πολεμικές συρράξεις να μαίνονται, με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των παιδιών να καταπατούνται κατάφωρα καθημερινά. Είναι ανθρώπινο να νιώθουμε ανήμποροι μπροστά σε τόση βία και τόσο πόνο και να μας καταβάλλει η θλίψη κάποιες στιγμές. Δεν μπορούμε όμως να παραδοθούμε στον θάνατο και στην καταστροφή. Έχουμε χρέος ως γονείς και ως παιδαγωγοί απέναντι στα παιδιά να «χορεύουμε με το σκοτάδι», να τα κρατάμε από το χέρι και «τραγουδώντας» να διασχίζουμε τα σκοτεινά μονοπάτια, με την ελπίδα να βγούμε όλοι μαζί στο φως. Να βρίσκουμε το φως μέσα μας. Να βλέπουμε το φως όπου υπάρχει και να βοηθάμε και τους άλλους να το δουν. Να δημιουργούμε το φως.

Τι χαρίζει χαμόγελο στις μέρες μας; Εσάς τι σας κάνει να αισθάνεστε αισιόδοξη;

Μια μικρή πράξη καλοσύνης, μια ευγενική κουβέντα, το αυθόρμητο «σ’ αγαπώ» των παιδιών, μια αγκαλιά, μια όμορφη συνεργασία.

Έχουμε κάτι νέο να περιμένουμε από εσάς;

Μόλις κυκλοφόρησε, από τις Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, η ιστορία μου Δασκάλα για μια μέρα, με τις πανέμορφες, εκφραστικές εικόνες της αγαπημένης Χρύσας Σπυρίδωνος. Μια ιστορία για την αξία της δημιουργικής σκέψης και της φαντασίας σε ένα σχολείο που δίνει στα παιδιά τον χώρο και τον χρόνο να εκφραστούν, να πειραματιστούν και να ανθίσουν. Στο σχολείο της καρδιάς μας.

Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου
Γιώτα Κ. Αλεξάνδρου
εικονογράφηση: Αχιλλέας Ραζής
Ελληνοεκδοτική
σ. 72
ISBN: 978-960-563-296-0
Τιμή: 15,00€

Twitter