«Χιόνι λουλουδιών στον κήπο» – έξι παραδοσιακά ιαπωνικά γουάκα
μετάφραση: Χάρης Ιωσήφ
Ακολουθούν έξι παραδοσιακά γουάκα (waka) από την ανθολογία εκατό ποιητών και ποιημάτων Hyakunin isshū (1230-40 μ.Χ.) του θεωρητικού και φιλολόγου Fujiwara no Teika (1162-1241 μ.Χ.), ο οποίος ήταν ο πιο αναγνωρισμένος ποιητής στην Ιαπωνία της εποχής του. Πρόκειται για τη δημοφιλέστερη ανθολογία ποιημάτων στην Ιαπωνία, ακόμα και σήμερα, και αποτελείται από εκλεκτά δείγματα ποίησης από τα τέλη του 7ου έως τις αρχές του 13ου αιώνα. Αποτελούν δε, λόγω της μορφολογίας των γουάκα (τα γουάκα ξεκινούν με ένα χαϊκού 5-7-5 συλλαβών και κλείνουν με δυο στίχους των 7 συλλαβών), μνημεία συμπύκνωσης ιδεών και περιγραφών – ομορφιάς κλεισμένης στην αυστηρότητα της φόρμας.
1. (Νο 6)
Ο γαλαξίας
αφήνει στο γεφύρι
πάνω παγετό
Νύχτ’ αν δεις σκόνη λευκή
θ’ άφησα πάνω σου άστρα.
Ōtomono Yakamochi (περ. 718-785 μ.Χ.): Συγκαταλέγεται στους τέσσερις μεγαλύτερους ποιητές της περιόδου του Man'yōshū, της αρχαιότερης ανθολογίας γουάκα, μια συλλογή που έγινε μετά το 759 μ.Χ. Φημολογείται δε ότι είναι ο ίδιος ο ανθολόγος, μιας και περιλαμβάνονται 479 ποιήματά του στο έργο, κάποια από τα οποία αποτελούν προσωπικό του ποιητικό ημερολόγιο.
~ * ~
2. (Νο 17)
Παντοδύναμος
φθινόπωρος ποταμός
αρχαίος μύστης
Λαμπρή πορφύρα δένει
κόμπο νερό και φύλλα.
Ariwara no Narihira (825-880 μ.Χ.): Γιος του πρίγκηπα Abo και εγγονός του αυτοκράτορα Heizei (βασ. 806-809 μ.Χ.), θεωρείται από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής Heian. Θρυλικός εραστής, έγραψε κατά την παράδοση μέρος του έργου Ιστορίες του Ίσε, όπου καταγράφονται οι ερωτικές του περιπέτειες.
~ * ~
3. (Νο 33)
Ένας ουρανός
ειδύλλιο του φωτός
άνοιξης μέρα
Η καρδιά δεν ηρεμεί
γι’ αυτό σκορπίζουν τ’ άνθη.
Kino Tomonori (περ. 850-905 μ.Χ.): Είναι ένας από τις τριάντα έξι ποιητικές ιδιοφυΐες της Ιαπωνίας, σύμφωνα με τον κατάλογο Sanjūrokkasen του ποιητή Fujiwara no Kintō. Δημιούργησε την ανθολογία γουάκα Kokin (Waka)shū, αλλά δεν έζησε να τη δει ολοκληρωμένη. Τo παραπάνω ποίημα με τον τίτλο «Hisakatano», Νο 33 της συλλογής Hyakuninisshū, είναι το διασημότερό του.
~ * ~
4. (Νο 59)
Μην αργείς άλλο
πήγε αργά η νύχτα
λαγοκοιμάμαι
Ώσπου έδυσε κι αυτό
κοίταγα το φεγγάρι.
Akazome Emon (περ. 960-1041 μ.Χ.): Κυρία της αυλής της Αυτοκράτειρας Shoshi, θεωρείται μία από τις συγγραφείς του ιστορικού έπους Eiga Monogatari (Ιστορία των Ανθισμένων Μεγαλείων). Ενενήντα τρία ποιήματά της βρίσκονται στις αυτοκρατορικές ανθολογίες γουάκα. Εμφανίζεται και στον κατάλογο Sanjūrokkasen με τις τριάντα έξι ποιητικές ιδιοφυΐες, αλλά και στον κατάλογο Nyōbō Sanjūrokkasen των τριάντα έξι σοφών γυναικών της ποίησης.
~ * ~
5. (Νο 85)
Όλη τη νύχτα
κι αμέσως πριν χαράξει
μονήρεις σκέψεις
Κι η χαραμάδα ψυχρή
της κάμαρης και μαύρη.
Πατήρ Saigyo (1118-1190 μ.Χ.): Ο κατά κόσμον Sato Norikiyo ήταν περιπλανώμενος ποιητής και μοναχός, που έλαβε το σχήμα σε ηλικία 22 ετών, αφού εγκατέλειψε τη γυναίκα του και την οικογένειά του. Από αυτόν επηρεάστηκαν μεταγενέστεροι περιπλανώμενοι ποιητές, όπως ο πολύ γνωστός για τα χαϊκού που έγραψε Matsuo Basho (1644-1694 μ.Χ.).
~ * ~
6. (Νο 96)
Δεν είναι χιόνι
λουλουδιών που στον κήπο
θύελλα μοιάζει
Είμαι εγώ που γερνώ
μέσα σ’ όμορφα ρούχα.
Fujiwarano (Saionji) Kintsune (1171-1244 μ.Χ.): Μέλος της αριστοκρατίας, ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της εποχής του, έχει 114 δικά του γουάκα (waka) στις αυτοκρατορικές ανθολογίες. Μία από τις τριάντα έξι ποιητικές ιδιοφυΐες της Ιαπωνίας σύμφωνα με τον κατάλογο Sanjūrokkasen, ανθολόγησε ποιήματα στην αυτοκρατορική ανθολογία Shinchokusen Wakashū.
