«Η ζωή καθορίζεται από τυχαία και ασήμαντα γεγονότα, ενώ αυτά θα έπρεπε να συνταιριάζονται με την ευτυχία μας», αναφέρει ο Σαμπαχατίν Αλί στο βιβλίο του Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ροές (2019), σε μετάφραση της Ε.Ι. Σακαλή, που έχει επιμεληθεί κι ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό επίμετρο σχετικά με το έργο του συγγραφέα.

Πόσο πιθανό είναι να συναντηθούν μεταξύ τους δύο άνθρωποι, που να αποτελούν ο ένας το αρμονικό συμπλήρωμα του άλλου; Σίγουρα όχι και τόσο, ειδικά αν χρειάζεται να υπερνικήσουν και τα κοινωνικά στερεότυπα για να είναι για πάντα μαζί.

Ο Ραΐφ και η Μαρία ήταν δύο τέτοιοι άνθρωποι, που υπήρξαν, έστω και για λίγους μήνες, συνοδοιπόροι στις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αμφιβολίες. Η σχέση τους ξεκίνησε ως φιλική, παρότι από την αρχή αντιλήφθηκαν πως κάτω από αυτόν τον προστατευτικό κλοιό υπήρχε ένα υπόστρωμα ερωτικής έλξης, που κάποια στιγμή θα έβγαινε στην επιφάνεια.

Η ιστορία αρχίζει παρουσιάζοντας τον Ραΐφ να υπομένει άδικες συμπεριφορές και να αντιμετωπίζεται χωρίς σεβασμό, κατανόηση και καλοσύνη. Δουλεύει ως μεταφραστής, κάτι που κάνει εντελώς μηχανιστικά, σχεδόν αδιάφορα. Δεν έχει ενδιαφέροντα, δεν αναζητάει ποτέ την παρέα κανενός, είναι διαρκώς κλεισμένος στον εαυτό του, διατηρώντας μια «αδιατάρακτη εξοργιστική ηρεμία». Ίσως επειδή «όλες οι στεναχώριες μας, οι απογοητεύσεις και οι θυμοί μας είναι αντιδράσεις απέναντι σε γεγονότα που προκύπτουν χωρίς να τα περιμένουμε και χωρίς να τα κατανοούμε».

Η ανοχή που δείχνει απέναντι σε όσους τον αντιμετωπίζουν «σαν κάτι περιττό και άχρηστο» κινητοποιεί την περιέργεια του αφηγητή, που προσπαθεί να τον προσεγγίσει, να γνωρίσει στοιχεία του χαρακτήρα του και της προσωπικότητάς του, να τον κάνει να αισθανθεί πως στο πρόσωπό του μπορεί να βλέπει έναν φίλο, έναν άνθρωπο ικανό να εμπιστεύεται. Αρχικά, θα αντιμετωπιστεί με καχυποψία, αλλά στη συνέχεια θα καταφέρει να δημιουργήσει ρήγματα στην εύθραυστη ψυχοσύνθεση του Ραΐφ, φτάνοντας μέχρι το σημείο να τον πείσει να του παραχωρήσει ένα τετράδιο, όπου κρατάει κλεισμένη σαν επτασφράγιστο μυστικό την ιστορία της ζωής του. Μια ιστορία που είναι γεμάτη συγκινήσεις, απογοητεύσεις και απρόβλεπτες εναλλαγές της μοίρας.

Σε αυτό το τετράδιο, ο Ραΐφ έχει αποτυπώσει με ενάργεια την πορεία που διένυσε προς την αναζήτηση ενός ανθρώπου, που θα αποτελεί πραγματική συντροφιά στα εσωτερικά του σκοτάδια. Πρόκειται για τη Μαρία, μια νέα, όμορφη και δυναμική ζωγράφο, που έχει πληγωθεί στο παρελθόν από τους άνδρες και μοιάζει να έχει χάσει κάθε ελπίδα πως θα καταφέρει να ξεφύγει από τη μοναξιά της. «Δεν έχετε αποδεχτεί ακόμα ότι η ουσία της ζωής βρίσκεται στη μοναξιά; Κάθε προσέγγιση, κάθε συνταύτιση είναι ψεύτικη. Οι άνθρωποι μόνο ως ένα σημείο μπορούν να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον· εξοικειώνονται επιπόλαια και, κάποια μέρα, όταν καταλάβουν το σφάλμα τους, από την απελπισία τους παρατούν τα πάντα και το βάζουν στα πόδια», αναφέρει η Μαρία στην αρχή της σχέσης της με τον Ραΐφ, προσπαθώντας να προστατεύσει τον εαυτό της από το να υποπέσει σε μία ακόμη λάθος εκτίμηση.

Η συνάντησή τους πραγματοποιείται στη Γερμανία του Μεσοπολέμου, όπου «όλοι τους είχαν κάποια άποψη για το πώς θα μπορούσε να σωθεί η Γερμανία. Όμως αυτές οι απόψεις του στην πραγματικότητα δεν αφορούσαν τη Γερμανία, είχαν να κάνουν με το προσωπικό συμφέρον του καθενός». Αφορμή στάθηκε ένας πίνακας ζωγραφικής της Μαρίας, που θα συνεπάρει τον Ραΐφ, κάνοντάς τον να έρχεται καθημερινά στην έκθεση και να τον παρατηρεί για ώρες.

 Συγκινεί, εξάπτει τη φαντασία, διεγείρει τη σκέψη και διαβάζεται απνευστί.

Ο συγγραφέας έχει ζήσει στη Γερμανία, γι’ αυτό και στο βιβλίο μεταφέρει πολλές από τις εικόνες που του έκαναν εντύπωση κατά τη διάρκεια της παραμονής του. Ο τρόπος που το κάνει εμπεριέχει μια ανεπιτήδευτη απλότητα, χωρίς τάση εξιδανίκευσης, αλλά ούτε και ισοπεδωτισμού. Παρατηρεί, αφουγκράζεται και γράφει για την αδήριτη ανάγκη δύο ανθρώπων να βρουν την πραγματική ευτυχία, ακόμα κι αν τη φοβούνται ή την αναζητούν με καχυποψία. «Από μικρός όλο φοβόμουν να σπαταλήσω την ευτυχία, ήθελα πάντα να φυλάω λίγη για το μέλλον», γράφει ο Ραΐφ στο τετράδιό του.

Από τη Μαρία δεν θα ζητήσει τίποτα, απλώς να μπορεί να υπάρχει στη ζωή της με όποιον τρόπο θελήσει εκείνη. Αυτή, ωστόσο, προσπαθεί να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα, τοποθετώντας τις άμυνές της και αποθαρρύνοντάς τον για το κάτι παραπάνω από φόβο μην τον χάσει, μην πάει και πάλι κάτι στραβά. Μέχρι που την Πρωτοχρονιά θα κάνει έρωτα μαζί του, πιστεύοντας πως όταν ξυπνήσει την επόμενη μέρα θα νιώθει την καρδιά της πιο ζεστή, κυριευμένη από τη δύναμη της αγάπης. Θα διαψευστεί, όμως, κατηγορώντας τον εαυτό της που θυσίασε τη φιλία τους στον βωμό μιας ανυπόστατης ελπίδας.

Ο Ραΐφ, αδυνατώντας να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς συμβαίνει, θα χάσει τη γη κάτω από τα πόδια του, κάνοντας σκέψεις ακόμα και για αυτοκτονία. «Αν την έχανα, θα παρασυρόμουν μέσα στη ζωή σαν καρυδότσουφλο». Έτσι θα πορευόταν στη ζωή του, αν η Μαρία δεν αρρώσταινε και δεν ξημεροβραδιαζόταν στο προσκεφάλι της, φροντίζοντάς την. «Τώρα ξέρω τι ήταν αυτό που έλειπε ανάμεσά μας… Αυτή η έλλειψη δεν οφείλεται σ’ εσένα, είναι δική μου… Μου έλειπε… Μου έλειπε η πίστη… Επειδή δεν μπορούσα με τίποτα να πιστέψω ότι μ’ αγαπούσες τόσο πολύ, νόμιζα πως δεν ήμουν ερωτευμένη μαζί σου…» θα του πει κάποια στιγμή η Μαρία και η ζωή του θα αποκτήσει και πάλι νόημα, θα φωτίσει ξανά και, μάλιστα, με πιο έντονο τρόπο, ξέροντας πια πως έχει νικήσει το «τέρας» που φώλιαζε στην ψυχή της αγαπημένης του.

Ωστόσο, η ευτυχία τους δεν θα κρατήσει πολύ, αφού ο Ραΐφ θα πληροφορηθεί για κάτι απρόοπτο που συνέβη και θα χρειαστεί να ταξιδέψει στην Τουρκία… «Όλα, μα όλα, και προπαντός την ψυχή μου, πρέπει να τα κρύψω κάπου, όπου δε θα μπορεί να τα βρει κανείς».

Ο συγγραφέας Σαμπαχατίν Αλί έζησε μια ζωή με σκαμπανεβάσματα και «έφυγε» νέος, στα 41 του χρόνια. Διώχτηκε για τις πολιτικές του ιδέες, βασανίστηκε, φυλακίστηκε και βίωσε τραγικό θάνατο. «Οι τέχνες έχουν καθήκον να διδάξουν τους ανθρώπους σχετικά με την ανθρωπιά, τη ζωή και το νόημά της», υποστήριζε και έφτιαξε ιστορίες για να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν τις δυνατότητές τους, να αγαπήσουν τον εαυτό τους και να αντιληφθούν όσα συνήθως διαδραματίζονται από τους εκάστοτε κυβερνώντες ερήμην τους.

Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό, παρότι αρχικά αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από κοινό και κριτικούς, κατάφερε να αγαπηθεί από τους αναγνώστες, που διέκριναν μέσα στο βιβλίο την αυθεντικότητα, τον παραλογισμό και το απρόβλεπτο του έρωτα, του πραγματικού έρωτα και των ειλικρινών σχέσεων. Συγκινεί, εξάπτει τη φαντασία, διεγείρει τη σκέψη και διαβάζεται απνευστί.

Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό
Sabahattin Ali
Μετάφραση – Επίμετρο: Ε.Ι. Σακαλή
Ροές
288 σελ.
ISBN 978-960-283-492-3
Τιμή €16,96

Twitter