John Connolly: «Φονικό είδος»

Σε μια απομακρυσμένη περιοχή του βόρειου Μέιν, η Γκρέις Πελτιέ, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, εντοπίζεται νεκρή στο αυτοκίνητό της. Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για αυτοκτονία, ωστόσο ούτε ο πατέρας της ούτε και ο πρώην γερουσιαστής Τζακ Μερσιέ, που έχει προσωπικούς λόγους να ενδιαφέρεται για την υπόθεση, έχουν πειστεί γι’ αυτό. Αναθέτουν από κοινού στον Τσάρλι Πάρκερ, πρώην αστυνομικό και νυν ιδιωτικό ντετέκτιβ, να εξετάσει τα δεδομένα, ελπίζοντας ότι θα καταφέρει να φτάσει στους πιθανούς δολοφόνους της κοπέλας. Στο μεταξύ, εργάτες στην περιοχή του Ιγκλ Λέικ έρχονται αντιμέτωποι με ένα μακάβριο εύρημα: έναν ομαδικό τάφο στις όχθες μιας λίμνης. Τα πτώματα, από τα οποία ελάχιστα απομεινάρια έχουν πλέον διασωθεί, ανήκουν όλα στα μέλη μιας θρησκευτικής κοινότητας, για την οποία η Γκρέις έκανε έρευνες καθώς ήταν το θέμα της διατριβής της. Αναζητώντας απαντήσεις, ο Τσάρλι Πάρκερ αρχίζει σιγά σιγά να ξεκλειδώνει έναν σκοτεινό κόσμο, απελευθερώνοντας δολοφονικές δυνάμεις που δρουν ανεξέλεγκτα, σκορπίζοντας τον θάνατο στο πέρασμά τους.

Το αστυνομικό θρίλερ Φονικό είδος, που κυκλοφορεί στα ελληνικά σε δεύτερη έκδοση με την εξαιρετική μετάφραση του Πητ Κωνσταντέα, είναι η τρίτη ιστορία του Τζον Κόνολι με ήρωα τον Τσάρλι Πάρκερ. Η πρώτη φορά που ο ιδιόρρυθμος ιδιωτικός ντετέκτιβ συστήθηκε στο αναγνωστικό κοινό ήταν με το Κάθε νεκρό πράγμα (1999), το οποίο ήταν, παρεμπιπτόντως, και το πρώτο βιβλίο του Κόνολι, ενώ φέτος πρόκειται να κυκλοφορήσει το δέκατο ένατο μυθιστόρημα της σειράς, με τον τίτλο A Book of Bones (Το βιβλίο των οστών).

Ο πολυβραβευμένος Τζον Κόνολι γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1968. Σπούδασε αγγλική φιλολογία και δημοσιογραφία, και έχει εκδώσει έως τώρα πολυάριθμα μυθιστορήματα, καθώς και συλλογές διηγημάτων. Τα πιο γνωστά του βιβλία είναι εκείνα που ανήκουν στη σειρά με ήρωα τον Τσάρλι Πάρκερ, ενώ έχει γράψει και μυθιστορήματα μυστηρίου και φαντασίας για εφήβους. Ο Κόνολι είναι συγγραφέας με μοναδικό ταλέντο και μια ιδιοφυή, γοητευτική γραφή που μαγνητίζει με την αμεσότητα και τον λυρισμό της, τη δεξιοτεχνική απόδοση του τρόμου και τις λεπτές χιουμοριστικές πινελιές όπου χρειάζεται. Στο Φονικό είδος στήνει με απόλυτη αρτιότητα το υποβλητικό σκηνικό και την ατμόσφαιρα της ιστορίας του από τις πρώτες κιόλας φράσεις, οριοθετώντας την πεμπτουσία της. Στη συνέχεια, αρχίζει να εντάσσει με μαεστρία ένα ένα τα στοιχεία-κλειδιά, άλλοτε υπαινικτικά και άλλοτε πιο ξεκάθαρα, ισορροπώντας πάντα, όπως τόσο καλά ξέρει, ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το μεταφυσικό, με την ύπαιθρο του Μέιν σαν καμβά και βασικό χώρο δράσης.

Ο Τσάρλι Πάρκερ αφηγείται την ιστορία σε πρώτο πρόσωπο, επομένως βλέπουμε κι εμείς τον υπαρκτό κόσμο με τον ασυνήθιστο τρόπο με τον οποίο εκείνος τον αντιλαμβάνεται. Η διαίσθησή του του επιτρέπει να βλέπει τα γεγονότα πριν συμβούν ή να γίνεται μάρτυρας ενώ συμβαίνουν, χωρίς να είναι ο ίδιος εκεί. Χάρις στη συναισθησία του, αντιλαμβάνεται αλλαγές στον χώρο γύρω του που περνούν απαρατήρητες από τους άλλους. Όταν για παράδειγμα εισβάλλει ένα κακό στοιχείο, ο Τσάρλι νιώθει τον αέρα να αλλοιώνεται. Κάποια στιγμή που γυρίζει σπίτι του ενώ το έχουν παραβιάσει, χωρίς ακόμα να ξέρει τι έχει συμβεί ή αν όντως έχει συμβεί κάτι, έχει την αίσθηση ότι στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου και της ατμόσφαιρας έχουν μετατοπιστεί. Είναι αλαφροΐσκιωτος, βλέπει φαντάσματα και επικοινωνεί με τους νεκρούς, οι οποίοι του στέλνουν μηνύματα και τον καθοδηγούν. Είναι σαν ένας ενδιάμεσος, που συνδέει τον κόσμο των ζωντανών με την αόρατη διάσταση των νεκρών, ένας άγγελος που τιμωρεί τους κακούς, καθοδηγούμενος από εκείνους που αποσπάστηκαν βίαια από τη ζωή. Εσκεμμένα το μεταφυσικό-υπερφυσικό στοιχείο μένει ασαφές: δεν ξέρουμε ποτέ αν ο κόσμος των σκιών που μπορεί και βλέπει ο Τσάρλι υπάρχει όντως ή είναι αποκύημα της φαντασίας του. Απόρροια, ίσως, της τραγωδίας που έχει βιώσει στο παρελθόν και τον έχει τσακίσει ανεπανόρθωτα, ίσως μια απελπισμένη προσπάθεια να επικοινωνήσει με τους αγαπημένους του. Άλλωστε, και ο ίδιος ο Τσάρλι μοιάζει να μην ανήκει εντελώς στον κόσμο που τον περιβάλλει.

Ο Κόνολι είναι συγγραφέας με μοναδικό ταλέντο και μια ιδιοφυή, γοητευτική γραφή που μαγνητίζει με την αμεσότητα και τον λυρισμό της, τη δεξιοτεχνική απόδοση του τρόμου και τις λεπτές χιουμοριστικές πινελιές όπου χρειάζεται.

Ο ήρωας του Κόνολι είναι μοναχικός, ελαφρώς αντικοινωνικός, με ελάχιστους φίλους οι οποίοι, ωστόσο, του είναι πιστοί μέχρι το κόκαλο και για τους οποίους νοιάζεται πολύ περισσότερο απ’ όσο αφήνει να φανεί. Η Ρέιτσελ, η κοπέλα του, είναι μια ήρεμη, εξισορροπητική δύναμη στη ζωή του. Οι συνεργάτες του, ο Λούις, πληρωμένος δολοφόνος υψηλών προδιαγραφών, και ο Έιντζελ, υπερταλαντούχος διαρρήκτης, είναι οι άνθρωποι που εμπιστεύεται, που του συμπαραστέκονται, που τον προστατεύουν ακόμα και με την ίδια τους τη ζωή, αν χρειαστεί. Η έρευνα του Τσάρλι είναι επίπονη και εξαιρετικά επικίνδυνη, τόσο για τον ίδιο όσο και για τους δικούς του ανθρώπους. Σύντομα διαπιστώνει ότι οι ρίζες του κακού είναι καλά κρυμμένες στο μακρινό παρελθόν και οι απολήξεις τους είναι γραπωμένες στο παρόν, αναζητώντας απλώς μια αφορμή, ένα στραβοπάτημα, ένα «κάλεσμα» για να ξεπεταχτούν, παγιδεύοντας όλο και περισσότερα θύματα στον φονικό τους ιστό. Ο μόνος τρόπος να εξολοθρευτεί το κακό είναι κατά πρόσωπο, σε μια αναμέτρηση όπου ο Τσάρλι, μαζί με τον φύλακα άγγελό του, θα αναλάβουν τον ρόλο των εντεταλμένων τιμωρών του.

«Ζούμε σ’ έναν κόσμο-κερήθρα», λέει σιβυλλικά στον πρόλογο ο Κόνολι, συνδέοντας άμεσα και αμετάκλητα την ιστορία του με έναν ισχυρό συμβολισμό, ο οποίος στην πορεία θα αποκαλύψει κι άλλες πτυχές, κι άλλες εκδοχές, ακόμα πιο τρομακτικές από εκείνες που αρχικά υποψιαζόμαστε. Ο Τσάρλι πραγματοποιεί μια κάθοδο στον Άδη καθώς σιγά σιγά μπαίνει όλο και πιο βαθιά στην καρδιά του κόσμου-κερήθρας, ξεσκεπάζοντας παράλληλα τα μύχια της ψυχής ανθρώπινων πλασμάτων που μόνο κατ’ επίφαση ανήκουν στην ανθρώπινη ράτσα: οι σκέψεις τους, οι πράξεις τους, η όψη τους, η ύπαρξή τους η ίδια, παραπέμπουν σε κάτι άλλο, κάτι φρικιαστικά αλλόκοσμο, κάτι που τα συνδέει με πλάσματα που η φύση εξόπλισε με φονικά ένστικτα και μέσα, με σκοπό απλώς να τα βοηθήσει να επιβιώσουν, ωστόσο στα χέρια ανθρώπων τα μέσα αυτά γίνονται εργαλεία δολοφονικών πράξεων. Η δυνατή εικονοπλασία με τα έντομα, τα ερπετά και τα τρωκτικά εντείνει την αίσθηση ότι κάτω από τη φλούδα του ορατού κόσμου ζει και κινείται ένας άλλος – αόρατος, σκοτεινός, επικίνδυνος. Ιδίως τα έντομα κυριαρχούν, είτε σαν αθώα πλάσματα που απλώς περιφέρονται στον αέρα, είτε σαν δολοφονικά όπλα στα χέρια διεστραμμένων ανθρώπων, είτε σαν αθέλητα κομμάτια εικαστικών εγκαταστάσεων που κόβουν την ανάσα, είτε βρίσκοντας την τρομακτική αντιστοιχία τους σε ανθρώπους με τους οποίους μοιάζουν να συσχετίζονται. Ο Κόνολι καθηλώνει περιγράφοντας με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τα σκηνικά των φόνων, συγκινεί με τον λυρισμό και την ευαισθησία του στις οραματικές συναντήσεις του Τσάρλι με τους αόρατους οδηγούς του, δημιουργεί ένα κλίμα τρόμου απόλυτα εμβυθιστικό.

conol Σίγουρα οι πιο ψαγμένοι αναγνώστες θα υποψιαστούν τις συνειδητές ή υποσυνείδητες πηγές έμπνευσης του Κόνολι – έρχονται απόηχοι από τα Φαινόμενα, το ανυπέρβλητο θρίλερ του Ντάριο Αρτζέντο, ή το Απαγορευμένο, το εμβληματικό διήγημα του Κλάιβ Μπάρκερ σε ορισμένες σκηνές – ωστόσο, ο Κόνολι έχει το ταλέντο να μετουσιώνει τις επιρροές του σε κάτι ολοκληρωτικά δικό του, να εντάσσει τα γνώριμα σημεία αναφοράς στο μαγευτικά ανατριχιαστικό σύμπαν που τόσο αριστοτεχνικά δημιουργεί. Το Φονικό είδος είναι ένα αριστουργηματικό ψυχολογικό θρίλερ που σε στοιχειώνει, με όλη τη σημασία της λέξης.