Κατερίνα Ντίνου: «Πέτρα αιώνια»

Η Κατερίνα Ντίνου, μετά το αινιγματικό πρώτο ποίημα της συλλογής, «Επιστροφή στον αόριστο», δηλώνει στη συνέχεια: «Το Αιγαίο/ διάλεξα να γεννηθώ». Αυτή η ευθεία αναφορά στην καταγωγή δεν είναι μια απλή πληροφορία για τον αναγνώστη, αλλά είναι ένα ισχυρό θεμέλιο πάνω στο οποίο θα δομήσει το ποιητικό της τοπίο. Η ποιήτρια, παρά το μεγάλο πλήθος των ποιημάτων που συμπεριλαμβάνει στη συλλογή, και την ποικιλία των θεμάτων τα οποία την απασχολούν, δίνει απλόχερα τα κλειδιά και τους κώδικες, άλλοτε προοικονομώντας τη συνέχεια και ενίοτε παρέχοντας τα απαραίτητα εργαλεία για να τιθασεύεται το συναίσθημα και να τροφοδοτείται με τον ρυθμό η αισθητική απόλαυση. Η θητεία της στη μουσική είναι εμφανής στα γραπτά της, όπου ο ήχος της θάλασσας συνοδεύει τα όσα διαδραματίζονται. Η εμπειρία της θάλασσας καλλιεργεί την ευαισθησία, κατευνάζει τον πόνο και λειτουργεί ως καταφυγή ή ανάχωμα στην καθημερινότητα και την τριβή των σχέσεων. Έτσι λοιπόν η πέτρα παραμένει αιώνια, σταθερή και θαυμαστή λόγω της θάλασσας. Η υπεροχή της για την ποιήτρια είναι εμφανής και αδιατάρακτη, αφού μόνον αυτή μπορεί να βγάζει κυκλάμινα. Όμως όλα αυτά δεν εξασφαλίζονται χωρίς τον έρωτα. Κι εδώ παρούσα η θάλασσα, ο τόπος αναφοράς όπου με τις μνήμες διατηρείται το ισοζύγιο της ζωής. Με τον έρωτα σαρκώνεται η ευτυχία, παρά τον κίνδυνο που εγκυμονούν οι αφύλακτες συναναστροφές στις διαβάσεις. Εκεί όπου ευδοκιμούν οι αποκλειστικότητες, για να καλύψουν τις εκκρεμότητες συνθέτοντας το τρίπτυχο: Ανήκω, ορίζομαι, ορκίζομαι. Τότε χρειάζεται το θάρρος για να σταθείς σαν πέτρα στο κύμα, να ακούσεις τον ήχο και να αναπαράξεις την ηχώ που σε απαλλάσσει, φτάνοντας στο παράλογο, παράτολμο, λυτρωτικό: «Δεν σε αγαπώ πια».

Η Κατερίνα Ντίνου τολμά να παρομοιάσει τη ζωή ως αναπαραστάσεις θανάτων, οι οποίες συμβαίνουν ερήμην μας, γι’ αυτό και αποφεύγει τη θάλασσα των πόλεων. Είναι δύσκολο να αποδεχτεί πως η θάλασσά της, την οποία εμπιστεύεται, έχει συμβάλει στη διαφθορά και την υποκρισία. Αναζητά τον έρωτα στα χέρια που επιμένουν να κρατούν το ίσο της νηνεμίας. Απαρηγόρητη μιλά για κατασκευασμένους εχθρούς. Το μεγάλο ταξίδι έχει να κάνει με τα λιμάνια κι όχι με τη θάλασσα. Έτσι, το αναγκαίο ταξίδι δεν συμβαίνει για να υπάρξει η συνάντηση. Ό,τι ισχύει είναι η θάλασσα και η μουσική, ο ήχος, η φωνή του κάθε αγαπημένου. Μας λέει: «Είναι η φωνή σου/ ο αφρός στα κύματα/ ο ήχος από τα πρώτα βότσαλα·/ είναι η φωνή σου/ μια λέξη καινούργια/ που γράμματα δεν έχει/ μόνο μουσική· […]/ είναι η φωνή σου/ το σχήμα που παίρνουν οι ανοιχτές/ θάλασσες/ για να χωρέσουν σε ονόματα». Η ονοματοθεσία αυτή αποκτά περιεχόμενο για να ορίσει ό,τι έχει απομείνει στην άκρη της θάλασσας, από τις οριστικές απώλειες. Η Ντίνου ταυτίζει την απώλεια με τη μετάλλαξη του ανθρώπου. Η σταθερότητα της πέτρας σε αντιδιαστολή με την αέναη κίνηση της θάλασσας την οδηγούν να μιλήσει σε τόνο εξομολογητικό: «Πέτρα με είπες/ πέτρα έγινα/ να χτίσω το σπίτι σου/ να περιφράξω τα δικά σου/ να οχυρώσω τα δίκια σου/ να οπλίσω τα χέρια σου/ να με σημαδέψεις» – πλήρης υποταγή, δηλαδή. Όμως κάποτε συμβαίνει και η πλήρης ανατροπή: «Βγήκα χτες από το σκοτάδι/ και παίξαμε τους εαυτούς μας», γράφει.

Ανακαλύπτει τους τρόπους της ποιητικής γραφής για να ορίσει το δισυπόστατο της ύπαρξής της.

Τα περιστατικά, οι συμπτώσεις, οι αβελτηρίες και οι υποθέσεις συνθέτουν το ιστορικό του βίου. Έτσι, πίσω από τις ανεπάρκειες και το σκοτεινό φως της ψυχής ο έρωτας παραμερίζει τα ίχνη, τις αδυναμίες, τα μικρά… ώσπου να φτάσεις στο ελάχιστο έστω κέρδος. Εκείνο που σε λυτρώνει και συμπυκνώνεται στο «έκανες το καθήκον σου». Η λύτρωση, λέει η ποιήτρια, έρχεται όταν «προλάβεις να δεις τους επιβάτες να πετούν ελεύθεροι πάνω από τη θάλασσα».

Μετά το ποίημα «Λύτρωση» του βιβλίου διακρίνω την εσωστρεφή ποιητική της Κατερίνας Ντίνου. Η αγωνία της μεταφυσικής αναζήτησης, τα ερωτήματα που δεν επιδέχονται εύκολες απαντήσεις, οι απολογισμοί, τα λάθη και οι συνέπειες, χορεύουν έναν άτακτο χορό με τα χέρια να παίζουν έναν κυρίαρχο ρόλο στη γραφή της. Η έκφρασή της μεταβάλλεται, η αφαίρεση των προηγουμένων ποιημάτων υποχωρεί για να δώσει τη θέση της σε μια γραφή αφηγηματική, χαμηλών τόνων: «Απέναντί μου εγώ/ μικρή/ ακατοίκητη» θα ισχυριστεί. Το επέκεινα του βίου πιθανόν να της υποβάλλει αυτή τη διάθεση. Ο πανδαμάτωρ χρόνος να καραδοκεί, καθώς η μελέτη της ζωής περνά μέσα από τις αταξίες της και τα βαριά περιστατικά που την πλουτίζουν. Χωρίς πράξεις εμπορικές και με διαδικασίες αδιάβλητες αναζητά αυτόπτες μάρτυρες κι έναν ιδανικό λόγο διαφυγής. Έτσι, ανακαλύπτει τους τρόπους της ποιητικής γραφής για να ορίσει το δισυπόστατο της ύπαρξής της, αφού όπως γράφει: «Εγώ είμαι από χώμα/ εγώ κι από όνειρο». Με ήχους μουσικούς και λόγο καλλιεργημένο πατά γερά στα σύμβολα που τη στηρίζουν και την προστατεύουν, σ’ αυτό το όμορφο, αλλά και αγωνιώδες ταξίδι, την πέτρα, τη θάλασσα και τα χέρια.

ka ntinou23 Τελειώνοντας, θα ήθελα να σημειώσω πως η Κατερίνα Ντίνου μας κρατάει το χέρι ασυναίρετα, καθώς ξημερώνει.