Η Ναταλί Ρονβό (Nathalie Ronvaux, 1977) είναι βελγικής καταγωγής. Ζει στο Λουξεμβούργο, την πρωτεύουσα του ομώνυμου Μεγάλου Δουκάτου, που αποτελεί μια από τις τρεις πρωτεύουσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μαζί με τις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο), αλλά και έδρα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ανώτατης δικαστικής αρχής της ΕΕ. Η πόλη προστατεύεται από την UNESCO. Χτισμένη ανάμεσα στους ποταμούς Alzette και Petrusse, εκπέμπει απαράμιλλη γοητεία. Τα πέτρινα σπίτια και τα παλάτια δημιουργούν ένα παραμυθένιο σκηνικό. Θεωρείται χώρα με υψηλό βιοτικό επίπεδο και δυσεύρετη για τους καιρούς μας ηρεμία, ενώ διακρίνεται για την πολυγλωσσία της, απόρροια της συνύπαρξης πολλών εθνοτικών ομάδων στην περιοχή (το γλωσσικό της καθεστώς αναγνωρίζει τρεις επίσημες γλώσσες: τη λουξεμβουργιανή, τη γαλλική και τη γερμανική).

Η Ναταλί Ρονβό γράφει στα γαλλικά. Ασχολείται με την ποίηση, την πεζογραφία και το θέατρο. Πολυσχιδής και πολυβραβευμένη, συμμετέχει σε ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες στη χώρα της. Το 2015 έλαβε τον χαρακτηρισμό «Γυναίκα της Χρονιάς» για τον πολιτισμό από την εφημερίδα Le Jeudi. Η πρώτη της συλλογή, Αμπέλια και λύκαινες, βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Σερβέ, ενώ το θεατρικό της έργο Μου ανήκει η αλήθεια έλαβε το Α’ Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας. Ανάμεσα στους δέκα συγγραφείς που επιλέχθηκαν το 2017 για την πλατφόρμα Νέες φωνές από την Ευρώπη –αφορούσε νέους και πολλά υποσχόμενους συγγραφείς– ήταν και η Ναταλί Ρονβό.

Η συλλογή Νυχτερινή πτήση σε ανοιχτό ουρανό, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Αγγελικής Δημουλή, εκδόθηκε το 2014. Στο έργο αυτό, η Ναταλί Ρονβό πλοηγεί το σκάφος της ποίησης μέσα στη νύχτα, τις ώρες που ανάβουν τα αστέρια και εμφανίζονται τα όνειρα. Τη συντροφεύουν υπνοβάτες και τρελοί ποιητές που ξενυχτούν, ερωτοτροπώντας με τη μούσα. Τα ποιήματα τοποθετούνται χρονικά από το λυκόφως –το λίγο φως που παραμένει μετά τη δύση του ηλίου– ως τη χαραυγή, την ανατολή της επόμενης μέρας. Κατά τις ώρες αυτές το ποιητικό υποκείμενο περνά στην πέμπτη διάσταση, τη διάσταση της φαντασίας, τη ζώνη του λυκόφωτος, απέραντη όσο το Διάστημα και άχρονη, όπως το άπειρο. Ανάμεσα στο φως και τη σκιά, ο χώρος αυτός εδράζεται στο πηγάδι των πιο μύχιων σκέψεων και φόβων μας.

Η ποιήτρια απευθύνεται κυρίως σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο στον αναγνώστη, για να αποτυπώσει καθολικούς προβληματισμούς. Για φόντο της βάζει την αμείλικτη κλεψύδρα του χρόνου και τους πολύγλωσσους ανθρώπους με τη διαφορετικότητά τους. Απευθύνεται όμως και σε δεύτερο ενικό ή πληθυντικό πρόσωπο, για να δημιουργήσει κλίμα αμεσότητας και διαλόγου, ενώ στο τέλος της συλλογής οδηγείται σε πρωτοπρόσωπη εξομολόγηση.

Πλοηγεί το σκάφος ανάμεσα σε κοράλλια και ανθρώπινα μουρμουρητά. Ακούει τον ήχο της θάλασσας. Καθώς οι μπλε ρυτίδες ποζάρουν στα μάγουλα της μέρας, η νύχτα μετατρέπεται σε καταφύγιο των εξορίστων. Ο ήχος του ρολογιού, μυστηριώδες ακόρντο ανάμεσα στο άφατο και το ευαίσθητο, χτυπά δώδεκα φορές. Είναι μεσάνυχτα, η ώρα που οι σιωπές υφαίνουν τις βραδινές φλέβες. Μέσα στη σιωπή της νύχτας ξαγρυπνούν τα ερωτήματα. Ακούγονται οι στεναγμοί και προδίδονται οι βεβαιότητες. Ανοίγεται το δράμα της ζωής, οι χωρισμοί, οι επώδυνες στιγμές. Παρελαύνουν οι φόβοι μας, οι ανεμόεσσες υποσχέσεις μας, ο αγώνας μας να πλησιάσουμε τον Άλλο, μια γκροτέσκα φάρσα που δεν εκπληρώνεται.

Στα ποιήματα της Ρονβό πρωτοστατεί η υπαρξιακή αγωνία, η μνήμη, το όνειρο. Μέσα σε απέραντες εκτάσεις μοναξιάς κινείται η ανθρώπινη ύπαρξη. Οι αγωνίες της ακούγονται σαν κραυγές δίχως πάτο στα ποτήρια μας. Οι αρχέγονες κινήσεις της γης αποπνέουν μαγεία. Απέναντί της στέκεται η ανθρώπινη ύπαρξη. Παρά το φευγαλέο της πέρασμα, επιδίδεται σε ίντριγκες και κομφορμισμό.

Η σκιά μου ορφανή
περιπλανιέται στην αναζήτηση
του αδρανούς
χρόνου

Η Ναταλί Ρονβό, μέσα από τους συνειρμούς που δημιουργεί η νύχτα, προσπαθεί να αναγνωρίσει αυτό που κρύβεται μέσα μας, τον ανώτερο εαυτό μας, την πνευματικότητά μας. Μιλά για τη δυαδικότητα. Είμαστε μέρη του ίδιου Σύμπαντος. Όμως από τη στιγμή της γέννησής μας αντιμετωπίζουμε έναν εσωτερικό πόλεμο. Είμαστε άγγελοι, αλλά και διάβολοι. Έχουμε μέσα μας το καλό, αλλά και το κακό. Τη θεότητα και τον σκιώδη εαυτό. Ο θεϊκός μας εαυτός είναι το φως. Υπάρχει όμως και το μέρος του που βρίσκεται στη σκιά. Πρόκειται για τη δυαδικότητα του σκοταδιού και του φωτός, δύο ενέργειες πολύ διαφορετικές που βρίσκονται σε διαρκή πάλη. Η δυαδικότητα συνιστά μια ισορροπία. Στη διάρκεια της ζωής μας παίζουμε συνεχώς το παιχνίδι ανάμεσα στους δύο εαυτούς. Επαφίεται στην προσωπική μας επιλογή ποιον θα δυναμώσουμε, ώστε να κρατήσουμε την ισορροπία μέσα μας.

Το σκοτάδι είναι αναπόσπαστο κομμάτι μας. Υπάρχει, για να υπάρξει και το φως. Είναι όμως και μαθητεία. Μας δίνει τη γνώση και τη σοφία. Δεν χρειάζεται να μένουμε στα αρνητικά βιώματα. Είναι στο χέρι μας να τα απεμπολήσουμε και να βγάλουμε στην επιφάνεια τον φωτεινό μας εαυτό. Να συγχωρήσουμε τον σκοτεινό μας εαυτό και να μετατρέψουμε όλες τις σκοτεινές μας πλευρές σε φωτεινές.

Φεύγω
Ξεφεύγω
Διαχέομαι
και πολλαπλασιάζομαι

Κι έτσι τα γραμμένα
της σκόνης
και της άμμου
αγωνίζονται
και
μαλώνουν

Είναι τολμηρή και ανατρεπτική. Εναργής και με ευρηματικές εικόνες. Ένας διάλογος της συνείδησης με τη ματαιότητα, της μνήμης με το φευγαλέο της ύπαρξης.

Ο εαυτός διαχέεται στο σύμπαν. Επιζητά την ενότητά του. Υποχρέωση του ανθρώπου είναι η μύηση στο καλό. Όταν συμβεί αυτό, από δυαδικοί γινόμαστε μονάδα, ενότητα. Η γνώση, η συγχώρεση και η αγάπη είναι τα όπλα μας. Διδασκόμαστε από το παρελθόν και κοιτάζουμε το μέλλον. Κβαντικά κύματα και υλοενέργεια του σύμπαντος. Οι συνειρμοί της Ναταλί Ρονβό παραπέμπουν στην κβαντική φυσική, αλλά και σε χριστιανικές απόψεις.

Σε σκηνικό νύχτας, το ποιητικό υποκείμενο πίνει ένα ποτό στο εστιατόριο Zeegeuzen στην Οστένδη, δίπλα στη θάλασσα. Συντροφιά του ο φάρος, τα καράβια και οι ναύτες. Ταλανίζεται από αιώνια ζητήματα. Το υπαρξιακό, τις εξομολογήσεις, την επαφή με τον εαυτό, την αγωνία του μέλλοντος, τον διαρκή αγώνα για αυτοβελτίωση.

Αποσκελετωμένος από το μυστήριο
της ύπαρξης
και των πραγμάτων
ο ήλιος που ανατέλλει
ξεκρεμάει το φεγγάρι
και χύνει το άπειρο
στη στενωπό
της μέρας

Μαζί με την ανατολή θα έρθει και η αναγέννηση. Οι σκιές μας θα αγκαλιάσουν την ένωση μιας άγρυπνης νύχτας. Η Ναταλί Ρονβό προτρέπει να σταθούμε στα μυστήρια της γήινης κλεψύδρας, να ξαναμάθουμε τις γλώσσες της, να εξημερώσουμε τη γαλήνη των ωκεανών. Κι ας πλεύσει το πλοίο στα άγρια νερά.

Μέσα σε ένα κρεσέντο λυρισμού και ευφάνταστης εικονοποιίας, η ποιήτρια μας ξεναγεί στη φαντασίωση της νύχτας, στον ουρανό των αστεριών, αυτό το νυχτερινό αριστούργημα. Μας οδηγεί στον λαβύρινθο των ονείρων και των φόβων μας. Το δράμα της νύχτας θα φύγει τη χαραυγή. Ο άνθρωπος θα δει την πνευματική του πλευρά και ένα φως θα ξεχειλίσει στη ζωή του, κάτι βαθύτερο και ζωογόνο. Γιατί και το δράμα κρύβει στους κόλπους του κάτι βαθύ. Ανήκει στις δυνάμεις της ζωής· και δεν πρέπει να το απεμπολούμε ή να παγιδευόμαστε στην τυραννία του. Το πρωί ο ήλιος θα ξεπλύνει τα νεφελώματα. Το μαύρο της νύχτας θα αντικατασταθεί από το φως. Ας μην αφήσουμε καμία ευκαιρία να φύγει, μας προτρέπει η ποιήτρια. Η συνείδησή μας ας απολαύσει τη φυσική ζωντάνια και την απτότητα του κόσμου.

Η έκρηξη
της αυγής
είναι μια τελετή
ασυναγώνιστη

Η τοποθέτηση της Ναταλί Ρονβό απέναντι στη φύση και το άπειρο άπτεται της ποιητικής αντίληψης των Ρομαντικών, που υμνούσαν τη νύχτα και χαρακτηρίζονταν από το πάθος για υπέρβαση. Ο Γουίλιαμ Μπλέικ στη συλλογή Οιωνοί αθωότητας (1789) παροτρύνει τους αναγνώστες να δουν τον Κόσμο μέσα σ’ έναν κόκκο άμμου. […] Να κλεί[σουν] το Άπειρο μέσα στην παλάμη [τους]/ Και την αιωνιότητα μες σε μια ώρα. Αλλά και ο Λεοπάρντι, στα ποιήματά του «Το Άπειρο» και «Το απόγευμα μετά τη γιορτή» (και τα δύο γραμμένα το 1819), εκφράζει το ισχυρό αίσθημα της υπαρξιακής αγωνίας την οποία προκαλούν οι απόκοσμες σιωπές και το άπειρο διάστημα (Travers, Martin, Εισαγωγή στη Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2005, σσ. 98-99).

Η ποίηση της Ναταλί Ρονβό είναι υποβλητική με τάση προς τον ρομαντισμό και τον υπερρεαλισμό. Άτιτλη και μινιμαλιστική στιχουργική. Επίθετα και ρήματα απαρτίζουν συχνά έναν στίχο. Επαναλήψεις για έμφαση και πανδαισία χρωμάτων, με εκπληκτικές εικόνες της νύχτας και της θάλασσας. Το ποιητικό υποκείμενο, διεισδύοντας σε μυστικά και σε χαλάσματα της λήθης, φέρνει στην επιφάνεια τις εμπειρίες, την παιδική ηλικία και το βαθύ συναίσθημα του έρωτα. Με ρυθμό η ποιήτρια περιγράφει τη μουσική φούγκα της ζωής, που είναι πολυφωνική, όμως κάθε φωνή εκπέμπει τη δική της μελωδία. Με το αντίθεμά της αναπτύσσονται άλλα επεισόδια, ενώ η αλληλεπίδραση είναι αντιστικτική και απολύτως ταιριαστή. Στο ποιητικό τοπίο της Ρονβό συναντιούνται το φως με το σκοτάδι, για να καθρεφτίσουν την αιώνια αναμέτρηση της φυσικής παρόρμησης με το πνευματικό και ηθικό χρέος. Το φως, που είναι το θείο φως, ταυτίζεται με τον Θεό, την αλήθεια και τη σωτηρία.

Η ποίηση της Ναταλί Ρονβό, στιβαρή και πρωτότυπη, εκπέμπει έναν μυστικισμό. Είναι τολμηρή και ανατρεπτική. Εναργής και με ευρηματικές εικόνες. Ένας διάλογος της συνείδησης με τη ματαιότητα, της μνήμης με το φευγαλέο της ύπαρξης.

Νυχτερινή πτήση σε ανοιχτό ουρανό
Ναταλί Ρονβό
μετάφραση: Αγγελική Δημουλή
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 92
ISBN: 978-960-638-178-2
Τιμή: 10,60€

Twitter