Ted Hughes: «Ο σιδερένιος γίγαντας»
Ένας σιδερένιος γίγαντας εμφανίζεται ξαφνικά σ’ ένα μικρό χωριό χωρίς κανείς να ξέρει ούτε την προέλευσή του ούτε τι ακριβώς είναι. Αρχίζει να καταβροχθίζει ό,τι μεταλλικό ή σιδερένιο αντικείμενο βρει μπροστά του, εξαφανίζοντας από μικροσκοπικά εξαρτήματα και εργαλεία μέχρι ολόκληρα τρακτέρ. Απελπισμένοι αλλά και τρομοκρατημένοι, οι κάτοικοι αποφασίζουν να παγιδέψουν τον γίγαντα και να τον φυλακίσουν σε ένα λαγούμι που έσκαψαν ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό, όμως εκείνος καταφέρνει να βγει έξω και να συνεχίσει το αδηφάγο έργο του. Τότε ο μικρός Χόγκαρθ πείθει τους συντοπίτες του να αλλάξουν τακτική, και αντί για εχθρό να τον αντιμετωπίσουν σαν φίλο. Αυτή η καινούργια στρατηγική φαίνεται να έχει αποτέλεσμα, κι έτσι η ηρεμία αποκαθίσταται στο χωριό με τον γίγαντα να συνυπάρχει αρμονικά με τους ντόπιους. Μέχρι που κάνει την εμφάνισή του ένας ακόμα πιο μεγάλος και επικίνδυνος εχθρός, ένα τεράστιο φτερωτό πλάσμα με καταστροφικές διαθέσεις.
Ο Σιδερένιος γίγαντας του σπουδαίου Βρετανού ποιητή Τεντ Χιουζ είναι μια αλληγορική ιστορία, ένα μοντέρνο παραμύθι που συνδυάζει το ρεαλιστικό στοιχείο με τη μυθοπλασία του φανταστικού, τοποθετώντας τη δράση σε ένα οικείο σκηνικό, ένα απλό, συνηθισμένο χωριό, το οποίο απειλείται ξαφνικά από εισβολείς οι οποίοι μοιάζουν να έρχονται από έναν άλλο κόσμο. Αρχικά ο γίγαντας, ένα αλλόκοτο μεταλλικό πλάσμα, ένα θεόρατο ρομπότ, το οποίο είναι ασταμάτητο και αχόρταγο, και στη συνέχεια το φτερωτό πλάσμα, ένας «νυχτεριδοαγγελόδρακος», όπως τον λέει χαρακτηριστικά ο Χιουζ, που έρχεται από το διάστημα και καλύπτει τον κόσμο με τρομακτικό σκοτάδι, θέτουν σε κίνδυνο την ευημερία των ανθρώπων.
Αδύναμοι μπροστά στους δύο αυτούς εχθρούς, οι κάτοικοι του χωριού αναζητούν απεγνωσμένα έναν τρόπο για να τους αντιμετωπίσουν και να καταφέρουν να επιβιώσουν. Με τον γίγαντα βρίσκουν μια συμβιβαστική λύση χάρις στον μικρό Χόγκαρθ και έρχονται σε λογαριασμό. Το εκφοβιστικό ρομπότ θέλει απλώς να καταβροχθίζει μεταλλικά και σιδερένια αντικείμενα, και τότε δεν πειράζει κανέναν. Φροντίζουν λοιπόν να το προμηθεύουν τακτικά με την ασυνήθιστη τροφή του και καταφέρνουν έτσι να ζουν ειρηνικά μαζί του, χωρίς να φοβούνται πια. Με το πλάσμα από το διάστημα, ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Αν ο σιδερένιος γίγαντας ήταν μια φορά άγνωστος και απρόβλεπτος, ο νυχτεριδοαγγελόδρακος είναι μια πολυσύνθετη απειλή την οποία το ανθρώπινο μυαλό αδυνατεί να συλλάβει. Το τερατόμορφο πλάσμα από το Διάστημα απειλεί να αφανίσει όλο τον πλανήτη. Βυθίζει τον κόσμο στο σκοτάδι και ο χρόνος αρχίζει να μετράει αντίστροφα.
Ο Τεντ Χιουζ έγραψε το παραμύθι του Σιδερένιου γίγαντα το 1968, πέντε χρόνια μετά την αυτοκτονία της συζύγου του, ποιήτριας Σίλβια Πλαθ, για να το διαβάζει στα παιδιά του πριν κοιμηθούν. Ωστόσο, τέτοιου είδους διαχρονικές ιστορίες, γραμμένες από τόσο σημαντικούς λογοτέχνες που το έργο τους δεν υπόκειται σε κατηγορίες, απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες, καθώς ο καθένας, ανάλογα με τις προσλαμβάνουσές του, μπορεί να τις ερμηνεύσει με πολλούς και διάφορους τρόπους. Κάποιος μπορεί να δει τον Σιδερένιο γίγαντα σαν ένα φουτουριστικό παραμύθι, άλλος σαν μια ιστορία φαντασίας με ρομπότ και δράκους. Ουσιαστικά όμως αυτή η παράξενη και ιδιοφυής σκοτεινή ιστορία είναι γεμάτη με συμβολισμούς – μια σύγχρονη παραβολή για τον πόλεμο, τη βιομηχανοποίηση των πάντων, την καταστροφή του περιβάλλοντος. Μπορεί να έχει αισιόδοξη κατάληξη, όμως τα θέματα που θίγει και τα μηνύματα που αφήνει είναι ιδιαίτερα ζοφερά. Δεν είναι τυχαίος, άλλωστε, και ο υπότιτλός της, «Μια ιστορία σε πέντε νύχτες», που υπενθυμίζει συνεχώς αυτό ακριβώς και προμηνύει το σκοτάδι που καλύπτει τον κόσμο όταν εμφανίζεται το πλάσμα από το Διάστημα. Αυτό, με τη σειρά του, μοιάζει ανίκητο, άτρωτο και παντοδύναμο. Τίποτα δεν είναι αρκετό για να το κάνει έστω και λίγο να υποχωρήσει. Μήπως όμως τελικά όλα είναι θέμα στρατηγικής; Ακόμα κι έτσι όμως, μέχρι πότε θα μπορεί κανείς να ελίσσεται για να βρίσκει αναίμακτες λύσεις σε προβλήματα τέτοιου μεγέθους;
Ουσιαστικά όμως αυτή η παράξενη και ιδιοφυής σκοτεινή ιστορία είναι γεμάτη με συμβολισμούς – μια σύγχρονη παραβολή για τον πόλεμο, τη βιομηχανοποίηση των πάντων, την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Στην εποχή μας, που η καταστροφή του φυσικού κόσμου αλλά και η εμμονή για κυριαρχία και εξουσία έχουν πάρει τόσο μεγάλες και ανεξέλεγκτες διαστάσεις, η ιστορία του Τεντ Χιουζ είναι απίστευτα επίκαιρη, ακόμα και αν έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από τότε που γράφτηκε. Συγκινεί, προβληματίζει, γοητεύει, πάνω απ’ όλα όμως είναι απολαυστική και συναρπαστική σαν αφήγηση – σε πολύ ωραία μετάφραση, σε αυτή την πραγματικά πανέμορφη έκδοση, της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη. Ο Κρις Μολντ, βραβευμένος και πολυπράγμων εικονογράφος, παίζει με το μπλε και το χρώμα της σκουριάς στήνοντας μελαγχολικές εικόνες που, με ελάχιστες εξαιρέσεις, μοιάζουν να ανήκουν σε ένα μέρος όπου αδυνατεί να φτάσει το φως του ήλιου. Πού και πού, ανάμεσα στις σελίδες, έχουμε την ευκαιρία να κρυφοκοιτάξουμε την καταπράσινη εξοχή προτού κυριαρχήσει και πάλι το μουντό ημίφως.
Το 1993 ο Χιουζ έγραψε τη Σιδερένια γυναίκα, μια ιστορία όπου εμφανίζεται και πάλι ο μικρός Χόγκαρθ και που αποτελεί τη συνέχεια του Σιδερένιου γίγαντα, με έμφαση ωστόσο εκεί στο κομμάτι της οικολογικής καταστροφής που έχει προκληθεί από τους ίδιους τους ανθρώπους. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στον Σιδερένιο γίγαντα βασίστηκε το ομώνυμο ροκ μιούζικαλ του Πιτ Τάουνσεντ, κιθαρίστα του συγκροτήματος The Who, που κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1989 και ανέβηκε στο βρετανικό θέατρο Γιανγκ Βικ το 1993, καθώς και η ταινία επιστημονικής φαντασίας κινουμένων σχεδίων του Μπραντ Μπερντ με τον ίδιο τίτλο, το 1999.
Ο σιδερένιος γίγαντας
Ted Hughes
μετάφραση: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη
εικονογράφηση: Chris Mould
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
144 σελ.
ISBN 978-960-484-505-7
Τιμή €17,99
