Το βιβλίο του Μάκη Ανδρονόπουλου Sapiens 3 κόντρα στον Μετάνθρωπο: Εγχειρίδιο μετάβασης στην «Άλλη Εποχή» δημιουργεί εξαρχής ερωτηματικά και σε βάζει σε… κλίμα. Ποιος είναι ο Sapiens 3 και ποιος ο Μετάνθρωπος; Σε ποια «Άλλη Εποχή» αναφέρεται; Διαβάζοντας, ο συγγραφέας σε παίρνει από το χέρι και από το σήμερα σε οδηγεί σε αυτή την «Άλλη Εποχή». Ένα εγχείρημα όχι τόσο εύκολο, καθώς ο αγώνας για επιβίωση, η κρίση –οικονομική και κοινωνική– αλλά και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν αφήνουν περιθώριο για σκέψεις. Η εποχή μας μόνο σύγχυση και ανασφάλεια έχει να προσφέρει. Ίσως γιατί κάτι τελειώνει; Και τι κυοφορείται τόσο επώδυνα;

Ο Μάκης Ανδρονόπουλος επιχειρεί να βάλει τα πράγματα σε μία σειρά και να εξηγήσει πώς παίζεται το παιχνίδι στην εποχή μας. Ερμηνεύει τη συνθήκη που επικρατεί σε κάθε πεδίο χωρίς ιδεοληψίες, για να ξεκολλήσει η ματιά μας από το δέντρο και να δούμε το δάσος, την big picture, τη μεγάλη εικόνα. Θα παρομοίαζα το βιβλίο του με ένα drone που μας βοηθά να δούμε πάνω από όσα συμβαίνουν και άρα να τα κατανοήσουμε.

Επιστήμη και τεχνολογία τρέχουν με ταχύτητα φωτός, ωστόσο αδυνατούμε να τις παρακολουθήσουμε γιατί γνωσιακά κινούμαστε με… πατίνι. Κι όσο προσπαθούμε να ενημερωθούμε, τόσο περισσότερο μπερδευόμαστε. Και κάπως έτσι η ημιμάθεια καλλιεργεί εύφορο έδαφος για ν’ αναπτυχθούν ο φόβος και οι προκαταλήψεις. Θυμίζω το Τάγμα του Ναού του Ήλιου –μία αίρεση με έδρα όχι κάποια τριτοκοσμική χώρα, αλλά την Ελβετία– η οποία έπεισε 48 μέλη της να αυτοκτονήσουν τον Οκτώβριο του 1998 για ν’ αποδράσουν στον Σείριο και να επιβιώσουν από το τέλος του κόσμου! Η συνωμοσιολογία έδρεψε δάφνες και στην πανδημία του covid και δρέπει με τις νέες ταυτότητες. Τι κι αν αποκωδικοποιήσαμε το DNA μας; Οι μάγισσες του Μεσαίωνα με τα σκουπόξυλά τους είναι ακόμη εδώ!

Ξεχωριστό το κεφάλαιο για τα social media, μία φάκα της εποχής μας. Όπως σημειώνει ο Ανδρονόπουλος, προσφέρουν μία ψευδαίσθηση ηλεκτρονικής κοινωνικότητας που μας απομονώνει από τη φυσική επαφή. Το Facebook σήμερα είναι μία «χώρα» με πληθυσμό μεγαλύτερο από την Κίνα και την Ινδία. Ωστόσο, είναι σαν τη χώρα των Λωτοφάγων: το διαδίκτυο εξασκεί την όραση –ίσως και την ακοή μας– ωστόσο εξασθενεί τις υπόλοιπες αισθήσεις και δεξιότητές μας. Κι όσο συνδεόμαστε με τα κοινωνικά δίκτυα, τόσο αποσυνδεόμαστε απ’ όσα συμβαίνουν δίπλα μας. Μοιραία έχει επηρεαστεί η ψυχική μας υγεία. Χάπια – για να κοιμηθούμε, να ξυπνήσουμε, να χαρούμε και για ν’ αντέξουμε την καθημερινότητά μας, ενώ κάνουν θραύση η κατάθλιψη και οι ψυχικές ασθένειες.

Εύκολα φοβόμαστε στην εποχή μας, αλλά δύσκολα μαγευόμαστε: αυτή η απομάγευση οδηγεί στην απογοήτευση και στην απόσυρση, επισημαίνει ο συγγραφέας, επιλογή πολύ βολική για όσους θα ήθελαν να αποφασίζουν ερήμην μας.

Δεν αρκεί να εξοικειωθούμε με τη νέα γνώση που φέρνουν επιστήμη και τεχνολογία, αλλά απαιτείται πολιτική δράση για να την ελέγξουμε.

Σε κάθε εποχή της ανθρώπινης ιστορίας ισχύει το «η γνώση είναι δύναμη». Όμως, άλλο γνώση, όπως λέει ο Ανδρονόπουλος, κι άλλο ο εσμός των πληροφοριών που μας κατακλύζουν καθημερινά και δεν μας αφήνουν τον χρόνο να τις επεξεργαστούμε. Είναι, συμπληρώνει, και ο μιντιακός λόγος που διαμορφώνει το βάρος των ειδήσεων που παρουσιάζει, ανάλογα με τις υπηρετούμενες επιδιώξεις.

Ο Μάκης Ανδρονόπουλος αναρωτιέται ποιος σέρνει τον χορό των εξελίξεων: Οι επιστήμονες, όσοι τους χρηματοδοτούν ή οι εκλεγμένες κυβερνήσεις; Όπως επισημαίνει, οι εξουσίες των αγορών διαχειρίζονται την ανασφάλεια και τον φόβο μας και μας καλλιεργούν μία αίσθηση μηδαμινότητας. Δεν αρκεί να εξοικειωθούμε με τη νέα γνώση που φέρνουν επιστήμη και τεχνολογία, αλλά απαιτείται πολιτική δράση για να την ελέγξουμε. Περιληπτικά και συμπεριληπτικά, παραθέτει με απλό τρόπο επιστημονικές και τεχνολογικές πρωτοπορίες αλλά και την ελλιπή αντίδραση των διανοητών. Χαρτογραφεί μία διαδρομή από το μέσα μας σύμπαν στο έξω, από τα άδυτα του εγκεφάλου μας μέχρι το Διάστημα. «Τα πάντα είναι υλοενέργεια» τονίζει ο συγγραφέας και υπό αυτό το πρίσμα προσεγγίζει ό,τι καλούμε υπερφυσικό, υπερβατικό, μυστική γνώση και μυστικές εμπειρίες.

Εστιάζει και στον διακαή πόθο μας για αθανασία. Όπως αναφέρει, χάρη στην επιστήμη κερδίζουμε πλέον τρεις μήνες ζωής τον χρόνο, με στόχο τα 120 χρόνια. Ωστόσο, μέχρι ποιου σημείου έχουμε το δικαίωμα να παρέμβουμε στην ανθρώπινη φύση; Όπως επισημαίνει, η κοινωνία και ο πολιτισμός που δημιουργήσαμε ήταν η αντίδρασή μας στη φυσική νομοτέλεια του θανάτου. Πώς θα σκεφτόμαστε χωρίς την τραγικότητα του θανάτου; Ποιες νέες αξίες θα αντικαταστήσουν τις παλιές; Θα εξακολουθήσουμε για παράδειγμα να ενδιαφερόμαστε για την προστασία των αδυνάτων; Στο μεταξύ, τη θολούρα της εποχής εκμεταλλεύονται επιτήδειοι… γκουρού, που παραφράζουν τα πορίσματα της επιστήμης και φτιάχνουν νέες θεωρίες που μας παραπλανούν.

Με την τεχνητή νοημοσύνη να επελαύνει, πρέπει ν’ αποφασίσουμε σε ποιον νέο άνθρωπο θα εξελιχθούμε, λέει ο Μάκης Ανδρονόπουλος. Στον Sapiens 3, που θα ενεργοποιήσει και θα αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες του εγκεφάλου του για να αυτοεξελιχθεί; Που θα μπορεί να διορθώσει με τη σκέψη του το DNA του, θα γιατρεύεται μόνος του από τις ασθένειές του και θα επικοινωνεί με τηλεπάθεια; Ή θα καταλήξουμε Μετάνθρωποι, με τη σταδιακή συνένωσή μας με τις μηχανές; Ο Μάκης Ανδρονόπουλος αποδέχεται ότι η επιστημονική έρευνα δεν έχει όρια, ωστόσο επισημαίνει ότι η τεχνολογική εφαρμογή της πρέπει να έχει όρια. Και ευφυολογεί: «Η Εύα δεν έκοψε το μήλο της γνώσης για να το φάνε ο Τζεφ Μπέζος και ο Ίλον Μασκ!»

Ο συγγραφέας ανοίγει διάλογο και με τον Γιουβάλ Χαράρι και τη θέση του Ισραηλινού διανοητή ότι «δεν υπάρχει ελευθερία της βούλησης, γιατί τα πάντα είναι προγραμμένα στο DNA μας». Αφενός, θυμίζει ότι ο γενετικός μας κώδικας είναι ένα ανοιχτό σύστημα που αυτοδιορθώνεται και επαναπρογραμματίζεται. Αφετέρου, μιλά για τη δύναμη της αγάπης, η οποία μπορεί να ανατρέψει τις εξελίξεις ως μία δύναμη αυτογνωσίας –ίσως ισχυρότερη και της πίστης–, η οποία όταν γίνεται αυτοθυσία υπερβαίνει τον εαυτό μας. Αν λοιπόν, λέει ο Μάκης Ανδρονόπουλος, υπάρχει ελεύθερη βούληση, τότε η επιβίωση διά της σιωπής δεν ωφελεί. Προτείνει τη διασύνδεση των πολιτών, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι εμπεριέχει μία ανατρεπτική δυναμική, που θα δώσει την πρωτοβουλία στον Προμηθέα που κρύβουμε μέσα μας.

Sapiens 3 κόντρα στον Μετάνθρωπο
Εγχειρίδιο μετάβασης στην «Άλλη Εποχή»
Μάκης Ανδρονόπουλος
Ελληνοεκδοτική
σ. 448
ISBN: 978-960-563-554-1
Τιμή: 20,00€

Twitter