Στην αυγή του 11ου αιώνα η Θεολογία ανοίγει τις πύλες της στη Λογική και ανατρέχει στις ρίζες της, στον Αριστοτέλη. Ο Άνσελμος (1033-1109), ηγούμενος του τάγματος των Βενεδικτίνων μοναχών στην Μπεκ της Νορμανδίας, και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι στην Αγγλία, στο έργο του Proslogion γράφει την περίφημη φράση του «Πιστεύω για να καταλάβω». Ο Άνσελμος, χρησιμοποιώντας τη συλλογιστική, δεν προσπαθούσε να «αποδείξει» τις αλήθειες της Θεολογίας. Στόχος του ήταν, αποδεχόμενες τις αλήθειες αυτές, να τις «εξετάσει» ώστε να τις κατανοήσει βαθύτερα. Σύμφωνα με τον Άνσελμο, η επίκληση της Λογικής δεν απέκλειε τη σφαίρα του μυστηρίου.

Στη μετανεωτερική εποχή του σήμερα, η Λογική δίνει τη θέση της σε ένα από τα τέκνα της, την Επιστήμη. Η θεολογική σφαίρα του μυστηρίου μπορεί να συνυπάρχει με την Επιστήμη και η τελευταία να επιστρατεύεται όχι για να αποδείξει τις θεολογικές αλήθειες και δόγματα, αλλά για να τα «εξετάσει» και να τα κατανοήσει βαθύτερα. Στο βιβλίο αυτό, οι συγγραφείς επιστρατεύουν τη Χημεία για να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση των δύο Αναστάσεων, του Λαζάρου και του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με τις περιγραφές στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο.

Οι συγγραφείς χρησιμοποιούν τις γνώσεις των κλάδων της Θανατοχημείας και Φυσικοχημείας για να τεκμηριώσουν επιστημονικά διάφορες λεπτομέρειες που περιγράφει με τη μοναδική ποιητική του γραφή ο ευαγγελιστής Ιωάννης για τα δύο αυτά μυστήρια της Χριστιανικής Θεολογίας. Οι επιστημονικές αυτές προσεγγίσεις μάς βοηθούν σήμερα στην καλύτερη κατανόηση, στην εξήγηση και στη θεολογική ερμηνεία του κειμένου. Οι συγγραφείς είναι βαθείς γνώστες τόσο της Χημείας όσο και της Θεολογίας. Ο Θ. Μαυρομούστακος είναι καθηγητής Οργανικής Χημείας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), πτυχιούχος Θεολογίας και διδάκτωρ Κοινωνικής Θεολογίας του ΕΚΠΑ, και ο Σ. Δεσπότης είναι καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του ΕΚΠΑ με εξειδίκευση στην ερμηνεία της Καινής Διαθήκης. Διαβάζοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται αμέσως αυτό το μείγμα των γνώσεων. Ένα μείγμα «ομογενές», που δημιουργεί ισχυρές έλξεις μεταξύ Επιστήμης και Θεολογίας με τρόπο αβίαστο και πάνω απ’ όλα απλό, εύληπτο, χωρίς να απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις. Κάποιοι λίγοι χημικοί τύποι εδώ κι εκεί, μάλλον στολίζουν αισθητικά με τα σχήματα των μορίων το κείμενο και η παράλειψη στην ανάγνωση, από έναν μη ειδικό στη Χημεία όπως εγώ, δεν στερεί σε τίποτε από την κατανόηση του κειμένου.

Ένα πράγματι πρωτότυπο βιβλίο, που πιστεύω δίνει τροφή για σκέψη αλλά και πνευματική τέρψη τόσο σε επιστήμονες όσο και σε θεολόγους, τόσο σε πιστούς όσο και σε μη πιστούς.

Πρέπει να ομολογήσω ότι, όταν έλαβα το πρώτο ηλεκτρονικό μήνυμα με το κείμενο, ως επιστήμονας της Τεχνητής Νοημοσύνης και των Μαθηματικών ξαφνιάστηκα. Με ξάφνιασε η πρωτοτυπία του θέματος και ξεκίνησα να περιδιαβαίνω το κείμενο. «Πορωμένος» με αποδείξεις, ήθελα να θέσω «τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων». Όσο, όμως, διάβαζα τόσο πιο πολύ η ανάγνωση μου κινούσε το ενδιαφέρον. Με γοήτευε το γεγονός ότι οι συγγραφείς ξεδίπλωναν διάφορες πτυχές της Χημείας και της Θεολογίας για να εξηγήσουν τα θεολογικά κείμενα. Με εντυπωσίαζε το γεγονός ότι η συμβολικότητα των αριθμών που αναφέρονται από τον ευαγγελιστή και το χημικό περιεχόμενο της σμύρνας και της αλόης μπορούσαν να εξηγήσουν και να εμβαθύνουν τις περιγραφές των θεολογικών κειμένων. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, οι αριθμοί δεν τέθηκαν τυχαία στα κείμενα αλλά αποτελούν σηματοδότες σημαντικότατων θεολογικών μηνυμάτων. Η ποσότητα την οποία εκφράζουν οι αριθμοί αυτοί, μάλιστα, είναι καθοριστική στην εξαγωγή των χημικών συμπερασμάτων.

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το ξεδίπλωμα αυτό δεν είναι στεγνό, αλλά αναδύεται μέσα από το ιστορικό του πλαίσιο. Οι Προσωκρατικοί, ο Πλάτωνας με τη θεωρία του για τα κανονικά γεωμετρικά σχήματα και τις αντιστοιχίες τους με τα στοιχεία της φύσης, ο Αριστοτέλης με τη θεωρία του για τους «χυμούς» του σώματος και τις ιδιότητές τους, ο Πλωτίνος, ο Άγ. Αυγουστίνος και οι πατέρες της Εκκλησίας συνυπάρχουν στο κείμενο και το υφαίνουν με τον ρόλο τους δίπλα στους αλχημιστές, στον Γαληνό, τον Παράκελσο, αλλά και τους Μπόιλ και Λαβουαζιέ.

Ένα πράγματι πρωτότυπο βιβλίο, που πιστεύω δίνει τροφή για σκέψη αλλά και πνευματική τέρψη τόσο σε επιστήμονες όσο και σε θεολόγους, τόσο σε πιστούς όσο και σε μη πιστούς. Παρεμβαίνοντας, αυθαίρετα, με ένα κόμμα στη γνωστή ρήση, είναι ένα βιβλίο που μας παροτρύνει στο «πίστευε και μη, ερεύνα».

Twitter