Ο Γιώργος Κοντογιώργης καταγίνεται τα τελευταία χρόνια με τη συγκρότηση μιας νέας, καθολικής κοινωνικής επιστήμης με αφετηρία την κοσμοσυστημική ανάκτηση της κοσμοϊστορίας. Κεντρικός άξονας της προβληματικής του είναι ο ελληνικός κόσμος, ήτοι το ταυτολογικό ισοδύναμο του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος που εδράσθηκε στη μικρή κλίμακα της πόλης, ομοθετική προέκταση του οποίου αποτελεί η μεγάλη κλίμακα του κράτους-έθνους, γνωστή ως «νεοτερικότητα». Ο συγγραφέας, με αφετηρία την εξελικτική βιολογία του ελληνικού και του νεότερου κόσμου, συγκροτεί το πανόραμα μιας νέας γνωσιολογίας, της κοσμοσυστημικής, που απολήγει σε μια καθολικής αναφοράς θεώρηση του κοινωνικού ανθρώπου.

Από τον Α’ τόμο του παρόντος έργου, στον οποίον ο Κοντογιώργης διεξέρχεται την κρατοκεντρική περίοδο του ελληνικού/ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος (τις πόλεις-κράτη), έως τον Β’ τόμο, στον οποίο διερευνά τη φύση της μετακρατοκεντρικής οικουμένης, αναδεικνύεται το εξελικτικό γίγνεσθαι του κοινωνικού φαινομένου που προκρίνει η κοσμοσυστημική γνωσιολογία.

Στον Γ’ και Δ’ τόμο του ελληνικού κοσμοσυστήματος, που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, καθώς και στον Ε’, που θα κυκλοφορήσει προσεχώς, ο συγγραφέας εξετάζει τη μετακρατοκεντρική/οικουμενική φάση υπό το πρίσμα της εσωτερικής ή, ορθότερα, της ανθρωποκεντρικής της ολοκλήρωσης, από την οποία αναδύθηκαν οι θεμέλιες προϋποθέσεις για την υπέρβαση της μικρής κλίμακας (της πόλης) και η παρεπόμενη μετάβαση στην εποχή της μεγάλης κλίμακας (της εποχής μας).

Στους εν λόγω τόμους επιχειρείται μια ανατρεπτική προσέγγιση της βυζαντινής περιόδου που εστιάζει σε πλήθος παραμέτρων, όπως ο βαθιά ανθρωποκεντρικός της χαρακτήρας, η μεθάρμοση της πολιτισμικής ταυτότητας του Βυζαντίου που συντελέστηκε με την απόρριψη της Ρώμης και την επιστροφή στην ελληνική της γενεαλογία, η φύση του κράτους της κοσμόπολης και η πλήρης διάστασή του με τα προσωνύμια «αυτοκρατορία» και «απολυταρχία», η σταθερή παρουσία των πόλεων μέχρι τέλους, η γενικευμένη εφαρμογή της δημοκρατικής αρχής στο οικονομικό σύστημα και το τέλος της δουλείας, η εξάλειψη της διαιρετικής τομής μεταξύ ολιγαρχίας και δημοκρατίας, και η επικράτηση της μέσης δημοκρατίας, η εξαρχής υπερίσχυση της επωνυμίας «Βυζάντιο» αντί της «Ρώμης», η θέση της νέας θρησκείας και η πολεοκεντρική της συγκρότηση ως εκκλησίας του δήμου των πιστών και ως θεματοφύλακα του κοσμοπολιτειακού νομικού πολιτισμού. Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με πλήθος άλλων φαινομένων, αναδεικνύουν διά της εξαντλητικής εξέτασης των πηγών μια παντελώς διαφορετική πραγματικότητα από την κρατούσα και διακινούμενη ιδεολογία.

Το εγχείρημα της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας που οικοδομεί με το πεντάτομο έργο του ο Κοντογιώργης συνιστά μια εκ βάθρων νέα ανάγνωση της κοσμοϊστορίας.

Παράλληλα διερευνάται πώς εξελίχθηκε διαχρονικά η σχέση του ανθρωποκεντρικού ελληνισμού με τον δυτικό φεουδαλικό Μεσαίωνα και συνολικά το ζήτημα της σχέσης του βυζαντινού κόσμου, αφενός με τον προηγούμενο ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο, αφετέρου με τον τότε συγκαιρινό αραβικό και σλαβικό. Οι τρεις αυτοί τόμοι ολοκληρώνονται με μια σφαιρική αποτίμηση της νεοτερικής «επιστήμης», η οποία συνάγεται ότι έχει επιβαρυνθεί συστηματικά και μεθοδικά με ιδεολογικό φορτίο, ελάχιστη γνωστική προσήλωση στις πηγές και σημαντικό γνωσιολογικό έλλειμμα.

Ξεχωριστή θέση στην προβληματική της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας κατέχει η διαλεκτική σχέση μεταξύ του Βυζαντίου και της δυτικής μεσαιωνικής δεσποτείας, όπου μετακενώθηκαν οι ελληνικές ανθρωποκεντρικές παράμετροι εκ νέου με την Αναγέννηση. Εφόσον ανασχέθηκε ο ελληνικός δρόμος προς τη μεγάλη κλίμακα, αυτή έμελλε να λειτουργήσει ως εμβρυουλκός για τη μετάβαση στη «νεοτερικότητα».

Εντούτοις, η αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία της εν λόγω μετάβασης θα προκαλέσει συντριπτικές απώλειες στο πεδίο του ανθρωποκεντρικού/ελληνικού πολιτισμού, με κυριότερη την επανεκκίνησή του από μηδενική αφετηρία, δηλαδή με γνώμονα τη μετάβασή του από τη δεσποτεία/φεουδαρχία στον πρώιμο ανθρωποκεντρισμό. Απόρροια της ανατροπής υπήρξαν οι δύο κρίσιμες ρήξεις που πραγματοποίησε ο δυτικός άνθρωπος της εποχής του Διαφωτισμού, αφενός με την αρχαιότητα (δηλαδή με τις έννοιες και τα ομόλογα φαινόμενα, όπως η δημοκρατία), αφετέρου με την εξελικτική βιολογία του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος (που εξέβαλε τον μεταρωμαϊκό ελληνισμό από την ανθρωποκεντρική ομοθεσία για να παρεμβάλει ως γέφυρα μεταξύ της αρχαιότητας και της «νεοτερικότητας» τη φεουδαλική Δύση). Οπωσδήποτε, συγκρατούμε το συναγόμενο εκ του έργου, ότι η Ευρώπη και γενικότερα η «νεοτερικότητα» γεννήθηκε στο Βυζάντιο, όχι στη μεσαιωνική/φεουδαλική Εσπερία.

Το εγχείρημα της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας που οικοδομεί με το πεντάτομο έργο του ο Κοντογιώργης συνιστά μια εκ βάθρων νέα ανάγνωση της κοσμοϊστορίας. Παρέχει τη δυνατότητα να διαλευκάνουμε ό,τι συνέχεται με τον χαρακτήρα του κόσμου σήμερα, να τον αποφορτίσουμε από τις ιδεολογικές αναγομώσεις με τις οποίες τον επιβάρυνε η «νεοτερική» σκέψη, να τον ταξινομήσουμε στον ιστορικό/ανθρωποκεντρικό χρόνο και να διαγράψουμε την προοπτική του μέλλοντός του, εν τέλει τις επόμενες φάσεις που θα ακολουθήσει, υπό το πρίσμα μιας νέας κοινωνικής επιστήμης.

Η Βανέσσα Ντόμη είναι φιλόλογος και πολιτικός επιστήμων.

Το ελληνικό κοσμοσύστημα – Τόμος Γ’
Η βυζαντινή περίοδος της οικουμένης (4ος μ.Χ. – 15ος μ.Χ. αιώνες).
Η «Ρώμη» ως ελληνικό καταπίστευμα
Γεώργιος Δ. Κοντογιώργης
Εκδόσεις Ι. Σιδέρης
σ. 572
ISBN: 978-960-08-0853-7
Τιμή: 25,00€

 Το ελληνικό κοσμοσύστημα – Τόμος Δ’
Η Βυζαντινή περίοδος της οικουμένης (4ος μ.Χ. – 15ος μ.Χ. αιώνες).
Η περίοδος της οικουμενικής ολοκλήρωσης και η ανάδυση της «Νεοτερικότητας»
Γεώργιος Δ. Κοντογιώργης
Εκδόσεις Ι. Σιδέρης
914 σελ.
ISBN 978-960-08-0869-8
Τιμή €29,00

Twitter