Έπειτα από τρεις σημαντικές συλλογές διηγημάτων, ο ταλαντούχος συγγραφέας Ανδρέας Νικολακόπουλος καταθέτει ένα υπέροχο σπονδυλωτό μυθιστόρημα, το οποίο απλώνεται σε δύο αιώνες, αφορά τη Γηραιά Ήπειρο και ασχολείται με θέματα πρωτόγνωρα, με μύθους που τους προσλαμβάνουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από τη Γαλλία στη Νορβηγία και από εκεί στην Ουαλία και την Αγγλία μέχρι και την Ινδία, ο πεζογράφος συμπυκνώνει προς το τέλος του έργου όλα τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα, σε μια ούτως ή άλλως συμπόρευση, είναι μια εκ των πραγμάτων κάθαρση, η οποία όχι απλώς είναι επώδυνη αλλά, πολύ περισσότερο, δραματική και θανατική. Είναι άξια θαυμασμού αληθινά η έρευνα που ο δημιουργός έχει κάνει προκειμένου, εκτός από τις γνωστές χώρες και τις πρωτεύουσές τους, αλλά και κάποιες πόλεις-κλειδιά, να συναντάμε στις σελίδες του βιβλίου ονόματα προσώπων, περιοχών, ποταμών, βουνών, πεδιάδων, αστικών διαμερισμάτων, στεκιών, βιομηχανικών επιπέδων κ.ο.κ., την αυθεντικότητα των οποίων μπορούν να επιβεβαιώσουν όσοι από τους αναγνώστες γνωρίζουν καλά τις συγκεκριμένες πόλεις και χώρες, που έχουν ζήσει εκεί και, παράλληλα, όταν τις επισκέφτηκαν δεν παρέμειναν μόνο ως τουρίστες αλλά, απεναντίας, ως ανθρώπινες μονάδες οι οποίες ρουφήξαν με ευκρίνεια ό,τι πιο σοβαρό ένας τόπος προσφέρει. Ο Νικολακόπουλος εμπλουτίζει το έργο του με όλα αυτά τα ονόματα όχι για να εντυπωσιάσει με τις γνώσεις του, αλλά για να καταδείξει προσόντα, προτερήματα, ελλείψεις ή απώλειες της κάθε περιοχής, έτσι ώστε να γίνεται εμφανές πως ο κάθε ήρωας έζησε κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, οι οποίες και καθόρισαν τη μετέπειτα πορεία του στο επάγγελμά του –νόμιμο ή παράνομο–, στην παραβατική ή σύννομη συμπεριφορά του, τέλος, στην από κάθε άποψη διάκρισή του, έστω και αρνητικά, στην κοινωνική ζωή και στην εν γένει πολιτισμική διαχείριση των συνολικών του ενεργειών. Ο Νικολακόπουλος γνωρίζει καλά την Ευρώπη και όχι μόνο, παρά το νεαρό της ηλικίας του, και επιδεικνύει ένα μοντέλο, ένα πλάνο, ένα σκηνικό που παραπέμπει στους μετά τον Μεσαίωνα αιώνες με μύθους μαγικού ρεαλισμού, κάτι που συναντάμε σε ολόκληρο το μέχρι σήμερα έργο του, με ιστορίες βγαλμένες σαν από παραμύθια, με πεζογραφικά μοτίβα που ακουμπούν σε έναν χρόνο πραγματικό μεν, ουτοπικό δε, καθώς μόνο η λογοτεχνία μπορεί να τον μετουσιώσει και να τον μετατρέψει σε άξιο ανάγνωσης, υποκείμενο ψυχαγωγίας.

Ένας μακελάρης, λοιπόν, ο οποίος συνεχίζοντας την παράδοση της οικογένειάς του χειρίζεται την γκιλοτίνα στη Γαλλία, μια ορφανή η οποία φεύγει από τη Νορβηγία και φτάνει μέχρι τη διεύθυνση ενός ιδρύματος που στεγάζει άπορα παιδιά στην Αγγλία, ένας επαναστάτης που δραπετεύει από την Ουαλία και γίνεται αρχηγός της Μητροπολιτικής Αστυνομίας στο Λονδίνο, έτοιμος πριν από τη δηλητηρίασή του να γίνει υπουργός, και τέλος μια δηλητηριάστρα, η οποία στέλνει στον άλλο κόσμο όσους λειτουργούν ρατσιστικά απέναντι σε οποιονδήποτε ευάλωτο, η Φλόρενς Μπλαντ, συναντιούνται στην έξοδο με τραγικά αποτελέσματα, τα οποία και δεν θα αναφέρουμε, προκειμένου ο αναγνώστης να μη χάσει το σασπένς της ανάγνωσης. Όλα αυτά τα πρόσωπα έχουν προδώσει κάθε κανόνα ηθικής, κινούνται εκτός ορίων και με μεγάλες δόσεις βίαιης συμπεριφοράς, εν κατακλείδι πατούν επί πτωμάτων προκειμένου να ανελιχθούν κοινωνικά, αντιμετωπίζοντας στην κάθε στιγμή της ζωής τους την αδίστακτη δηλητηριάστρα, η οποία και τους πληρώνει με το ίδιο νόμισμα, κρατώντας όμως και για τον εαυτό της την ίδια τύχη με αυτούς.

Ο συγγραφέας (και παρά το νεαρό της ηλικίας του, επαναλαμβάνω) κατέχει τα μυστικά της γραφής, κατέχει τους νόμους της αφήγησης.

Είναι γεγονός ότι το βιβλίο του Ανδρέα Νικολακόπουλου είναι άρτια δομημένο (δεν είναι άνευ λόγου το ότι η αποκάλυψη του ονόματος Φλόρενς Μπλαντ γίνεται στο τέλος, δηλαδή ουσιαστικά μαθαίνουμε σε ποιο πρόσωπο αναφέρεται ο πεζογράφος λίγο πριν κλείσουμε την ανάγνωση). Η ατμόσφαιρα του έργου, άκρως βαριά και αρκούντως πιεστική, δεν αφήνει περιθώρια της παραμικρής προς τη σάτιρα επιλογής, η βιαιότητα των καταστάσεων και οι ατέλειωτοι θάνατοι, οι οποίοι μάλιστα είναι και πραγματικά τραγικοί, δρομολογούν μια αφήγηση άκρως ταραγμένη από τα επεισόδια τα αλλεπάλληλα, που αφορούν ζωές κυρίως ανθρώπων ανήθικων, σύμφωνα με τη γνώμη της δηλητηριάστρας, η οποία και καταθέτει πάνω τους ολόκληρο το οπλοστάσιό της από φυτά και ζώα, πραγματικά επικίνδυνα, προκειμένου να τους αφανίσει. Πολύ πικρό, δραματικό και έμπλεο αρνητικών συναισθημάτων είναι και το ύφος του βιβλίου, το οποίο συνάδει της ατμόσφαιρας προς μια δημιουργία που απαιτεί συγκεκριμένη προσαρμογή από πλευράς πρόσληψης και πάλι καθόλου διασκεδαστικού χαρακτήρα, αλλά μόνο ψυχαγωγικού τρόπου προσέγγιση και παράλληλα έντονου προβληματισμού τόσο για τις ιστορικές συνθήκες του 18ου και 19ου αιώνα, όσο και για το λογοτεχνικό ψεύδος, που όντας υπερβολικό κυριολεκτικώς συναρπάζει. Άρα, η εκφορά, η γλώσσα, η έκφραση, η κατάτμηση σε μικρά κεφάλαια, είναι δρομολογημένες με άψογο τρόπο, πετυχαίνοντας ένα αποτέλεσμα που ξεπερνά κατά πολύ ένα συμβατικό επακόλουθο και τελικώς προσελκύει την προσοχή μας γι’ αυτή την επώδυνη και τρομακτική του υπόσταση. Η γλώσσα ειδικά, παράλληλα με όλο τον πλούτο των θεμάτων που καλύπτει, συγκλίνει προς μια λογοτεχνία που την ονομάζουμε μαγικό ρεαλισμό, λειτουργώντας ανασταλτικά προς οτιδήποτε το ρεαλιστικό, πλην των πυλώνων πάνω στους οποίους στήνεται το οικοδόμημα – πυλώνες δηλαδή ιστορικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί, τους οποίους ο Νικολακόπουλος χρησιμοποιεί κατά κόρον.

Έχοντας αντιμετωπίσει κριτικά τα προηγούμενα –με διηγήματα– βιβλία του Ανδρέα Νικολακόπουλου, είχαμε σημειώσει πως η ώρα ήταν βολική για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, ήταν δηλαδή έτοιμος να δοκιμαστεί και στη μεγάλη φόρμα. Έτσι και έγινε. Ο αριστοτεχνικός τρόπος με τον οποίο δουλεύει τη Φλόρενς Μπλαντ, η μεγάλη και εις βάθος μυθοποιητική του σχέση με μια δημιουργία η οποία πατά σε τεντωμένο σχοινί, η επαφή του με ό,τι πιο δύσκολο από γεωπολιτική άποψη, η ισχυρή του προσέγγιση, η γνώση του για κοινωνικούς αγώνες που συντάραξαν μέρος του πλανήτη, η αναφορά του σε ιστορικές περιόδους άκρως διαταραγμένες και, τέλος, η πέρα από κάθε αμφιβολία εξωστρεφής περιγραφή του για γεγονότα που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως ο συγγραφέας (και παρά το νεαρό της ηλικίας του, επαναλαμβάνω) κατέχει τα μυστικά της γραφής, κατέχει τους νόμους της αφήγησης.

Φλόρενς Μπλαντ
Ανδρέας Νικολακόπουλος
Ίκαρος
304 σελ.
ISBN 978-960-572-210-4
Τιμή €15,50

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Στάθης Κουτσούνης: «Ρόδο σε καθρέφτη»
• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
• Ηλίας Λ. Παπαμόσχος: «Ανάληψη»

Twitter