Μιχάλης Μοδινός: «Τα θαύματα του κόσμου»

Εδώ έχουμε μπροστά μας ένα βιβλίο, του οποίου ο τίτλος προσδιορίζει σαφέστατα το περιεχόμενο κάποιων ιστοριών που λαμβάνουν χώρα σε κάθε πιθανή ή απίθανη γωνιά του κόσμου, σε κάθε πιθανό ή απίθανο τόπο, από την Αφρική και την Ασία μέχρι την Ευρώπη, την Αμερική και την Κούβα, με έναν τρόπο που αποδεικνύει πως ο πλανήτης είναι ένα απλό σταυρόλεξο, το οποίο κάποιοι ξέρουν να λύνουν εύκολα. Εδώ έχουμε μπροστά μας έναν συγγραφέα, οικολόγο, περιβαλλοντολόγο, ο οποίος καταθέτει το λογοτεχνικό του οπλοστάσιο με βάση τις τεράστιες εμπειρίες του και λόγω της ιδιότητάς του αυτής, γνωρίζει καλά από μουσική και ποδόσφαιρο, από ποτάμια, βουνά, τοπωνύμια, χειμάρρους, φυλές, ξενοδοχεία στα οποία καταλύουν οι μάνατζερ και οι επενδυτές, από οικονομία, από ανάπτυξη και όπως αυτή πασάρεται στα φτωχά κράτη, γνωρίζει ό,τι όλοι εμείς δεν καταφέρνουμε να αρθρώσουμε, ό,τι έχει να κάνει με το παγκόσμιο στάτους, στο οποίο ο καπιταλισμός βρίσκεται σε πλήρη άνθηση. Εδώ έχουμε μπροστά μας ένα πεζογραφικό προϊόν, το οποίο δεν έχει καθόλου ανάγκη κριτικής αντιμετώπισης, ένα από μόνο του γεγονός, αφήνοντας κατά μέρος τα ψευδοφιλολογικά διλήμματα και μιλώντας για κινδύνους, που σε ολάκερες περιοχές ελλοχεύουν, ακόμη και πλήρους αφάνισης, ακόμη και πλήρους στρέβλωσης, κανόνων διαβίωσης και συνέχειας κάποιων φυλών ή πληθυσμών. Εδώ έχουμε μπροστά μας μια πεζογραφική πανδαισία, η οποία συντελείται μακριά (κυρίως) από τη χώρα μας, είναι όμως κάτι που μας ενδιαφέρει άμεσα και συγκεκριμένα, αφού σύμφωνα με τον δημιουργό όλος ο πλανήτης τώρα πια είναι ένα μεγάλο χωριό, στο οποίο συμμετέχουμε και εμείς, άσχετα με τον βαθμό προσέγγισης σε τέτοιες καταστάσεις. Και θα το πούμε από την αρχή, έχουμε μπροστά μας έναν απίστευτο συγγραφέα, πλήρη, απαιτητικό, όχι εύκολα κατανοήσιμο, αναλυτή της παγκόσμιας πολιτικο/κοινωνικο/οικονομικής κατάστασης, έναν τέλειο πεζογράφο, που με κάθε του βιβλίο επισκιάζει ακόμη και τους καλύτερους συναδέλφους του, κάνοντας αισθητή την παρουσία του και κομίζοντας στοιχεία που όλοι μας έχουμε υποψιαστεί, εκείνος όμως έχει διερευνήσει.

Πρόκειται για έναν ιδιαίτερο –όχι μόνο μυθοποιητικά αλλά και γλωσσικά– καλλιτέχνη, ο οποίος και ενσωματώνει το βίωμα μέσα στο μεγαλύτερο πλάνο του, που δεν είναι άλλο από την κατανόηση του κόσμου.

Το βιβλίο Τα θαύματα του κόσμου αποτελείται από δεκαέξι διηγήματα, ορισμένα εκ των οποίων τα έχουμε διαβάσει, είτε σε προηγούμενους τόμους, είτε δημοσιευμένα σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες. Ξεχωρίσαμε το πρώτο, στο οποίο κάποιοι –επτά στον αριθμό– επενδυτές βρίσκονται στο Πακιστάν, προκειμένου η χώρα να πάρει αναπτυξιακό χαρακτήρα, σταλμένοι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ή από όποια τράπεζα εν πάση περιπτώσει) και φέρνουν σε πέρας το έργο τους κερδίζοντας πολλά χρήματα, μέχρι την επόμενη αποστολή. Όπως και το διήγημα με τον γαλάζιο Νείλο, όπου (καλύτερα βέβαια ο αναγνώστης να το διαβάσει μόνος του χωρίς μεσάζοντες) ο Μεγάλος Αμπάι παραμένει ανεξερεύνητος, τέτοιας ποιότητας φυσικό κάλλος διαθέτει. Όπως επίσης τα δύο διηγήματα με τον έντονο χιουμοριστικό χαρακτήρα, που δίνουν μια νότα αισιοδοξίας, με όλα τα μικρά και τα μεγάλα που γίνονται γύρω μας, όπως και τα ερωτικά κομμάτια (ο έρωτας δεν λείπει από πουθενά, είναι πανταχού παρών, αυτός εξουσιάζει το κορμί και τις αισθήσεις), τα οποία προσδίδουν μια γεύση νοσταλγίας όταν βρίσκεσαι χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα σου. Όπως επίσης και τα διηγήματα που διαδραματίζονται στη χώρα μας, σε κάποιο νησί, με ήρωες και πρωταγωνιστές ξανά πέρα από Έλληνες και ξένους που ζουν στην Ελλάδα, έτσι που ο συγγραφέας τα επεξεργάζεται με τρόπο άψογο και αρχέτυπο. Τέλος, ξεχωρίσαμε διηγήματα τα οποία προσδιορίζουν ανθρώπους, που εύκολα και γρήγορα κέρδισαν χρήματα, και αφού βίασαν το φυσικό τοπίο, έκαναν όλες τις παρανομίες που μπορεί να φανταστεί κανείς και τελικώς κατέληξαν να υπερασπίζονται ό,τι οι ίδιοι καταπάτησαν. Με λίγα λόγια (ξεχωρίσαμε) το σύνολο των πεζών του Μοδινού, έτσι, κυριολεκτικώς, φυλλομετρώντας στο τέλος το αποτέλεσμα, δεν νομίζω πως υπάρχει κάποιο που να μας έκανε λιγότερη εντύπωση από τα υπόλοιπα, όλα είναι εξαιρετικά, αντλούν και συναίσθημα, κάτω βέβαια από την οικολογική και περιβαλλοντολογική σκέπη ενός ευφυούς και προικισμένου δημιουργού.

Ο πεζογράφος Μοδινός είναι εμμονικός με τη φύση, τους τόπους και τους ανθρώπους που τους κατοικούν, που βρίσκονται εκεί για οικονομικούς λόγους, είναι ένας συγγραφέας που ολόκληρο το έργο του έχει αυτή τη χροιά. Πράγματι, και ενώ ο ίδιος απολαμβάνει την τεράστια εκτίμηση και των συναδέλφων του αλλά και του αναγνωστικού κοινού, ενώ έχει καταφέρει να περάσει την οικολογία στη λογοτεχνία, ενώ έχει πετύχει να διακρίνει καθαρά την παγκοσμιοποίηση και τα συγκλίνοντα ήθη, ενώ κατέχει πράγματα που για τους υπόλοιπους είναι αδιανόητα, στην ουσία είναι ένας σεμνός, ταπεινός και χωρίς τουπέ δημιουργός, ένας χαρισματικός άνθρωπος, και αυτό δίνει μεγαλύτερη αξία στα γραπτά του, τα οποία τα βλέπουμε έτσι, δηλαδή σε συνάφεια με την ηθική του, σε σύνδεση με την προσωπική του διαδρομή αλλά και την ατομική ευθύνη που επωμίζεται. Άρα και χωρίς υπερβολή, απλά και μόνο γιατί ο ίδιος γράφει όπως γράφει, σημασία έχει πως πρόκειται για έναν ιδιαίτερο –όχι μόνο μυθοποιητικά αλλά και γλωσσικά– καλλιτέχνη, ο οποίος και ενσωματώνει το βίωμα μέσα στο μεγαλύτερο πλάνο του, που δεν είναι άλλο από την κατανόηση του κόσμου, που μετρά πολύ παρελθόν αλλά ίσως το μέλλον του να είναι περιορισμένο, τόσο με την κλιματική αλλαγή και κρίση, όσο και με τον αφανισμό ολόκληρων περιοχών και φυλών που τις κατοικούν, μετά τον ανελέητο πόλεμο, που ύστερα από την αποικιοκρατία εξαπέλυσε ο καπιταλισμός και οι νέες οικονομικές συνθήκες.

Ο Μοδινός είναι ένας συγγραφέας ο οποίος έχει καταθέσει τεράστιο έργο, πάντα με γνώμονα την οικολογική, περιβαλλοντολογική, ανθρωπολογική και οικονομική συνισταμένη, πάντα στο κέντρο των διεθνών εξελίξεων, πάντα ως οδηγός μιας κίνησης των παγκόσμιων δυσμενών θεμάτων. Έχει βραβευτεί κατ’ επανάληψη για αυτή του την επιλογή και έχει διαβαστεί από χιλιάδες αναγνώστες (το ελληνικό αναγνωστικό κοινό τού ανταποδίδει αυτή του την εξαίσια προτίμηση στη λογοτεχνία) και φυσικά έχει αφήσει το ίχνος του στην ιστορία των γραμμάτων μας, ως μια πολύ ιδιαίτερη και τρυφερή mi modinos23 πένα, παρά τη σκληρότητα των μύθων του που όντως τρομάζουν. Έτσι, και παρότι στα Θαύματα του κόσμου περικλείονται και κομμάτια που μας είναι ήδη γνωστά από άλλους τόμους και άλλες δημοσιεύσεις, προτείνω το διάβασμά του, κυρίως γιατί, όπως προαναφέραμε, ο συγγραφέας Μοδινός τοποθετεί τις εμπνεύσεις του εκεί που ως τυχερός άνθρωπος βρέθηκε, αφήνοντας όλους εμάς τους υπόλοιπους με τη γλυκιά γεύση της διεθνούς αποκάλυψης αλλά και της διεθνούς πολιτικοκοινωνικής καθημερινότητας.