Νίκη Τρουλλινού: «Δημοκρατία των ονείρων»

Πάντα φλερτάριζε με τον μινιμαλισμό και τη μικρή φόρμα η πολύ καλή πεζογράφος Νίκη Τρουλλινού (Χανιώτισσα που κατοικοεδρεύει στο Ηράκλειο, ασχολούμενη με τον εναλλακτικό τουρισμό), αυτή τη φορά όμως κάνει πράξη αυτή της την αγάπη καταθέτοντας κείμενα της μισής ή μιας –το πολύ– σελίδας, που γενικότερα ποιητικίζουν παρά εργάζονται πάνω σε πεζές εκδοχές. Έτσι η διαδικασία των ονείρων, το πολιτικό, κοινωνικό, ψυχολογικό υποσυνείδητο, στιγμές που πέρασαν αλλά δεν ξεχάστηκαν ποτέ, η πέρα από κάθε αμφιβολία δραματικότητα με την οποία ζει και, τέλος, η αλλαγή σκηνικού της πραγματικότητας από τον φαντασιακό παράδεισο (ή μήπως κόλαση;) κάνουν τη συγγραφέα υποκειμενικό πυλώνα ερμηνείας αλλά και επεξήγησης όσων λαμβάνουν χώρα, εκούσια ή ακούσια, και παράλληλα μεταφράστρια των ίδιων της των προσωπικών δεδομένων. Η λέξη δημοκρατία ασφαλώς και παραπέμπει σε πολιτικό χαρακτήρα ιδεολογικής προτίμησης, ασφαλώς εμφανίζει την πολιτική ταυτότητα μιας δημιουργού η οποία ποτέ δεν την έκρυψε, παράλληλα όμως δίνει στα όνειρα μια χροιά δικαιοσύνης, μια γεύση ισότητας, ένα χρώμα ενσυναίσθησης, μια μορφή πλουραλισμού. Άρα, η συγγραφέας Τρουλλινού βλέπει ή κατασκευάζει συνεχόμενες εικόνες, οι οποίες έρχονται νύχτα και βγαίνουν στο φως της μέρας όταν εκείνη αποφασίσει για το πότε ακριβώς, τις οποίες ονομάζει όνειρα (που μπορεί και να είναι), διατρέχοντας και την αυτονομία τους αλλά και την ύπαρξή τους, και την αρχή αλλά και το τέλος τους, και την προσωπικότητά τους αλλά και τον συμβολισμό τους, μέσω μιας δημοκρατίας, όπως η ίδια την οριοθετεί, όπως η ίδια την ορίζει. Συνεπώς (και θα μιλήσουμε ευρύτερα παρακάτω) μια τέτοια λογοτεχνική μηχανή, ένα τέτοιο σινιάλο, μια τέτοια πρόθεση, η οποία και υπάρχει στο μυαλό της, μέχρι να φτάσει στο χαρτί ασφαλώς χρειάζεται πολύ μια ποιητική γραφή, η οποία θα απέκρυπτε παρά θα εμφάνιζε, η οποία θα υπέθετε παρά θα πιστοποιούσε, η οποία θα υπαινίσσετο παρά θα κατέγραφε. Και στη Δημοκρατία των ονείρων έχουμε ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα.

Η πεζοποίηση είναι ένα είδος του λόγου πολύ διαδεδομένο στις μέρες μας, το οποίο θεραπεύεται, υπηρετείται και εκπορεύεται συνήθως από νέους (εικοσιπεντάρηδες, τριαντάρηδες, το πολύ τριανταπεντάρηδες) και αυτό γίνεται γιατί μεγάλωσαν με το διαδίκτυο, άρα εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να γράψουν κάτι παρόμοιο του Πόλεμος και ειρήνη, το αντίθετο θα έλεγα (και είναι πολύ φυσικό), κατατρύχονται από μικρές ιδέες –όχι πως αυτές δεν έχουν την αξία τους και τη σημασία τους– και παράλληλα τους είναι δύσκολο να δομήσουν κάτι το πιο απαιτητικό, κάτι το πιο ογκώδες, κάτι το πιο εκτενές. Και πάλι θα έλεγα φυσιολογικά για τους νέους, πώς γίνεται όμως μια συγγραφέας σε ώριμη ηλικία, με αρκετό έργο πίσω της, να τους πλησιάζει εκφραστικά τόσο πολύ, πώς γίνεται να τους «μιμείται» (ή μήπως εκείνοι τη μιμούνται), πώς γίνεται να τεμαχίζει έναν μύθο ο οποίος είναι σημαντικός στο βιβλίο σε μικρά (ενδιαφέροντα μεν) πάντα όμως κομμάτια. Η άποψή μου περιλαμβάνει τρεις απαντήσεις: κατ’ αρχάς, η ίδια έχει γράψει και ποίηση και θέατρο πέρα από τα πεζά της, άρα κατέχει άριστα την τέχνη της μικρής μυθοπλασίας. Στη συνέχεια, μπορεί εκ των πραγμάτων να συγκινείται περισσότερο, σαν μικρό παιδί, από ταπεινά παιχνίδια λογοτεχνίας, τα οποία δεν αναζητούν τεράστιες κριτικές φαμφάρες, ούτε υπερφίαλες αναλύσεις, αλλά απλώς συγκαταβάσεις και μοναχικές διαφοροποιήσεις. Και τέλος, είναι πιθανό έτσι να είναι η συγγραφική φτιαξιά της, μινιμαλιστική, μπονζάι, σφηνοειδής, ευφυής και εν πάση περιπτώσει νεάζουσα (για να μην ξεχνάμε το γεγονός ότι όλα έχουν συνέχεια και η συνέχεια είναι πάντα οι νέοι), τόσο ώστε κάποιος αν δεν διάβασε το βιογραφικό ή αν δεν έχει διαβάσει κανένα άλλο βιβλίο της, να μην μπορεί να διακρίνει τα πραγματικά της χρόνια (που μια επαφή με αυτά ίσως καθίσταται μοιραία).

Έχει τον τρόπο να θεραπεύσει αμφιλεγόμενες ενοχές, έχει τον τρόπο να διεισδύσει στις πιο μύχιες και κρυμμένες νομοτελειακές και υποσυνείδητες εξάρσεις και εξάψεις μας.

Η συγγραφέας Νίκη Τρουλλινού διαθέτει ένα οπλοστάσιο εκφοράς τέτοιο, που κυριολεκτικώς σε καθηλώνει, έτσι ώστε αρχίζοντας το βιβλίο δεν μπορείς να το σταματήσεις, φτάνοντας ασθμαίνων έως το τέλος. Παρότι το κάθε όνειρο απαιτεί τη δική του αναγνωστική επεξεργασία, παρότι πρέπει να εντρυφήσεις προκειμένου να μη σου ξεφύγει το ζουμί του, παρότι, ομοιάζοντας με ποίημα, χρειάζεται τον χρόνο του για να χωνευτεί, τα πεζά της συνυπογράφουν κάθε αντίδραση, απορροφούν κάθε αντίσταση δεκτική και προσφέρουν ψυχαγωγία, ηδονή, ευχαρίστηση (παρά το μελαγχολικό τους προφίλ) και απρόσμενη ικανοποίηση. Έτσι, η γραφή της Τρουλλινού με τις μεγάλες της ανατροπές, το πολυπολιτισμικό υπόβαθρο, τη δραματική εξιστόρηση, την αληθινή (παρά το φαντασιακό των ονείρων) διάσταση και εν κατακλείδι την υπέρβαση της λογικής, έχει τον τρόπο να τρυπώσει σε κάθε ακραία και καλώς φυλασσόμενη ψυχική κηλίδα, έχει τον τρόπο να θεραπεύσει αμφιλεγόμενες ενοχές, έχει τον τρόπο να διεισδύσει στις πιο μύχιες και κρυμμένες νομοτελειακές και υποσυνείδητες εξάρσεις και εξάψεις μας. Τόσο όσο χρειάζεται, προκειμένου η απόλαυσή τους να γίνεται χωρίς υπερβολές και μεγαλοστομίες, χωρίς παραλληλισμούς και υπεκφυγές, χωρίς απρόσκοπτες και ανεπαρκείς συνισταμένες, το αντίθετο, με συντεταγμένες ως απόθεμα ζωής.

Έχοντας διαβάσει ολόκληρο το έργο της Νίκης Τρουλλινού, μπορώ να πω ότι η Δημοκρατία των ονείρων αποτελεί ένα εξαιρετικό και ξεχωριστό επίτευγμα, τέτοιο που δεν συγκίνησε μόνο εμένα, αλλά το σύνολο των ανθρώπων που το πήραν στα χέρια τους και το διάβασαν. Τόσο το κατασκευαστικό μέρος όσο και το δομικό του υπόβαθρο, τόσο η γλώσσα όσο και η έντεχνη εκφορά του, τόσο οι μύθοι όσο και η απεικόνισή τους στο χαρτί, πραγματικά εντυπωσιάζουν, παρουσιάζουν το μεγάλο ταλέντο της συγκεκριμένης δημιουργού, η οποία χωρίς υπερβολή κατάφερε στη λογοτεχνική της καριέρα να υπερπηδήσει πολλά εμπόδια, να αναμετρηθεί με ισχυρές προκλήσεις και, τέλος, να διαμορφωθεί έτσι ni troulinou23 ώστε να γίνεται αμέσως αναγνωρίσιμη. Εξάλλου, κρατώντας η ίδια χαμηλούς τόνους και όσον αφορά την ακτινοβολία των κειμένων της αλλά και της ατομικής της ευθύνης απέναντι σε ομότεχνους και αναγνώστες, πέτυχε να κερδίσει τον σεβασμό όλων, πέτυχε να κάνει μια μέχρι σήμερα διαδρομή αναζήτησης της προσωπικότητάς της, των πιστεύω της, της δυναμικής της παρουσίας και, τέλος, της πέρα από κάθε σκέψη χρήσιμης ωριμότητας – που ξέρουμε πόσο βαραίνει, όταν συναντάται με κάτι καινούργιο που αναζητά τη θέση του στον συγκεκριμένο χώρο.