Βασιλική Πιτούλη: «Μαντώ Μαυρογένους»

Το βιβλίο καταρχήν σε προδιαθέτει ευνοϊκά από το εξώφυλλο: ιδιαίτερα φροντισμένη έκδοση, σε γαλάζιο φόντο με ανάγλυφα κόκκινα τα γράμματα του τίτλου και το όμορφο πορτρέτο της Μαντώς να δεσπόζει. Πρόκειται για μια 211 σελίδων αναλυτική παρουσίαση της ζωής της μεγάλης ηρωίδας και ταυτόχρονα μια αφήγηση αρκετών πτυχών της Ελληνικής Επανάστασης. Η συγγραφέας από τον πρόλογο ακόμη μας κοινοποιεί ότι η Μαντώ Μαυρογένους οραματίστηκε, παθιάστηκε, ξοδεύτηκε για την ελευθερία της Ελλάδας και, ως γυναίκα που έζησε σε μια πολύ δύσκολη εποχή, πλήρωσε βαρύ τίμημα.

Το έργο είναι χωρισμένο σε τρία μέρη· το πρώτο έχει τίτλο «Η χαρισάμενη εποχή». Ακολουθώντας τον κανόνα in media res, η Πιτούλη αρχίζει την αφήγηση με τη Γ’ Εθνοσυνέλευση των επαναστατημένων Ελλήνων τον Μάιο του 1827. Εκεί η Μαυρογένους θα εμφανιστεί με ένα σκανδαλώδες για την εποχή αίτημα προς τα μέλη της επιτροπής: τους ζητά να υποχρεώσουν τον Δημήτριο Υψηλάντη να τη νυμφευθεί! Στη συνέχεια, με τη μέθοδο της αναδρομής, ο αναγνώστης μαθαίνει για τα παιδικά και τα εφηβικά χρόνια της Μαντώς: μια αρχοντοπούλα της ελληνικής Διασποράς με καταγωγή από τη Μύκονο και μεγάλη περιουσία στο όμορφο κυκλαδονήσι.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου τιτλοφορείται «Από τη φιλοπατρία στο πάθος». Περιγράφεται λεπτομερώς η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης με αναφορά στον Παλαιών Πατρών Γερμανό και αναλυτικά τα επεισόδια εκείνων των ημερών, όπως η είσοδος στην Καλαμάτα στρατιωτικού σώματος 150 Μανιατών υπό τον Ηλία Μαυρομιχάλη, γιο του Πετρόμπεη. Τον Μάρτιο, λοιπόν, του 1821 η φωτιά του ξεσηκωμού ανάβει για τα καλά και το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Η Μαντώ Μαυρογένους, σαν φλογερή πατριώτισσα και κόρη Φιλικού, αναλαμβάνει δράση. Αποκρούει απόβαση Αλγερίνων πειρατών στο νησί και ατρόμητη παίρνει το βάπτισμα του πυρός. Πάλλεται από αγάπη για την ελευθερία της πατρίδας και ακλόνητη χριστιανική πίστη. Ο λαός της Μυκόνου ενθουσιασμένος την ανακηρύσσει καπετάνισσα.

Ποιοι και γιατί την πολέμησαν; Απαντήσεις στο ερώτημα αυτό θα βρει ο αναγνώστης του βιβλίου.

Η καπετάνισσα, λοιπόν, αυτή θα θυσιάσει στον αγώνα για την ελευθερία της Ελλάδας στην κυριολεξία ό,τι είχε και δεν είχε. Θα εξοπλίσει με την προσωπική της περιουσία καράβια για να πολεμήσουν εναντίον των Τούρκων, θα πολεμήσει και η ίδια σε πολλές μάχες. Θα γνωρίσει τον έρωτα και την αγάπη, αλλά δυστυχώς και τον κατατρεγμό. Ως μορφωμένη Ελληνίδα της Διασποράς θα κινητοποιήσει το φιλελληνικό ευρωπαϊκό κίνημα, θα γίνει τραγούδι και λαϊκή ζωγραφιά, θα γίνει θρύλος. Ποιοι και γιατί την πολέμησαν; Απαντήσεις στο ερώτημα αυτό θα βρει ο αναγνώστης του βιβλίου.

Το τρίτο μέρος του έργου έχει τίτλο «Η πτώση». Η αφήγηση ακολουθεί τα βασικά επεισόδια του έπους της Επανάστασης και μάλιστα προβάλλει αξιοσημείωτες ιστορικές αναλύσεις. Θα μπορούσε να θεωρηθεί επίτευγμα της συγγραφέως ο συγκερασμός μυθοπλασίας με την πιο οξυδερκή ιστορική ανάλυση. Με την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια, η Μαντώ Μαυρογένους δίνει νέο σκοπό στην κατεστραμμένη ζωή της. Αναλαμβάνει το ορφανοτροφείο της Αίγινας. Η δολοφονία του Καποδίστρια της δίνει το χαριστικό πλήγμα. Τα χρόνια του Όθωνα θα πεθάνει στην Πάρο μόνη και φτωχή, αυτή που έδωσε τα πάντα στον Αγώνα. Η αναγνώριση θα έρθει πολύ αργότερα.

Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν οι: Δημήτριος Υψηλάντης, βασικός πρωταγωνιστής, γενναίος και ανιδιοτελής, Ιωάννης Κωλέττης, μάλλον ραδιούργος, και άλλοι, και άλλοι. Φωτίζονται πολλές πτυχές του Αγώνα, όπως το γιατί οι Υδραίοι και οι Μανιάτες αντιτάχθηκαν σθεναρά στον Καποδίστρια. Περιγράφεται ο εμφύλιος που δίχασε τους Έλληνες και παρ’ ολίγον να καταδικάσει σε αποτυχία τον μεγάλο ξεσηκωμό.

Η γλώσσα του βιβλίου είναι πλούσια, κυμαίνεται από καθαρεύουσα σύμφωνη με τα κείμενα των πρώτων Εθνοσυνελεύσεων μέχρι άκρατη δημοτική. Ο αναγνώστης μαθαίνει συγκινητικές λεπτομέρειες όχι μόνο βεβαίως για τη Μαντώ Μαυρογένους αλλά και για άλλους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης, όπως τον Παπαφλέσσα και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Περιγράφονται και ορισμένες ηγετικές μορφές των Τούρκων, όπως ο Ιμπραήμ και ο Κιουταχής.

vas pitouli Το βιβλίο έχει βεβαίως επικαιρότητα, λόγω του φετινού εορτασμού των 200 χρόνων από την κήρυξη της Επανάστασης, αλλά και διαχρονικότητα, εφόσον καταπιάνεται αναλυτικά και τεκμηριωμένα με τη ζωή της μεγάλης αυτής ηρωίδας. Το συστήνουμε ανεπιφύλακτα ως ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί.