Κωνσταντίνα Δούκα: «Το σπίτι στην άκρη της πόλης»
Ένα ταξίδι στον εσωτερικό κόσμο των απλών ανθρώπων πραγματοποιεί ο αναγνώστης των πρόσφατων διηγημάτων της Κωνσταντίνας Δούκα, που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Βεργίνα. Με γενικό τίτλο Το σπίτι στην άκρη της πόλης, τίτλος μιας ιστορίας του βιβλίου, το συγκεκριμένο πόνημα θυμίζει την εποχή των παλιών καλών διηγηματογράφων, που γνώριζαν να ζωγραφίζουν τα τοπία της ψυχής και του χρόνου με έναν τρόπο συναρπαστικό. Συγγραφέας που έχει διαπρέψει στον θεατρικό λόγο η Δούκα, αφού τα έργα της τιμήθηκαν με βραβεία και κρατικούς επαίνους από το Υπουργείο Πολιτισμού, ασχολήθηκε εξίσου πετυχημένα με το διήγημα και το μυθιστόρημα. Το έργο της Η σοφίτα ανέβηκε στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στα 1997-98. Η συλλογή διηγημάτων της Ο Σωτήρης ο σιδεράς και ο κόσμος του μεταφράστηκε στα ιαπωνικά από τη βυζαντινολόγο Ματσάκο Κίντο. Το πρώτο, μάλιστα, από τα διηγήματα της συγκεκριμένης συλλογής βραβεύτηκε με το Α’ βραβείο σε πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος και παρουσιάστηκε δραματοποιημένο στην ΕΡΤ σε σκηνοθεσία Ηλία Μυλωνάκου. Επίσης, διηγήματά της μεταφράστηκαν στα βουλγαρικά, ενώ πολλά έργα της περιέχονται σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες.
Έχοντας, λοιπόν, διανύσει μια πορεία δημιουργική και πετυχημένη στην έκφραση του λόγου, η Κωνσταντίνα Δούκα επανέρχεται στο διήγημα σμιλεύοντας τις διηγήσεις της με τα εργαλεία του συγγραφέα που διεισδύει στις ψυχές των ανθρώπων με αμεσότητα, υπογραμμίζοντας τις λεπτομέρειες.
Σε μια εποχή που εμφανίζονται καθημερινά δεκάδες βιβλία, όπου πρωταγωνιστούν εκκεντρικοί ήρωες, τους οποίους οι συγγραφείς φορτώνουν με ένα πλήθος υπαρξιακών αναζητήσεων και παράξενες αντιδράσεις για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον του κοινού, η Δούκα παρουσιάζει με αριστοτεχνικό τρόπο τις πορείες ζωής των ανθρώπων της διπλανής πόρτας, σκιαγραφώντας με σεβασμό τις συγκρούσεις τους. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι απλή και κατανοητή. Λέξεις με το νόημα που αρμόζει κάθε στιγμή, χωρίς βαρύγδουπη φόρτιση. Το ύφος λιτό, οδηγεί τον αναγνώστη σε μονοπάτια γνώριμα, από εκείνα που αναπαύουν τις περιπλανήσεις στη λογοτεχνία, χωρίς να αναρωτιέται τι θα ήθελε να πει ο συγγραφέας. Διαδρομές οικείες και άτομα που φέρνουν στον νου πρόσωπα κοντινά, στις ιστορίες της Κωνσταντίνας Δούκα, οι οποίες όμως κρύβουν εκείνο το αιχμηρό βάθος της ύπαρξης με τους ανεπαίσθητους πόνους και τις αόρατες ευαισθησίες. Ξεχωρίζουν οι περιγραφές των τόπων, όπου μέσα τους έζησαν και έφυγαν άνθρωποι αθόρυβοι με μεγάλα φορτία, το υπερβολικό βάρος των οποίων σχεδόν κανείς δεν κατάλαβε.
Λέξεις με το νόημα που αρμόζει κάθε στιγμή, χωρίς βαρύγδουπη φόρτιση.
Η γειτονιά, τα επαγγέλματα των μικροαστών, οι θείες με τις καλές προθέσεις, οι καταπιεσμένες μητέρες, τα παιδιά των δεκαετιών που πέρασαν ανεπιστρεπτί, οι καλοκάγαθοι έμποροι, τα έπιπλα των παλιών σπιτιών, οι αυλές, οι περιουσίες και τα κειμήλια συνθέτουν το σκηνικό των δράσεων της Δούκα, που επάνω του ξεδιπλώνεται ο πόνος «του ανθρώπου και των πραγμάτων», όπως θα έλεγε και ο Καρυωτάκης.
Ένα από τα διηγήματα που ξεχωρίζει είναι «Τα σκουλαρίκια», με κεντρική ηρωίδα μια θεία που βιώνει στο τέλος της ζωής της τη διάψευση της συμπεριφοράς που έδειξε στα ανίψια της. Απόσπασμα από το συγκεκριμένο διήγημα:
«Α! Τα σκουλαρίκια», είπε η Ζήνα. Και προχώρησε προς την κάμαρη της θείας Γραμματικής. «Είναι ολόχρυσα και η πέτρα καθαρή», έκανε δυνατά και γουστόζικα. Πλησίασε τη θεία Γραμματική και απότομα ξεκούμπωσε το ένα σκουλαρίκι τόσο βιαστικά, που το θολό βλέμμα της θείας Γραμματικής γύρισε προς τον τοίχο. Τα χείλη της μαζευτήκανε. Και δάκρυσε. Σαν να πονούσε. Ψυχή μου… Κανείς δεν είχε όπλο στο σπίτι, ούτε για αστείο! Κι όμως, νόμιζε πως κάποιος την πυροβόλησε. Κατευθείαν στην καρδιά. Ήτανε κάτι βίαιο, ύστερα από σαράντα και πλέον χρόνια, κάτι σκληρό.
Η Ζήνα βιαζότανε. Στα γρήγορα πάσχισε να βγάλει και το δεύτερο σκουλαρίκι. Έφερε βιαστικά κι απότομα τα μακριά μαλλιά της θείας προς τα πίσω μην την εμποδίζουνε. Κι όμως κάπου είχε σκαλώσει το κούμπωμα.
«Για κοίτα!» έκανε νευρικά, «αν είναι δυνατόν! Θα της κάνω πληγή! Με ένα σκουλαρίκι!» Είχε νευριάσει. Είχε χάσει την ψυχραιμία της. « Ένα λεπτό», φώναξε στον Τίτο, «κάτι στράβωσε!».
Η θεία Γραμματική σήκωσε το βλέμμα της. Χανότανε…
Το σπίτι στην άκρη της πόλης
Κωνσταντίνα Δούκα
Βεργίνα
σ. 192
ISBN: 978-960-651-016-8
Τιμή: 12,00€
