«Σημειώσεις για την ποίηση» του Μ. Γ. Μερακλή
Η σχεδόν αρχέγονη ποίηση (και η μετέπειτα πεζογραφία) αποτελεί διαχρονικό ιστορικό φαινόμενο. Κατά το μάλλον ή ήττον ειδικοί εξετάζουν, μελετούν, δημοσιεύουν κείμενα και βιβλία για τους ποιητές και την ποίηση.
Τέτοιοι κριτές υπήρχαν ήδη στην αρχαιότητα. Ο Αριστοτέλης δεν ήταν ποιητής, αλλά ασχολήθηκε, εκτός από πολλά άλλα, με την Ποιητικήν, ερμηνεία της τραγικής ποίησης, γνωστή και τώρα στους κύκλους των ειδικών διεθνώς. Όπως συνήθως, τα πάντα εξελίσσονται. Μάλιστα, στους μοντέρνους καιρούς υπερβολικά. Αυτό συμβαίνει και με τους ερμηνευτές των ποιητικών έργων, πολλοί από τους οποίους χρησιμοποιούν γλώσσα εκζητημένη, η οποία δύσκολα γίνεται κατανοητή από τον αναγνώστη. Κυρίως τα κριτικά κείμενα έχουν μείζονα ασάφεια. Προβάλλονται και θεωρίες με κύριον άξονα τη γλώσσα, όπως την εκλαμβάνει η σύγχρονη επιστήμη της Γλωσσολογίας, πολύ διαφορετικής από αυτήν που διδασκόταν στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Είταν εκείνη διδασκαλία ιστορική, για το πώς, πού, γιατί, μέσα στο χρόνο. Η τωρινή διδασκαλία είναι νεωτερική, λειτουργική, δομολογική, με αποκλειστική βάση το παρόν, τη «δομή» καθεμιάς λέξης.
Αναζητώντας την αισθητική της ποίησης, ένιωθα ότι περιπλανιόμουν σε τόπους δυσπρόσιτους και, κυριολεκτικά, δυσνόητους. Στην αρχή απέδιδα στον εαυτό μου τη δυσκολία κατανόησης, ως μη μυημένου σε νεότευκτους όρους και τρόπους έκφρασης. Κατανοώντας εντούτοις κάποια σημεία με δυσκολία, διαπίστωνα ότι επρόκειτο για πολύ γνωστές σκέψεις, τρόπον τινά κοινότοπες. Έπρεπε να γίνει η έννοια δύσκολη, για να εντυπωσιάσει. Διαπίστωνα εξάλλου τη συνήθεια όχι λίγων ανθρώπων, ό,τι δεν καταλαβαίνουν, να το θεωρούν ιδιαίτερα σημαντικό!
Δεν γνωρίζω πώς διδάσκεται η Γλωσσολογία στα ελληνικά Πανεπιστήμια σήμερα. Έχω πάντως το αίσθημα, ότι το ζήτημα που έθεσα υποχωρεί μόνο του, έστω και για το λόγο, ότι στον παρόντα πολιτισμό μας πνευματικά ζητήματα εν γένει υποχωρούν.
Αναζητώντας την αισθητική της ποίησης, ένιωθα ότι περιπλανιόμουν σε τόπους δυσπρόσιτους και, κυριολεκτικά, δυσνόητους.
Οι φίλοι της ποίησης δεν είσαν ποτέ πολλοί. Ίσως τώρα γίνονται πιο λίγοι. Οπωσδήποτε κάποιοι παραμένουν. Και είναι οι καλύτεροι. Νομίζω πως μπορούν και να αυτοδιδάσκονται χωρίς δασκάλους, χωρίς τους θεωρητικούς. Αναζητώντας και ποιητές που δεν τους ξέρουν, δεν είναι διάσημοι, αλλά κρύβουν και αυτοί τα χαρίσματά τους.
Ξεφύλλιζα τετράδιά μου με απανθίσματα ποιητών που πρωτογνώριζα και αντέγραφα ποιήματά τους. Δίνω ένα παράδειγμα. Το βιβλίο της Ζέφης Δαράκη, Τα ποιήματα (1984-2004), Εκδόσεις Νεφέλη. Μετέφερα στο τετράδιό μου τρία δείγματα:
Έσωσα ό,τι μπορούσα
απ’ το παιδί κι από το γέλιο.
*
Γιατί τα πράγματα μιλάνε μόνα τους
γιατί το αμίλητο τα λέει όλα.
*
Απ’ τη μεριά του μύθου
τσακίστηκαν όλα ξεκαλουπώθηκαν
Αέρας ξενιτειάς φυσάει στις πράξεις.
