Θα μου επιτρέψετε να σας διηγηθώ μια μικρή, απόλυτα αληθινή, ποιητική ιστορία. Το καλοκαίρι του 1981, δύο σημαντικοί τότε πολιτιστικοί φορείς της Θεσσαλονίκης, η Λέσχη Γραμμάτων και Τεχνών Β.Ε. και η Πανελλήνια Πολιτιστική Κίνηση, διοργάνωσαν στο Θέατρο του Κήπου, με την αρωγή του Δήμου Θεσσαλονίκης, την Πρώτη Πανελλήνια Ποιητική Συνάντηση. Στην εκδήλωση αυτή είχαν κληθεί να πάρουν μέρος ποιητές που είχαν πρωτοεμφανιστεί την εικοσαετία 1960-1980. Η ιδέα ήταν του Ανέστη Ευαγγέλου, ενώ εισηγητής και συντονιστής της συζήτησης ήταν ο Ξενοφών Κοκόλης.

Το υπαίθριο θέατρο ήταν κατάμεστο από τον πρωτοφανή για τα ποιητικά δεδομένα αριθμό των 500 περίπου ποιητών, πεζογράφων, μελετητών και φίλων της ποίησης. Όταν ήρθε η σειρά του, ο τότε νεότατος Αντώνης Φωστιέρης διάβασε, μεταξύ των άλλων, από τη συλλογή Σκοτεινός έρωτας, 1977 το ποίημα:

ΕΣΥ
Αν σε πω γκόμενα θα σ' αφανίσω
Αν σε πω αγάπη μου θ' αφανιστώ
Ηλεκτρικό πουλί στο χείλος της αβύσσου
Δάσος πυκνό που το περνάω σφυρίζοντας

Για μια στιγμή φάνηκε σαν το ακροατήριο να κρατούσε την ανάσα του. Ύστερα ακούστηκε ένα μακρόσυρτο αχ και ακολούθησαν θυελλώδη χειροκροτήματα. Ήταν μια από τις μαγικές εκείνες στιγμές που η ποίηση συμπυκνώνεται σε ελάχιστους στίχους και ο ακροατής συντονίζεται απόλυτα με τον λόγο του ποιητή. Και ένα από εκείνα τα ποιήματα που σχεδόν κάθε ποιητής θα ήθελε να είχε γράψει.

Θυμάμαι ότι στη συζήτηση, μετά το τέλος των αναγνώσεων, ο Αντώνης Φωστιέρης είχε αναφερθεί και στη Λέξη, το σημαντικό λογοτεχνικό περιοδικό που είχε αρχίσει να εκδίδει τον προηγούμενο χρόνο σε συνεργασία με τον ποιητή Θανάση Νιάρχο.

Έχω στα χέρια μου, ως κάποιου είδους κειμήλιο της εποχής εκείνης, το βιβλιαράκι που είχαμε τότε τυπώσει με τα ποιήματα και τα βιογραφικά των 17 ποιητών που είχαν συμμετάσχει, πρόλογο και επίμετρο του Ξενοφώντα Κοκόλη.

Τα επόμενα 33 χρόνια ως τις μέρες μας, παρακολούθησα την πορεία του Αντώνη Φωστιέρη και, ως συνδρομητής της Λέξης, τη γενική αποδοχή του και την πλήρη ποιητική του καταξίωση ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές της γενιάς του '70 και όχι μόνο.

Τον Φεβρουάριο του 2009, μάλιστα, ανθολόγησα την ποίησή του στις θεματικές ανθολογίες που διατηρώ από το 2008 στο ιστολόγιο «Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται». Στα 20 ποιήματά του που από τότε είναι αναρτημένα εκεί, άρχισα σήμερα να προσθέτω επιλεγμένα ποιήματα από την πρόσφατη συλλογή του Τοπία του τίποτα (2013). Από τη συλλογή αυτή ακολουθεί το ομώνυμο ποίημα:

ΤΟΠΙΑ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ
Ξανά το σήμερα κι η σπάθη του αμετάθετου
Ξανά η άβυσσος του νου.
Δεν έχει εντέλει τίποτα
Πραγματικά δικό της
Μια μικρή στιγμή,
Κάτι δανείζεται απ' το πριν
Κάτι απ' το αύριο
Το ξεπληρώνει
Με το υστέρημα του άλλου.
Αέρινη
Κι όμως πατάει στο στήθος σου ατσάλι –
Έτσι ακριβώς
Όπως το σύμπαν περισφίγγει:
Ατσάλινο.
Γεμάτο τρύπες από θάλασσες κενού
Τοπία του τίποτα
Να πλέουν μέσα τους νησάκια νετρονίων
Και γαλαξίες. Ευφάνταστη
Φενάκη του ορατού
Στη φτερωτή
Μπαγκέτα ενός ιλίγγου.
Που ηλεκτρισμένη
Μεταμφιέζει το μηδέν
Το πουθενά
Και το ποτέ

Σε κόσμο.

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη έχουν γραφεί πολλά από Έλληνες και ξένους. Από μελετητές της λογοτεχνίας, κριτικούς, ομότεχνους και άλλους. Έχει γραφεί ότι «ο Φωστιέρης πειραματίζεται σε ένα μεγάλο ζητούμενο, την ένωση της ποίησης με τη φιλοσοφία, με τρόπο όμως που ο ποιητικός λόγος να παραμένει οραματικός». Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, τους μεγαλύτερους ίσως ποιητές στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Αναφέρεται μια «στοχαστική συμπύκνωση» στο έργο του, όπως και «το στοιχείο του απρόοπτου που ανατρέπει την καθιερωμένη ροή των πραγμάτων».

Έχει ακόμη γραφεί ότι η ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη αναδύεται από μια «υπαρξιακή ερημιά», ότι είναι μια «συγκλονιστική ασέβεια» διότι «ο εξωμότης αυτός των μυστηρίων, βγάζοντας στο θνητό φως τις αθάνατες και απρόσιτες αλήθειες της κρυφής ποίησης, μας βεβαιώνει πως ο κόσμος είναι πένθος, δηλαδή απαρηγόρητο πάθος χωρίς κανένα μάθημα. Με την ειρωνική και αιχμηρή αποκάλυψη ότι το υπάρχειν είναι απελπισία και σημαίνει πάντα και μόνο θάνατο».

Αυτά και άλλα πολλά έχουν γραφεί για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη, που έχει χαρακτηρισθεί ως «ποιητής του υποδόριου καγχασμού και του νηφάλιου θυμού». Στο καλαίσθητο και πλούσιο πρόσφατο ποιητικό βιβλίο του με πάνω από 50 ποιήματα, τα περισσότερα από τα οποία έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, θα γνωρίσετε την καθαρά προσωπική φωνή του. Πιθανολογώ ότι το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει την αφορμή να ανατρέξετε στο σύνολο του έργου του στη συγκεντρωτική του έκδοση, αν δεν το έχετε ήδη κάνει.

Παρά τα αδιέξοδα και τα αιώνια αναπάντητα ερωτήματα, ποίηση είναι πάντα, σε καθοριστικό βαθμό, μια κορύφωση της συγκίνησης, ένα ερωτικό φαινόμενο. Κι αυτό δεν χρειάζεται καμία απάντηση. Ή, όπως λέει ο ποιητής, «ρυθμικά σκεπτόμενο αίσθημα». Η αλήθεια αυτού του κόσμου δεν προσεγγίζεται με τη λογική, αλλά με τη γαλήνια παρατήρηση και την αποκάλυψη. Αυτές τις αποκαλυπτικές εξαίσιες στιγμές, στιγμές ταύτισής σας με τον ποιητικό λόγο, αισθάνομαι βέβαιος ότι θα συναντήσετε στα ποιήματα του Αντώνη Φωστιέρη. Ίσως μάλιστα σας ξεφύγει κι ένα μακρόσυρτο αχ, όπως στο Θέατρο του Κήπου πριν από 33 χρόνια.

[Ομιλία κατά την παρουσίαση του Αντώνη Φωστιέρη στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, Παρασκευή 7.3.2014.]

Twitter