Κατερίνα Λαγού

Ντρέπομαι να πω ότι πάντα αντιστεκόμουν στη γοητεία του Ελευθέριου Βενιζέλου. «Εθνάρχης», «Αξεπέραστος Έλληνας ηγέτης» θα έλεγε κάποιος στην παρέα. Κι αμέσως εγώ πεταγόμουν χωρίς κανείς να μου δώσει τον λόγο: Πώς μπορεί να είναι εθνάρχης ένας πολιτικός που δίχασε τον ελληνικό λαό; Ποιος ήταν ο βαθμός της ευθύνης του στη Μικρασιατική Καταστροφή; Και το «Ιδιώνυμο»; Ο νόμος που ποινικοποίησε την υποστήριξη και διάδοση των κομμουνιστικών ιδεών και είχε την υπογραφή του;

Μελετώντας, όμως, για το πρώτο μου βιβλίο, για τη ζωή του Χαρίλαου Τρικούπη, διάβαζα, χωρίς να το επιδιώκω, πολλά και για τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Και έπαθα αυτό που του αναγνώριζαν όλοι οι ορκισμένοι φίλοι του και ακόμα περισσότερο οι φανατικοί εχθροί του: υπέκυψα στη γοητεία της προσωπικότητάς του.

Στον Χαρίλαο Τρικούπη είχα να κάνω με έναν έντιμο, ευθύ, εργατικό, υποδειγματικό άνθρωπο και πολιτικό. Ιδανικό για ήρωα παιδικής ιστορίας. Στον Ελευθέριο Βενιζέλο έβρισκα το αντίθετο. Έναν άνθρωπο απρόβλεπτο, ανένταχτο, αντιφατικό. Άρα; Ακόμα πιο ιδανικό για ήρωα παιδικής ιστορίας.

Από μικρό παιδί που έπαιζε στις Μουρνιές και στα Χανιά τον έλεγαν «Διάολο». Και αυτό δεν είναι δική μου επινόηση, αλλά καταγεγραμμένο ιστορικό γεγονός. Κοίταζα τις φωτογραφίες του εκείνων των ημερών και δεν μπορούσα να το πιστέψω. Γαλάζια αγγελικά μάτια και ύφος σοβαρό, σχεδόν ντροπαλό. Έβλεπα τους σχολικούς του ελέγχους: άριστος μαθητής. Γυρνούσα στην επόμενη σελίδα. Διαγωγή; Κοσμία. Διάβαζα για τη σχέση του με τις τέσσερις αδελφές του. Εκείνες τον λάτρευαν. Κι εκείνος το ίδιο. Αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι δεν τις τυραννούσε στα παιχνίδια τους. Μιλούσε για όλα χωρίς να ντρέπεται ή να φοβάται. Αλλά όχι για τoν μεγάλο του αδελφό. Για τον Αγαθοκλή; Γιατί δεν μιλάς για τον Αγαθοκλή, Λευτέρη;

Έζησε έναν μεγάλο έρωτα. Αλλά και μια μεγάλη οικογενειακή τραγωδία. Άλλος θα βυθιζόταν για χρόνια στην κατάθλιψη. Κι εσύ, Λευτέρη, δεν την απέφυγες. Αλλά πώς της ξέφυγες!

Από μικρό παιδί ονειρευόταν να ενωθεί το νησί του, η Κρήτη, με την Ελλάδα.

«Γιατί όλα τα λιμάνια της Κρήτης κοιτούν στον Βορρά;»
«Γιατί;»
«Γιατί δεν τα χρειαζόμαστε στον Νότο. Εμείς μόνο στην Ελλάδα θέλουμε να είμαστε. Ή εκεί ή πουθενά. Και μέχρι να γίνει αυτό, δεν έχουμε επιλογή παρά να πολεμάμε».

Κι όμως, όταν έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδας, δεν επέτρεψε στην αντιπροσωπεία των Κρητών, στους παιδικούς του φίλους, να υποβάλουν το αίτημα της ένωσης, γιατί οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες.

Προερχόταν από μια οικογένεια εμπόρων μιας οθωμανικής επαρχίας. Κι όμως, περπάτησε στα μεγάλα διπλωματικά σαλόνια, διαπραγματεύτηκε με βασιλιάδες, πρωθυπουργούς και έμπειρους διπλωμάτες σαν να είχε γεννηθεί μέσα σε αυτά.

Σε όλη του τη ζωή δεν δίστασε να συγκρουστεί με το Παλάτι σε βαθμό που χώρισε τους Έλληνες σε βασιλόφρονες και βενιζελικούς. Κι όμως, πριν πεθάνει, έγραψε επιστολή με την οποία αναφωνούσε «Ζήτω ο βασιλιάς!».

Στον Ελευθέριο Βενιζέλο έβρισκα το αντίθετο. Έναν άνθρωπο απρόβλεπτο, ανένταχτο, αντιφατικό. Άρα; Ακόμα πιο ιδανικό για ήρωα παιδικής ιστορίας.

Ονειρευόταν να γίνει η Ελλάδα μια αγκαλιά γύρω από το Αιγαίο, μια Μεγάλη Ιδέα. Κι όμως, ήταν εκείνος που υπέγραψε το οριστικό της τέλος.

Είχε διωχτεί και φυλακιστεί από την οθωμανική διοίκηση πολλές φορές. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, οι ψηφοφόροι του, του φώναζαν: «Εσύ θα μας πας πίσω στις χαμένες μας πατρίδες». Κι όμως, πρότεινε τον Τούρκο ηγέτη, τον Κεμάλ Ατατούρκ, για το Νόμπελ Ειρήνης.

Ήξερε ότι εκπροσωπούσε ένα μικρό, αδύναμο κράτος. Κι όμως, ποτέ δεν παρουσιάστηκε σαν ικέτης, αλλά σαν ισότιμος σύμμαχος.

Τον στήριξαν οι λαϊκές μάζες. Κι όμως, παντρεύτηκε μια κόρη πάμπλουτου εμπόρου.

Όλα αυτά τα «κι όμως» με έκαναν να αρχίσω σιγά σιγά να λέω τον Ελευθέριο, Λευτέρη, και να πέφτω σελίδα τη σελίδα θύμα του βενιζελικού μαγνητισμού.

Δεν έχω ψευδαισθήσεις. Ξέρω ότι τα παιδιά, στα οποία απευθύνονται οι ιστορίες μου, είναι απρόσβλητα από τον κάθε είδους τρικουπικό ή βενιζελικό μαγνητισμό. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες των δυο τους στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας έχουν πείσει ότι πρόκειται και για ασπρόμαυρους ανθρώπους. Τι απάτη! Και οι δύο τόσο χρωματιστοί και ζωηροί, με ζωές μυθιστορηματικές, γεμάτες πάθη, συγκινήσεις και περιπέτειες, αφοσιωμένοι σε μεγάλα οράματα και ιδέες! Τι κι αν οι προσωπικότητές τους ήταν τόσο διαφορετικές; Οι ζωές τους είχαν μια περίεργη σύμπτωση. Πέθαναν και οι δύο μακριά από την Ελλάδα, στη Γαλλία, γονατισμένοι από τις πολιτικές τους ήττες, εκούσια εξόριστοι. Και οι δύο, αμετανόητοι, μέχρι την τελευταία στιγμή τους να καίγονται για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα, να αλληλογραφούν με τους υποστηρικτές τους, να αγωνιούν για την τύχη της χώρας.

Να, λοιπόν, αυτό που κάνει κάποιους –λίγους– ανθρώπους μεγάλους ηγέτες. Πάνω από τα στενά ατομικά συμφέροντά τους, κοιτούν προς μια κατεύθυνση που εμείς ούτε καν υποπτευόμαστε. Αυτό το έκανε ο Χαρίλαός μου. Και τώρα, αμφιβολία δεν έχω, το έκανε κι ο Λευτέρης, ο Λευτέρης μου.

Ο χάρτης του Λευτέρη
Κατερίνα Λαγού
εικονογράφηση: Πετρούλα Κρίγκου
Ψυχογιός
152 σελ.
ISBN 978-618-01-2747-8
Τιμή €10,90