Smriti Prasadam-Halls: «Το μικρό νησί»
Τα βιβλία με πολύχρωμη εικονογράφηση, και κυρίως όσα από αυτά έχουν ένα μεγάλο ή αρκετά μεγάλο μέγεθος, αποτελούσαν ανέκαθεν εκδόσεις που ενώ στην ουσία τυπώνονται για να καλύψουν τον χώρο του εικονογραφημένου βιβλίου για παιδιά, στην ουσία αποτελούν (τα περισσότερα από αυτά τουλάχιστον) μικρά εκδοτικά κομψοτεχνήματα.
Αυτές οι εκδόσεις εδώ και καιρό, στο εξωτερικό, είχαν βρει τη θέση τους τόσο στον τομέα των βιβλίων για παιδιά, όσο και σε αυτόν των εικαστικών τεχνών. Κι άλλωστε, οι περισσότεροι από τους ξένους εικονογράφους είχαν κάνει ειδικές σπουδές και από αυτούς αρκετοί είναι που υπογράφουν όχι μόνο την εικονογράφηση αλλά και το κείμενο (συνήθως σε αυτού του είδους τα βιβλία είναι πολύ μικρό, ελάχιστες λέξεις ή γραμμές συνοδεύουν την εικόνα κάθε σελίδας).
Τα τελευταία πάντως χρόνια κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα ελληνικά βιβλία, που δημιουργούν Έλληνες συγγραφείς και εικονογράφοι. Πρέπει με ικανοποίηση να δεχτούμε το γεγονός πως και το ντόπιο δυναμικό εικονογράφων μας έχει πλέον σχεδόν εξ ολοκλήρου φτάσει σε πολύ υψηλό επίπεδο αισθητικής και διαθέτει μια πλούσια γκάμα εικονογραφικών λύσεων.
Εκείνο που όμως δείχνει να υστερεί σε αρκετά από αυτού του είδους ελληνικά βιβλία είναι το κείμενο. Μπορεί η αφήγηση σε ένα εικονογραφημένο βιβλίο να δείχνει –και να είναι– απλή, αλλά με τίποτε δεν πρέπει να ξεπέφτει στην απλοϊκότητα. Θα έλεγα μάλιστα πως το να γράψει κάποιος ένα τόσο μικρό σε έκταση κείμενο, που από τη μια θα διεγείρει και θα καλλιεργεί την αναγνωστική παιδεία και από την άλλη θα συνυπάρχει με τις εικόνες, τις οποίες το ίδιο τις «γέννησε», είναι μια συγγραφική πρόκληση για «καλοξυσμένα» μολύβια.
Τα εικονογραφημένα βιβλία έχουν ιδιαιτέρως αγαπηθεί στη χώρα μας, καθώς τα περισσότερα από αυτά μέσω του λόγου και της εικόνας προτείνουν και ένα μήνυμα, μια στάση ζωής πιο σωστά, που μπορεί με άνεση να την περάσει κάποιος –συνήθως νηπιαγωγός ή δάσκαλος μικρών τάξεων του Δημοτικού, αλλά και ένας γονιός– μέσα στη συνείδηση του μικρού αναγνώστη.
Ένας ευρηματικός μύθος για την εποχή μας, γραμμένος με χιούμορ και ζεστασιά και, το πιο σημαντικό, ελπίδα.
Πιστεύω πως το ότι έχουμε καλά εικονογραφημένα βιβλία αφενός οφείλεται στις καλές σπουδές των ταλαντούχων εικονογράφων μας, και επίσης στο ότι συνεχίζονται να μεταφράζονται και να εκδίδονται στον τόπο μας και ξένα τέτοιου είδους βιβλία. Εδώ, θεωρώ, πως βλέπουμε να δημιουργείται μια κατά κάποιον τρόπο άμιλλα, που μακάρι να απλωνότανε και σε άλλου είδους βιβλία (για παιδιά και όχι μόνο).
Όπως προανέφερα, πολλοί πλέον εικονογράφοι (και στο εξωτερικό από παλιά, τα τελευταία χρόνια και εδώ) δεν εικονογραφούν μόνο το βιβλίο, αλλά γράφουν και το κείμενό του. Μα και η κλασική περίπτωση συνεργασίας συγγραφέα και εικονογράφου εξακολουθεί να υφίσταται και πολλές φορές –αν υπάρχει μια χημεία στη σχέση των δυο δημιουργών– το αποτέλεσμα είναι πάρα πολύ καλό.
Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και στην περίπτωση συνεργασίας της διεθνώς καταξιωμένης συγγραφέα Smriti Prasadam-Halls και του επίσης βραβευμένου εικονογράφου Robert Starling. Η γραφή της πρώτης έχει ένα υπόγειο χιούμορ, που οι εικόνες του δεύτερου έρχονται να το ολοκληρώσουν και να το σχολιάσουν. Η συνεργασία τους μου έφερε στον νου τη σειρά των βιβλίων του Max Velthuijs με ήρωα έναν Βάτραχο (μια σειρά επιτυχημένων εικονογραφημένων βιβλίων που κάπου στα μέσα του ’90 είχαν κυκλοφορήσει οι Εκδόσεις Πατάκη).
Το συγκεκριμένο βιβλίο –η ελληνική μορφή του έχει απόλυτα ακολουθήσει τα στάνταρ της αγγλικής– έχει τύχει ιδιαίτερης προσοχής, όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 2019 από τον εκδοτικό οίκο Andersen Press Ltd και ήταν υποψήφιο για το βραβείο παιδικού βιβλίου The Little Rebels 2020 και για το μετάλλιο CILIP 2021 Kate Greenaway.
Η ιστορία που αφηγείται ευρηματικά παραπέμπει σε κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες του σήμερα.
Κάποτε, υπήρχε μια φάρμα όπου όλα τα ζώα ήταν φίλοι. Μαζί φρόντιζαν το αγρόκτημα και ο ένας τον άλλον. Δεν ήταν όλα τέλεια και δεν συμφωνούσαν πάντα (βλέπετε και… τα ζώα έχουν αυτό το κουσούρι). Οπότε οι Χήνες καταστρώνουν ένα σχέδιο να φύγουν από το αγρόκτημα. Σχεδόν εξαναγκάζουν και τις Πάπιες να τις ακολουθήσουν και διαχωρίζουν τη ζωή τους από την καθημερινότητα των άλλων ζώων. Πιστεύουν πως όλα πλέον θα είναι πολύ καλύτερα στη ζωή. Μα θα εξελιχθούν έτσι τα γεγονότα; Μήπως το κάθε πλάσμα έχει ανάγκη και από τη βοήθεια που τα άλλα τού δίνουν; Πολύ γρήγορα οι Χήνες θα καταλάβουν το λάθος τους και θα φροντίσουν να υλοποιήσουν την επανένταξη.
Ένας ευρηματικός μύθος για την εποχή μας, γραμμένος με χιούμορ και ζεστασιά και, το πιο σημαντικό, ελπίδα. Μια ιστορία χτισίματος γεφυρών όχι φραγμών, σεβασμού όχι αγανάκτησης και εύρεσης φιλίας, όχι φόβου.
Το μικρό νησί
Smriti Prasadam-Halls
εικονογράφηση: Robert Starling
μετάφραση: Ελένη Ρώσση
Εκδόσεις Ε. Ρώσση
32 σελ.
ISBN 978-960-225-2390
Τιμή €12,99
