Δεύτερο βιβλίο για τον νεότατο πεζογράφο Κωνσταντίνο Δομηνίκ, μια συλλογή διηγημάτων η οποία κινείται στον χώρο του μαγικού ρεαλισμού, δοσμένη με πολύ μεγάλες δόσεις παραμυθιακoύ χαρακτήρα ύφους και ατμόσφαιρας, με τρόπο θα έλεγε κανείς μοναδικό και για την ηλικία του αλλά και για το ισχνό μέχρι σήμερα έργο του. Είναι αλήθεια πως και στα ελληνικά γράμματα συγγραφείς που μπαίνουν στον στίβο της γραφής, στην αρένα της έκφρασης διαλέγουν (σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους τους, οι οποίοι προτιμούν τις πολυσέλιδες μυθοπλασίες) τις περιορισμένες σε έκταση εμπνεύσεις τους να τις ντύνουν με μια μέθοδο ολιστικού ψεύδους, με εικόνες αφύσικες και άλογες, με σκηνές που δεν επιδέχονται την παραμικρή ρεαλιστική αποδοχή, τέλος, με σκηνικά βγαλμένα από τις πιο ανατριχιαστικές παραμυθιακές μας καταβολές. Ο μαγικός ρεαλισμός ως κίνημα πεζογραφικό στηρίζεται ακριβώς εκεί, στην αιχμαλωσία της σκέψης κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, στην αποδρομή του χρήστη από οτιδήποτε υπαρκτό, στην πλήρη αποδοχή πραγμάτων, γεγονότων ή καταστάσεων που δεν εμπεριέχουν την παραμικρή αλήθεια, τέλος, σε αυτό που ονομάζουμε τέχνη, καθώς βλέπει τα πάντα ανάποδα, τα πάντα στο κυνήγι της έξαψης, τα πάντα με ψυχολογικό βάρος και έντονη συναισθηματική απόρριψη. Ο μαγικός ρεαλισμός θα μπορούσε πράγματι να συγκινήσει μεγάλο αριθμό –μαζικό, ίσως– χρηστών της λογοτεχνίας, αυτό όμως θα απαιτούσε όχι μόνο τεράστια εσωτερικότητα, όχι μόνο στροφή στην ενδοσκόπηση, όχι μόνο σφοδρή εσωστρέφεια, αλλά ακόμη θα έλεγα ρόλο παίζουν και οι καιρικές συνθήκες, ο τρόπος ανάπτυξης, η μορφή που δίνει ο καθένας, οι διανθρώπινες σχέσεις και όπως αυτές εξελίσσονται, πολλές παράμετροι, μικρές ή μεγάλες, στοχευμένες ή μη. Το γεγονός πάντως πως το κίνημα του μαγικού ρεαλισμού γοητεύει τους δημιουργούς, οι οποίοι και τον συστήνουν ή τον πάνε παρακάτω σε σοβαρό επίπεδο, ασφαλώς και αποτελεί μια προσπάθεια που αξίζει της προσοχής μας και της στήριξής μας, πρωτίστως και ολοκληρωτικά γιατί γινόμαστε μύστες ενός αποτελέσματος άκρως ενδιαφέροντος και σημαντικού. Ένα αποτέλεσμα σαν αυτό του Κωνσταντίνου Δομηνίκ, βγαλμένο συνολικά από μύθους, θρύλους και παγανιστικές εικασίες, που αφενός θα έμεναν στην αφάνεια αν δεν τους έδινε ζωή ο δημιουργός, αφετέρου όλοι εμείς θα χάναμε ένα κομμάτι ταύτισης αναγνωστικής, χωρισμένο σε δώδεκα εμβληματικά διηγήματα, σε δώδεκα διαδραστικές εξισώσεις.

Όλη αυτή η ατμόσφαιρα προκειμένου να δομηθεί και να κατασκευαστεί και να παρατεθεί ασφαλώς και απαιτεί την ανάλογη γλωσσική προσαρμογή. Πράγματι, το βιβλίο είναι γεμάτο από λέξεις άγνωστες σε εμάς, στους κατοικούντες δηλαδή στα μεγάλα αστικά κέντρα, ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά πώς να τις χρησιμοποιήσει, αν και κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να υπάρχει ένα μικρό γλωσσάρι στο τέλος για να γίνεται πιο εύκολη η πρόσληψη – υπάρχουν που υπάρχουν οι μυθικές δυσκολίες, ας έχουμε τουλάχιστον λιγότερες απώλειες όσον αφορά τη διαδικασία αφήγησης. Όπως και να έχει, ο πλούτος των λέξεων που ο Δομηνίκ κατέχει και προβάλλει στο έργο του συνηγορούν στην παράθεση τέτοιων ιστοριών, τέτοιων μαγικών προφάσεων, καθώς διανθίζονται λογοτεχνικά και παράλληλα πιστοποιούν την προτέρα απόφαση στην πρωτοφανή έμπνευση, στο καθοριστικό ερέθισμα. Ο Δομηνίκ γεννήθηκε στο Βερολίνο και κατοικεί στην Κατερίνη κάτω απ’ τον Όλυμπο και τα Πιέρια όρη (το Κακό Ανήλιο είναι χωριό της περιοχής) έτσι έψαξε, βρήκε, αξιοποίησε θρύλους που άκουσε δεξιά και αριστερά, έβαλε μέσα τους τις δικές του πιο προσωπικές εμπειρίες, έκανε κτήμα του ένα γλωσσικό ιδίωμα τοπικό κι έτσι κατάφερε να νικήσει τον χρόνο, να αφήσει το αποτύπωμά του, να καλύψει τις ανάγκες του συγκεκριμένου είδους και εν κατακλείδι να απλώσει τις ιστορίες του τόσο ώστε και να μην κουράζουν, αλλά επιπλέον να γίνονται μέσα στο πλαίσιο του παγανιστικού χαρακτήρα της πλήρους και καθοριστικής δημιουργίας.

Με τρόπο θα έλεγε κανείς έμπειρου και ώριμου αφηγητή, φτιάχνει ιστορίες δρομολογημένες να προδώσουν την αλήθεια.

Ένα ακόμη σημείο το οποίο αξίζει της κριτικής μας αντιμετώπισης είναι τα ανατριχιαστικά σκηνικά, τα ανθρωπόμορφα τέρατα, τα παράλογα θαύματα, όλο εκείνο το ανισόρροπο, οριακό και ακραίο συνονθύλευμα αφηγήσεων, που παρατίθενται προκειμένου να ανέβει σταδιακά ή και απότομα το αναγνωστικό σασπένς. Πράγματι, ο Κωνσταντίνος Δομηνίκ, με τρόπο θα έλεγε κανείς έμπειρου και ώριμου αφηγητή, φτιάχνει ιστορίες δρομολογημένες να προδώσουν την αλήθεια, είναι εντελώς αφύσικες στην απλή καθημερινότητα του ανθρώπου, να επιμείνουν στο άλογο και να τεθούν δηλαδή σε άλλους κανόνες και κανονικότητες, τόσο στον χώρο όσο και στο είδος (το οποίο αποτελεί κινούμενη άμμο) σε έναν χρόνο ξεχασμένο και λησμονημένο, όχι όμως παραμελημένο, απεναντίας, ζωντανό και άξιο να κατανεμηθεί. Ο Δομηνίκ πετυχαίνει λοιπόν το πλέον εξελιγμένο αποτέλεσμα, το οποίο και δεν είναι άλλο απ’ την υποταγή των ατομικών μας ενεργειών σε ένα πεδίο με αλλοπρόσαλλες νύξεις, με αλλεπάλληλες ενδείξεις, με απίστευτες μίξεις, τέλος, με απαράμιλλες λειτουργίες.

Κλείνοντας το παρόν κείμενο, θέλω να πάρω για λίγο τα μάτια μου από το συγκεκριμένο βιβλίο και να τα εναποθέσω στον οίκο που το εκδίδει, τις Εκδόσεις Ίκαρος, καθώς εδώ έχουμε μια παρατεταμένη στροφή σε αυτό που λέμε φαντασιακό, φανταστικό, υπερρεαλιστικό, μαγικό. Έτσι, ο εν λόγω οίκος δεν εκδίδει βιβλία τα οποία είναι απλώς καλά, ποιοτικά και παραγωγικά, αλλά επειδή εξυπηρετούν τη συγκεκριμένη φιλοσοφία, που επιθυμεί να χαρακτηριστεί ούτως ή άλλως προνομιακά σύννομη με αυτό το είδος της πεζής έκφρασης, η οποία παγκοσμίως έχει αναπτυχθεί σε μέγιστο βαθμό, ενώ στη χώρα μας –πλην κάποιων ιδανικών εξαιρέσεων– παραμένει σε χαμηλά –ακόμη και αναγνωστικά– επίπεδα. Πράγματι, ξεκινώντας από τον πατριάρχη του φανταστικού Δημήτρη Νόλλα, τον Ανδρέα Νικολακόπουλο, τον Γιάννη Παλαβό, τον Αχιλλέα ΙΙΙ, τώρα τον Κωνσταντίνο Δομηνίκ αλλά και την Ιφιγένεια Θεοδώρου, οι ιστορίες της οποίας διαδραματίζονται στα όρια φανταστικού-ρεαλιστικού, σύγχρονου-παρελθοντικού στάτους, ο οίκος κάνει πράξη αυτή του την επιλογή, διαλέγοντας μάλιστα ονόματα άγνωστα στο ευρύ κοινό, νέους στην πλειονότητά τους με πολύ καλές προδιαγραφές, τέλος, συγγραφείς που θα αφήσουν το αποτύπωμά τους στον χώρο της πεζογραφίας, συγγραφείς που με τους πρωτόγνωρους μύθους τους θα εμπνεύσουν και άλλους προς αυτή την κατεύθυνση, προς αυτόν τον καμβά. Βέβαια, όλοι οι μεγάλοι και σοβαροί εκδοτικοί οίκοι στη χώρα μας έχουν κάποια βάση, κάποια δεδομένα με τα οποία αποφασίζουν το τι θα εκδώσουν, εδώ όμως έχουμε μια (ας μου επιτραπεί) μονομέρεια με θέματα που κάνουν τα έργα αληθινά παραμύθια, σαν αυτά που ακούγαμε μικροί από τις γιαγιάδες μας, σαν αυτά που δεν έχουν ερμηνεία γιατί είναι προφανώς ψέματα, σαν αυτά που χωρίς υπερβολή χρειαζόμαστε σήμερα για να κρατήσουμε το φευγαλέο σε έναν κόσμο απίστευτα πεζό.

Κακό ανήλιο
Κωνσταντίνος Δομηνίκ
Ίκαρος
σ. 88
ISBN: 978-960-572-644-7
Τιμή: 10,00€

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Στάθης Κουτσούνης: «Ρόδο σε καθρέφτη»
• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»

Twitter