Clare Pooley: συνέντευξη στον Χρήστο Ιωάννου

Η Κλερ Πούλι αποφοίτησε από το Newnham College (Κέμπριτζ) και δούλεψε είκοσι χρόνια στη διαφήμιση, την οποία εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί στην ανατροφή των παιδιών της. Ζει στο Φούλαμ του Λονδίνου με τον σύζυγό της, τα τρία παιδιά τους, τα δυο τους σκυλιά και ένα σκαντζοχοιράκι. Διατηρεί το ιστολόγιο Mummy was a secret drinker, το οποίο έχουν επισκεφθεί τρία εκατομμύρια αναγνώστες/-τριες. Το 2017 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό The sober diaries, το οποίο έλαβε διθυραμβικές κριτικές. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Το πράσινο σημειωματάριο (μτφρ. Βούλα Αυγουστίνου, Εκδόσεις Μεταίχμιο 2021), κυκλοφόρησε σε τουλάχιστον 29 χώρες και αγαπήθηκε πολύ από το αναγνωστικό κοινό. Με αφορμή την επίσκεψή της στην Αθήνα για την παρουσίαση του νέου μυθιστορήματός της, Οι επιβάτες της αποβάθρας 5 (μτφρ. Βούλα Αυγουστίνου, Εκδόσεις Μεταίχμιο 2022), μας δόθηκε η ευκαιρία για μια εκ του σύνεγγυς συνέντευξη μαζί της.

Είναι η πρώτη σας επίσκεψη στην Αθήνα;

Ναι, αλλά έρχομαι συχνά για οικογενειακές διακοπές στα ελληνικά νησιά και το πρώτο μου ταξίδι στο εξωτερικό με τους γονείς μου ήταν στη χώρα σας. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που ταξιδεύω μετά την πανδημία, κάτι που μου είχε λείψει πάρα πολύ.

Τι γνώμη έχετε για την Ελλάδα τόσο ως επισκέπτρια, όσο και ως συγγραφέας σχετικά με το ελληνικό αναγνωστικό κοινό;

Οι πρώτες μου αναμνήσεις από διακοπές με τους γονείς μου είναι από δω, οπότε είμαι αρκετά δεμένη με την Ελλάδα. Επίσης, ενώ χθες όταν έφτασα ήταν νύχτα, σήμερα το πρωί η θέα από το ξενοδοχείο μού φάνηκε μαγική και κατάλαβα ότι η Αθήνα είναι μια πανέμορφη πόλη. Περπατώντας στους δρόμους της συνειδητοποίησα γιατί αγαπάμε τόσο πολύ, εγώ και τα παιδιά μου, την ελληνική μυθολογία: επειδή κάθε δρόμος, κάθε στενό έχει να πει μια ιστορία, κι αυτό εξηγεί το γιατί οι Έλληνες δημιουργούν τόσο όμορφες ιστορίες. Όσον αφορά το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, από την πρώτη στιγμή που κυκλοφόρησε το βιβλίο μου έλαβα πάρα πολλά θετικά μηνύματα και τρομερή αγάπη από τον κόσμο – παρότι έχω μία σχέση αγάπης και μίσους με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απολαμβάνω τη δυνατότητα που μου δίνουν να επικοινωνώ απευθείας με τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες, να βλέπω φωτογραφίες τους με τα βιβλία μου και να δέχομαι την άποψή τους.

Ένα κοινό στοιχείο που έχουν οι ιστορίες σας είναι ότι οι ήρωές σας μιλάνε με αγνώστους. Ποια είναι η άποψή σας για την κουβέντα με άτομα που δεν γνωρίζουμε καθόλου;

Αυτό που μου αρέσει να κάνω με τους χαρακτήρες μου είναι να «παίζω» με άγνωστα άτομα μεταξύ τους, γιατί έχουμε την τάση να περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους που έχουν κοινά με εμάς και καμία διαφορά, όμως η μαγεία συμβαίνει όταν προσεγγίζουμε κάτι άγνωστο προς εμάς, ανταλλάσσοντας απόψεις, γνωρίζοντάς το, μαθαίνοντας νέα ενδιαφέροντα πράγματα. Το αστείο είναι ότι, παρόλο που το κάνω με ευκολία στους ήρωές μου, εγώ ακόμα δυσκολεύομαι να μιλήσω με αγνώστους στον δρόμο. Ξέρετε, οι άνθρωποι έχουν πλέον την τάση να συνομιλούν πανεύκολα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να γίνονται πολύ σκληροί και επικριτικοί μεταξύ τους. Έχουν μία αίσθηση απόλυτης ασφάλειας πίσω από τις οθόνες τους, όταν όμως βρίσκονται πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιον ζορίζονται αφάνταστα, γιατί αυτή είναι η πιο αληθινή και ειλικρινής μορφή επικοινωνίας. Κρυβόμαστε πίσω από τη δημόσια εικόνα μας. Αυτό που στοχεύω να πετύχω με τις ιστορίες μου είναι να καταλάβει ο κόσμος ότι όλοι έχουμε προβλήματα και αντιμετωπίζουμε τις προσωπικές μας δυσκολίες καθημερινά, έτσι ώστε να είμαστε πιο συμπονετικοί με τους αγνώστους που συναντούμε στον δρόμο μας. Όταν έγραφα τους Επιβάτες της αποβάθρας 5, σκεφτόμουν τι θα έπρεπε να συμβεί ώστε άγνωστοι άνθρωποι να συνομιλήσουν και να δράσουν κάτω από έναν κοινό σκοπό κι αντιλήφθηκα ότι πιθανώς θα πρέπει να γίνει κάτι συγκλονιστικό, όπως να πεθαίνει κάποιος μπροστά στα μάτια τους!

Πόσο δύσκολο είναι να γράφει κανείς για ψυχολογικά προβλήματα, εθισμούς και γενικότερα όλα αυτά που μας ταλαιπωρούν;

Όταν ξεκινώ να δημιουργώ και να γράφω για έναν ήρωά μου, το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι είναι ποιες είναι οι αδυναμίες του, οι φοβίες και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει στη ζωή, γιατί τελικά πιστεύω ότι βάσει αυτών δρούμε και αντιδρούμε σε κάθε περίσταση που βιώνουμε προσωπικά. Γι’ αυτό θέλω να τους παρουσιάζω αληθινούς και πραγματικούς, γιατί έτσι είμαστε όλοι μέσα μας.

Πιστεύετε ότι η πανδημία και τα λοκντάουν προκάλεσαν περισσότερες φοβίες, άγχη και δυσκολία στους ανθρώπους να επικοινωνήσουν μεταξύ τους;

Το πρώτο μου μυθιστόρημα κυκλοφόρησε τρεις εβδομάδες μετά το πρώτο λοκντάουν, ενώ όλα τα καταστήματα και τα βιβλιοπωλεία ήταν κλειστά, και φανταζόμουν ότι δεν θα το έπαιρνε είδηση κανείς, όμως έγινε το αντίθετο. Η ιστορία μου διαδόθηκε από στόμα σε στόμα και έφτασε σε πολλούς ανθρώπους που ενδιαφέρονταν πραγματικά να διαβάσουν για άγνωστους μεταξύ τους χαρακτήρες, για τον λόγο που ακριβώς αναφέρατε: την απουσία της επικοινωνίας και το έντονο στρες που προκλήθηκε εξαιτίας αυτής της κατάστασης. Προσωπικά, έγραψα αυτό το βιβλίο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όχι μόνο επειδή μου έλειπαν οι γονείς και οι φίλοι μου, αλλά επειδή μου έλειψε αυτή η επικοινωνία με τους αγνώστους στον δρόμο – απλώς και μόνο κυκλοφορώντας ανάμεσά τους, κατάλαβα ότι λάμβανα πάρα πολλή ενέργεια και ότι είμαστε κοινωνικά όντα, ακόμα και αν δεν μιλάμε μεταξύ μας.

Κρυβόμαστε πίσω από τη δημόσια εικόνα μας.

Πιστεύετε ότι η πανδημία μάς έκανε να θέλουμε να ακούσουμε και να διαβάσουμε περισσότερες ιστορίες;

Το ελπίζω, γιατί το διάβασμα κάνει μεγάλο καλό στην ψυχική μας υγεία. Παρατήρησα ότι παρόλο που είμαι φανατική αναγνώστρια –το διάβασμα είναι η διασκέδασή από όταν ήμουν παιδί–, κατά τη διάρκεια των λοκντάουν δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ και να διαβάσω γιατί «βομβαρδιζόμουν» καθημερινά από δυσάρεστες ειδήσεις, κάνοντας αυτό που ονομάζεται doomscrolling στο κινητό. Συνειδητοποίησα ότι εν τέλει είχα ανάγκη να διαβάσω και να ακούσω μία ιστορία μυθοπλασίας, ώστε να αποδράσω από αυτή την καθημερινότητα και να νιώσω καλύτερα. Κάπως έτσι πιστεύω ότι ένιωσε πολύς κόσμος, γι’ αυτό αγκάλιασε και το δικό μου βιβλίο. Κατάλαβα ότι είχαμε όλοι ανάγκη να διαβάσουμε μία ιστορία που θα μας κάνει να αισθανθούμε καλά και μας δώσει μια αίσθηση κανονικότητας μέσα από τους ήρωές της. Ελπίζω να έγινε αντιληπτό πόση δύναμη έχει η λογοτεχνία και τι μπορεί να προσφέρει στη ζωή μας.

Πόσο δύσκολο πιστεύετε ότι είναι για κάποιον να συγκεντρωθεί στην ανάγνωση ενός βιβλίου στην εποχή μας;

Ανησυχώ ότι τα παιδιά μας δεν διαβάζουν αρκετά, ωστόσο μέσα από τα δικά μου παιδιά και την ενασχόλησή τους με το TikTok έχω αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει μόνο μια ενδεχόμενη έλλειψη συγκέντρωσης, αλλά και μια μεγάλη δημιουργικότητα που κρύβουν και εκφράζουν οι έφηβοι μέσα από αυτές τις πλατφόρμες, κι ελπίζω αυτό να τους οδηγήσει και στο διάβασμα. Επίσης, πιστεύω πολύ στα audiobooks, που μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις οποιαδήποτε στιγμή μέσα στη μέρα, πιστεύω στην ευκολία με την οποία σου προσφέρουν άμεση πρόσβαση σε ένα βιβλίο. Είναι ένας από τους λόγους που με οδηγούν να γράφω μικρά κεφάλαια των 2-3 σελίδων, ώστε να κρατώ ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού.

Στο τελευταίο βιβλίο σας, σχετικά με την αφιέρωση που κάνετε στην κόρη σας: Γιατί εύχεστε να είναι στη ζωή της περισσότερο σαν τον χαρακτήρα της Αϊόνα;

Εύχομαι κι εγώ να ήμουν περισσότερο σαν την Αϊόνα και κάθε γυναίκα να είναι περισσότερο σαν αυτήν, επειδή η Αϊόνα είναι μοναδική, γνωρίζει ποια είναι και δεν θέλει να ’ναι καθόλου διαφορετική απ’ ό,τι είναι. Πρόκειται για ένα άτομο πολύ ευγενικό, γενναίο και δοτικό. Όταν δημιουργούσα τον χαρακτήρα της, σκεφτόμουν αν θα έχει σύζυγο, πώς θα μοιάζει, με τι ασχολείται και απλώς δεν μπορούσα να φανταστώ τίποτα γι’ αυτόν – τότε κατάλαβα ότι αυτό συμβαίνει διότι η Αϊόνα είναι λεσβία, όλος ο χαρακτήρας της με οδήγησε εκεί: Είναι αυτή που είναι και αυτό την κάνει τόσο αληθινή.

Πόσο γενναίο ήταν να γράψετε για τον εθισμό σας στο ιστολόγιο Mummy was a secret drinker, που δημιουργήσατε;

Αρχικά, δεν ήταν και πολύ γενναίο, διότι τα κείμενα ήταν ανώνυμα και φοβόμουν πολύ μήπως αφήσω κάποιο στοιχείο μέσα έτσι ώστε ίσως κάποιος να καταλάβει ότι είμαι εγώ. Ωστόσο, όταν έφτασε η στιγμή να αποκαλυφθώ ήταν μεγάλη η ανακούφιση, όπως και η χαρά, διότι μπόρεσα πιθανώς να βοηθήσω κάποιους συνανθρώπους μου με το ίδιο πρόβλημα. Άρχισα, λοιπόν, να δέχομαι μηνύματα με την προτροπή να δημοσιεύσω όλα αυτά τα κείμενα σε ένα βιβλίο. Πράγματι, βρήκα εκδοτικό οίκο και μάνατζερ – και όταν όλα ήταν έτοιμα, τρεις μέρες πριν από την κυκλοφορία του βιβλίου έβλεπα συνέχεια τον ίδιο εφιάλτη, ότι κυκλοφορώ γυμνή στον δρόμο και όλοι με κοιτάζουν, κάτι που δείχνει πόσο φοβόμουν να εκτεθώ στο κοινό.

Γιατί πρέπει να φτάσουμε στο τέλος της ζωής μας ή τόσο κοντά στον θάνατο, για να εκφράσουμε τις αλήθειες μας;

Πιστεύω ότι όταν είσαι νέος, σε νοιάζει πάρα πολύ τι σκέφτονται οι άλλοι για σένα και δεν σκέφτεσαι ότι μια μέρα θα πεθάνεις, νιώθεις αθάνατος λόγω του νεαρού της ηλικίας και της παντοδυναμίας που αισθάνεσαι εκείνη τη στιγμή, γι’ αυτό και ασχολείσαι με τη δημόσια εικόνα σου. Όμως, όταν έρχεσαι κοντά στον θάνατο, όπως ένιωσα εγώ το 2015, όταν διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού και κατάλαβα ότι το τέλος ίσως είναι πάρα πολύ κοντά και ότι θέλω να κάνω όλα εκείνα τα πράγματα που επιθυμούσα πάντα, τότε δραστηριοποιείσαι. Μακάρι όλοι να το καταλαβαίναμε αυτό από τα πρώτα στάδια της ζωής μας.

Είμαστε κοινωνικά όντα, ακόμα και αν δεν μιλάμε μεταξύ μας.

Αναφέρατε προηγουμένως ότι από μικρή ήσασταν φανατική αναγνώστρια. Πώς προτείνετε ότι πρέπει να προσεγγίζουμε τα παιδιά, ώστε να οδηγηθούν στη φιλαναγνωσία;

Όταν μιλάω σε μαθητές στα σχολεία που με προσκαλούν, προσπαθώ να τους πω ότι το διάβασμα μας βοηθά σε πολλά πράγματα που αντιμετωπίζουμε στη ζωή και ότι μέσω των ηρώων των βιβλίων μπορούμε να ταυτιστούμε με χαρακτήρες όμοιους με εμάς, που βασανίζονται με τα ίδια προβλήματα και να νιώσουμε ότι μοιραζόμαστε το φορτίο μας και, ακόμα περισσότερο, να βοηθηθούμε βρίσκοντας τρόπους αντιμετώπισης των δυσκολιών μας. Δυστυχώς, στο σχολείο τα παιδιά μαθαίνουν να προσεγγίζουν τα βιβλία και τα κείμενα τόσο τεχνικά, ώστε χάνουν το νόημα της ιστορίας και όλα αυτά που έχει να τους προσφέρει. Οπότε θα τα προέτρεπα να διαβάζουν περισσότερο για προσωπική τους διασκέδαση και ενημέρωση πέρα από τις σχολικές τους υποχρεώσεις. Επίσης, έχω παρατηρήσει ότι όταν μια ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά βασίζεται σε βιβλίο είναι και αυτός ένας τρόπος προτροπής των παιδιών να στραφούν στο διάβασμα, ώστε να μάθουν περισσότερα γι’ αυτό που βλέπουν στην οθόνη, όπως συνέβη με τη σειρά «Χάρι Πότερ» ή με το «Game of Thrones».

Εσάς ήταν έμφυτη η έλξη σας για το διάβασμα στην παιδική σας ηλικία;

Ναι, όταν ήμουν παιδί συνήθιζα να διαβάζω μέχρι αργά το βράδυ και πολλές φορές μάλιστα 4-5 βιβλία ταυτόχρονα, κάτι που με συνάρπαζε πολύ.

Τι αποκομίσατε από την πολυετή καριέρα σας στον χώρο της διαφήμισης;

Αυτό που με έμαθε η διαφήμιση είναι πως ό,τι βλέπουμε μπορεί στην πραγματικότητα να κρύβει πολύ περισσότερα, πέρα απ’ όλα τα ωραία και τα θετικά που παρουσιάζονται. Έτσι πλέον προσεγγίζω και τους χαρακτήρες των βιβλίων μου, προβάλλω δηλαδή τις αδυναμίες τους κάτω από την ιδανική εικόνα που παρουσιάζουν, όπως κάνουμε και στις διαφημιστικές καμπάνιες. Αυτό είναι που θέλω να πετύχω μέσα από τους ήρωές μου, να δείξω ότι είμαστε κάτι πολύ περισσότερο από την τέλεια εικόνα που προβάλλουμε στον κόσμο.

Σε τι βαθμό πιστεύετε ότι υποκρινόμαστε στην καθημερινή μας ζωή;

Πολύ! (γέλια). Γενικά πιστεύω ότι αν κοιτάξεις το προφίλ κάποιου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα δεις ότι έχει διαλέξει τις καλύτερες φωτογραφίες, τις καλύτερες λήψεις, τις στιγμές που τίποτα δεν φαίνεται κακό, ενώ πίσω από αυτά υπάρχουν άλλα τόσα που συμβαίνουν. Είναι στην ανθρώπινη φύση μας να κρύβουμε τα άσχημα που μας συμβαίνουν και να προβάλλουμε όλα τα ωραία.

Πόση διαφορά πιστεύετε ότι υπάρχει μεταξύ της δημόσιας εικόνας και της ιδιωτικής ενός ατόμου;

Πιθανώς υπάρχει διαφορά, όμως αυτό που πιστεύω είναι ότι όσο πιο κοντά φέρνεις αυτές τις δύο εικόνες, τόσο πιο ήρεμος θα νιώθεις και πιο αληθινός, χωρίς να αγχώνεσαι να δείχνεις τέλειος στον κόσμο, κι από την άλλη, χωρίς να ξεπερνάς τα όρια και να πληγώνεις τον κόσμο με την απόλυτη ειλικρίνειά σου.

Στο βιβλίο, μετά το τέλος της ιστορίας σας υπάρχουν κάποιες ερωτήσεις για το αναγνωστικό κοινό. Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να λαμβάνετε την άποψη του κοινού;

Είναι κάτι που λατρεύω! Μου αρέσει πάρα πολύ να συζητώ την οπτική των άλλων και πόσο διαφορετικά μπορεί κάποιος να εκλάβει το ίδιο πράγμα που διαβάζει σε σχέση με τους άλλους. Κατανοώ ότι σε κάποιους θα αρέσουν οι ιστορίες μου και σε κάποιους όχι, αλλά είναι καλοδεχούμενες όλες οι απόψεις.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας συγγραφικά σχέδια;

Είμαι στο αρχικό στάδιο του νέου μου βιβλίου – σκέφτομαι και προσπαθώ να δημιουργήσω το προφίλ των ηρώων μου, κάτι που είναι πολύ συναρπαστικό, αλλά και κουραστικό συνάμα. Σε αυτό το σημείο καταγράφω στοιχεία και παρακολουθώ την εξέλιξή τους. Αυτό που μπορώ να πω για την ώρα είναι ότι η καινούργια μου ιστορία θα ασχολείται με τη διαφορά μεταξύ των γενεών, μιας ομάδας ηλικιωμένων και μιας ομάδας πολύ πιο νεαρών ατόμων.