Η Έµα Στόνεξ έχει γράψει πολλά μπεστ σέλερ γυναικείας λογοτεχνίας µε ψευδώνυμο, ενώ το μυθιστόρημά της Οι φαροφύλακες (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, Εκδόσεις Μεταίχμιο 2021) είναι το πρώτο βιβλίο που κυκλοφορεί µε το πραγματικό της όνομα. Εργαζόταν για χρόνια ως επιμελήτρια σε μεγάλο εκδοτικό οίκο, πριν αποσυρθεί για να αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στη συγγραφή. Ζει στο Μπρίστολ µε τον σύζυγό της και τις δύο κόρες τους και ήδη γράφει το νέο της μυθιστόρηµα.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου Οι φαροφύλακες;

Πάντα ενθουσιαζόμουν με τις υποθέσεις άλυτων μυστηρίων. Όταν διάβασα για την απίστευτη ιστορία του φάρου των νήσων Φλάναν, όπου τρεις φαροφύλακες εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος πίσω τους –μια ιστορία που συνέβη στις Εβρίδες το 1900– κατάλαβα ότι ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα πάνω σ’ αυτή την υπόθεση. Αυτό το μυστήριο περιλαμβάνει ό,τι αγαπώ ως αναγνώστρια και ως συγγραφέας: μια απόκοσμη ατμόσφαιρα, ένα σκηνικό σ’ έναν τόπο απομακρυσμένο, τη δύναμη και την ομορφιά της θάλασσας.

Γιατί σε πολλούς αναγνώστες φαντάζουν σαν μυθικά όντα οι φαροφύλακες;

Σήμερα όλοι οι φάροι του Ηνωμένου Βασιλείου είναι αυτόματοι, ανάβουν με ηλεκτρισμό και δεν χρειάζεται να υπάρχει εκεί κάποιος άνθρωπος για να λειτουργήσουν. Έχω την αίσθηση ότι αυτοί οι εγκαταλειμμένοι πύργοι έχουν κάτι το μεταφυσικό, μοιάζουν στοιχειωμένοι και οι φύλακές τους, μια δουλειά που έπαψε να υπάρχει, έχουν αποκτήσει μια μυθική διάσταση. Τούτα τα κτίσματα μας θυμίζουν τους καιρούς που έφυγαν κι έναν τρόπο ζωής που έχει πια χαθεί. Είναι δύσκολο να φανταστούμε τη ζωή ενός φαροφύλακα, τη μοναξιά, τον αποχωρισμό από την οικογένεια –πολλές φορές για βδομάδες–, έτσι νομίζω ότι είναι φυσικό να μυθοποιούμε αυτό το επάγγελμα. Κι ακόμα, υπάρχει το σκηνικό της απέραντης θάλασσας που μας οδηγεί στη μυθολογία και στο παραμύθι.

Η δουλειά των φαροφυλάκων ήταν σημαντική, αφού οι φάροι αποτελούσαν σπουδαία βοήθεια για τη ναυσιπλοΐα. Ποιο ήταν το πιο σημαντικό καθήκον του φαροφύλακα;

Το άναμμα της φλόγας κάθε βράδυ και το σβήσιμό της κάθε πρωί. Οτιδήποτε και να συνέβαινε στον φάρο, η λάμπα έπρεπε πάντα να είναι αναμμένη, γι’ αυτό και η εξαφάνιση των τριών φαροφυλάκων έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση. Οι αστυνομικοί που έφτασαν στο νησί ανακάλυψαν ότι οι φύλακες είχαν εγκαταλείψει τον φάρο, γεγονός ανήκουστο, ο φύλακας δεν έπρεπε για κανέναν λόγο να εγκαταλείψει τη φλόγα του. Δεύτερο καθήκον του φαροφύλακα ήταν η φροντίδα του φάρου, που έπρεπε να είναι πάντα καθαρός – κάποιοι φύλακες σίγουρα δεν θα ήταν οι καλύτεροι νοικοκύρηδες στα σπίτια τους, όμως στον φάρο μάθαιναν να φροντίζουν τον χώρο τους με τον καλύτερο τρόπο.

Πώς χρησιμοποιήσατε την εξαφάνιση των τριών φαροφυλάκων στο μυθιστόρημά σας;

Σκοπός μου δεν ήταν να αφηγηθώ την ιστορία με ακρίβεια, διότι εδώ μιλάμε για πραγματικούς ανθρώπους που χάθηκαν και για πραγματικές οικογένειες που υπέφεραν. Καθώς το μυστήριο δεν βρήκε ποτέ τη λύση του, θα ήταν απάνθρωπο να χρησιμοποιήσω τα ονόματά τους και να γράψω για ανθρώπους και καταστάσεις που δεν ήξερα. Προτίμησα να θέσω το σκηνικό μου στην Κορνουάλη, τη νοτιοδυτική ακτή της Μεγάλης Βρετανίας, κάπου στη δεκαετία του ’70. Επίσης, άλλαξα και τον χώρο στον οποίο βρίσκεται ο φάρος, αντί για κάποιο νησί δημιούργησα έναν φάρο καρφωμένο στη μέση της θάλασσας, στήνοντας έναν απόλυτα κλειστό χώρο για να διαδραματιστεί η ιστορία μου.

Ένας συγγραφέας θέλει να διερευνήσει αυτή την υπόθεση για να γράψει ένα βιβλίο. Σήμερα εξακολουθούν να γοητεύουν τους συγγραφείς τα βιβλία με φάρους;

Ναι, έτσι νομίζω. Οι φάροι έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία που δε γίνεται να μη μας αγγίξει, εγείρουν μέσα μας τη νοσταλγία για την παιδική μας ηλικία και τις διακοπές που πηγαίναμε κοντά στη θάλασσα· αυτοί οι θαυμάσιοι φωτεινοί πύργοι που βρίσκονται χτισμένοι στα πιο απομονωμένα σημεία δε γίνεται να μη μας συγκινούν με κάποιο τρόπο. Η δική μου πρόκληση με τους Φαροφύλακες είχε να κάνει με την όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική απεικόνιση ενός τέτοιου φάρου, δε μ’ ενδιέφεραν οι ρομαντικές εκδοχές που είχα βρει κατά την έρευνά μου.

Ο συγγραφέας προσπαθεί να συναντήσει τις γυναίκες των τριών φαροφυλάκων. Κατά πόσο μπορούν να τον βοηθήσουν οι γυναίκες, αν σκεφτούμε ότι οι ίδιες δε ζούσαν στον φάρο;

Οι γυναίκες των φαροφυλάκων παίζουν σημαντικό ρόλο στην υπόθεση, επειδή παρακολουθούν πολύ στοχαστικά όχι μόνο τη συμπεριφορά των αντρών, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους. Οι αναφορές που δίνουν στον συγγραφέα τού επιτρέπουν να γνωρίσει ανθρώπους που δεν συνάντησε ποτέ. Λεπτομέρειες που φαίνονταν ασήμαντες αποδεικνύονται καθοριστικές και τον βοηθούν να αναπλάσει τα γεγονότα όπως νομίζει ότι συνέβησαν. Νομίζω ότι, αν και οι γυναίκες δεν είχαν ζήσει ποτέ στον χώρο του φάρου, τον γνώριζαν πολύ καλά διότι αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους, αγαπημένο ή μισητό.

Μέσα από τις αποκαλύψεις των γυναικών βλέπουμε ότι οι σχέσεις μεταξύ τους δεν ήταν καλές. Συνέβαινε κάτι ανάλογο και με τους φαροφύλακες;

Οι σχέσεις μεταξύ των φαροφυλάκων θα πρέπει να διένυαν περιόδους μεγάλης έντασης. Φανταστείτε να βρίσκεστε μαζί με άλλα δύο άτομα σ’ έναν χώρο 12 τετραγωνικών χωρίς αυλή, χωρίς δυνατότητα διαφυγής, χωρίς τη δυνατότητα να ξεφύγεις για ένα διάστημα δύο ή και περισσότερων μηνών. H ζωή σ’ έναν τόσο περιορισμένο χώρο θα πρέπει να ήταν αφόρητη κάποιες φορές, κι αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που μ’ ενδιέφερε αυτή η ιστορία: Ήθελα να μελετήσω το πώς ο χώρος επηρεάζει το μυαλό, καθώς από τη μια μεριά αποζητάς τη συντροφιά κι από την άλλη η συνύπαρξη καταντά αφόρητη.

Οι τρεις φαροφύλακες μένουν σε έναν φάρο μέσα στη θάλασσα, όπου τους τροφοδοτούν με τρόφιμα και με εφημερίδες. Έφταναν αυτά για να αντέξουν τη μοναξιά τους;

Πολλοί φαροφύλακες είχαν αναπτύξει ασχολίες και χόμπι που τα έπαιρναν πολύ στα σοβαρά: ζωγραφική, συγγραφή, τοποθέτηση καραβιών σε μπουκάλια, σταυρόλεξα, παζλ. Όλες αυτές οι ασχολίες απαιτούσαν έντονη συγκέντρωση και είχαν μεγάλο βαθμό δυσκολίας, έτσι κάποιος φαροφύλακας θα μπορούσε λόγου χάρη να αφιερώσει όλη τη διαμονή του στον φάρο για να τελειώσει ένα άρθρο. Το βασικό ζητούμενο ήταν να μείνει το μυαλό απασχολημένο, είτε προσέχοντας τον χώρο, είτε συντηρώντας το φως της λάμπας, είτε ολοκληρώνοντας κάποια από αυτές τις δραστηριότητες.

Η πλοκή του μυθιστορήματος είναι καθηλωτική, αφού περιμένουμε από στιγμή σε στιγμή κάτι να συμβεί. Πρέπει να χρησιμοποιεί το σασπένς και την ανατροπή ο συγγραφέας;

Ασφαλώς, ο αναγνώστης πρέπει να μένει προσηλωμένος καθώς περνά από το ένα κεφάλαιο στο επόμενο. Ειδικά στη φάση όπου δομείται η υπόθεση, η αρχή του μυστηρίου, το κείμενο πρέπει να είναι πάντα ελκυστικό κι ο γρίφος να μοιάζει αδύνατον να λυθεί. Πρέπει να υπάρχει ανταμοιβή αυτού που έκανε τον κόπο να διαβάσει το βιβλίο, να νιώθει κάποιου είδους ικανοποίηση.

Ήθελα να μελετήσω το πώς ο χώρος επηρεάζει το μυαλό, καθώς από τη μια μεριά αποζητάς τη συντροφιά κι από την άλλη η συνύπαρξη καταντά αφόρητη.

Σε ποια κατηγορία θα τοποθετούσατε το βιβλίο σας; Αστυνομικό μυθιστόρημα ή ψυχολογικό θρίλερ;

Και τα δύο· κι ακόμα, είναι μια ιστορία με φαντάσματα και μια ιστορία αγάπης. Κατά κάποιον τρόπο ο αναγνώστης καλείται να παίξει τον ρόλο του ντετέκτιβ και, ακολουθώντας τις ενδείξεις που υπάρχουν στο κείμενο, να συνθέσει τα κομμάτια ακολουθώντας την αφήγηση.

Σήμερα, στη Μεγάλη Βρετανία εξακολουθεί να αναβοσβήνει το φως των φάρων;

Ναι, αν και πλέον το φως είναι ηλεκτρικό. Όταν στέκομαι στο Land’s End αντικρίζοντας τον Βράχο του Λύκου, τον αγαπημένο μου αγγλικό φάρο, νιώθω παράξενα καθώς σκέφτομαι ότι εκεί κάποτε ζούσαν άνθρωποι – μου φαίνεται τόσο μακρινό και απίστευτο… όλος αυτός ο γρανίτης που στέκεται άδειος μέσα στην απεραντοσύνη! Οι φάροι είναι μαγικά κτίσματα κι εκτελούν μια λειτουργία ζωτική για όσους βρίσκονται στη θάλασσα.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης

Οι φαροφύλακες
Emma Stonex
Μετάφραση: Ιωάννα Ηλιάδη
Μεταίχμιο
σ. 472
ISBN: 978-618-03-2676-5
Τιμή: 16,60€

Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• Στέλιος Παρασκευόπουλος: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Έλενα Χουζούρη: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Ισίδωρος Ζουργός: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Twitter