Ο Ουγκό Οριό, ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και λέκτορας, γεννήθηκε το 1982, ζει στο Παρίσι και έχει διαγνωστεί με αυτισμό. Στην ηλικία των τριών ετών ήθελαν να τον κλείσουν στο ψυχιατρείο, μίλησε στα έξι του χρόνια, κατάφερε να αποβάλει το στίγμα του αυτιστικού και να ενσωματωθεί στην κοινωνία. Το 2013, το αυτοβιογραφικό αφήγημά του Ο αυτοκράτορας είμαι εγώ έγινε μπεστ σέλερ, μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες. Έχει τιμηθεί με το βραβείο Prix Paroles de patients (2013). Το βιβλίο, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Στίξις, σε μετάφραση Ειρήνης Κωστούλα-Αργυρού, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Τι είναι το βιβλίο σας Ο αυτοκράτορας είμαι εγώ;

Είναι μια ιστορία για τη διαφορετικότητα, για τον αποκλεισμό. Ένα βιβλίο στο οποίο πολλοί άνθρωποι θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους. Ο αυτισμός δεν φαίνεται, δεν κατονομάζεται, αλλά είναι παρών.

Εκφράζεστε καλύτερα προφορικώς ή γραπτώς;

Το πλεονέκτημα της γραφής είναι ότι μπορείς να εμβαθύνεις στις σκέψεις και τις ιδέες σου χωρίς περιορισμό χρόνου ή χώρου, δίχως να σε διακόπτει κάποιος. Η λεκτική επικοινωνία παραμένει συχνά μια διαδοχή παρεξηγήσεων κατά την οποία, ωστόσο, ο καθένας πιστεύει ότι κατανοεί τον άλλον. Εξάλλου, αυτό ακριβώς μεταγράφουν οι σκηνικοί διάλογοι στα θεατρικά έργα. Οι χαρακτήρες σε ένα δράμα, μια τραγωδία, μια κωμωδία ή φάρσα περνούν τον χρόνο τους επικοινωνώντας μεταξύ τους πεπεισμένοι ότι κατανοούν ο ένας τον άλλον, αλλά το κοινό γνωρίζει ότι δεν υπάρχει αμοιβαία κατανόηση στα ουσιώδη.

Η γραφή τι αντιπροσωπεύει για σας;

Η γραφή αντιπροσωπεύει έναν από τους τελευταίους χώρους ελευθερίας και αντίστασης που διαθέτω στο πλαίσιο της κοινωνίας του ελέγχου και της γενικευμένης επιτήρησης, η οποία οικοδομείται μπροστά στα μάτια μας με τη σιωπηρή μας συγκατάθεση.

Είστε συγγραφέας, ηθοποιός, σκηνοθέτης. Σε ποια μορφή τέχνης εκφράζεστε καλύτερα;

Σήμερα, οι συνθήκες με ώθησαν να ειδικευτώ και να αναπτύξω δεξιότητες σε έναν τομέα που ήδη εδώ και πολύ καιρό μού έχει κινήσει το ενδιαφέρον, να μάθω την τεχνολογία Blockchain και τα κρυπτονομίσματα. Αυτό όμως δεν με απομακρύνει από την τέχνη, το αντίθετο. Αυτή τη στιγμή εργάζομαι με μια ομάδα για τη διευκόλυνση και τη διαμεσολάβηση της πληρωμής των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών. Το έργο προσελκύει επενδυτές, προχωρά καλά και ελπίζω ότι σύντομα θα μπορέσω να μιλήσω πιο συγκεκριμένα για την πορεία του.

Είναι τυχαίο που μικρός, στερούμενος την άνεση στην έκφραση, στραφήκατε στη δημιουργία έργων λόγου;

Αυτό δεν είναι τυχαίο, αλλά μάλλον προφανές. Όταν ήμουν μικρός, ένιωθα την ανάγκη να αφηγηθώ ιστορίες μέσω του σχεδίου και της γραφής. Για χρόνια περνούσα πολύ από τον χαμένο χρόνο μου σχεδιάζοντας κόμικς σε σημειωματάρια που θα μπορούσαν άνετα να γεμίσουν μια μικρή βιβλιοθήκη. Πολύ αργότερα, κατά την εφηβεία μου, ανακάλυψα το θέατρο και άρχισα να εξερευνώ την προφορική μεταφορά, καθώς το ίδιο το θέατρο είναι μια προφορική παράδοση.

Μην περιμένετε τίποτα από την πολιτική ή το κράτος, εκτός από το χειρότερο.

Πώς θα ήταν ένας κόσμος χωρίς τέχνη;

Τι θα ήταν η Ελλάδα χωρίς τα έργα του Φειδία, η Γαλλία χωρίς τους στίχους του Ουγκό, η Ιταλία χωρίς τους πίνακες του Μποτιτσέλι; Ίσως κάτι ανάξιο λόγου. Η τέχνη μάς συνδέει με την αιωνιότητα, με αυτό που είναι μεγαλύτερο από εμάς και είναι μια πύλη προς το αόρατο. Λέμε ότι υπάρχει πολιτισμός όταν ένα είδος επιμελείται τον ενταφιασμό των νεκρών του και, δίχως αμφιβολία, η τέχνη αποτελεί την πιο εμφανή ένδειξη που μας διαφοροποιεί από τα άλλα γνωστά ζωντανά είδη.

Ποια τα «όπλα» ενός αυτιστικού για την ενσωμάτωσή του στην κοινωνία;

Η ενσωμάτωση στην κοινωνία του ελέγχου, όπως τη ζούμε σήμερα, συνεπάγεται την παραίτηση από την ελεύθερη βούληση, από τη δυνατότητα να σκέφτεσαι διαφορετικά από την πλειοψηφία, να θέτεις υπό ερώτηση το δόγμα, να αμφισβητείς. Σε μια εποχή που οι πληροφορίες, οι συζητήσεις και οι καθημερινές αποφάσεις καθοδηγούνται και υπαγορεύονται από τους αλγόριθμους του GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) και όπου η εξουσία και το χρήμα συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο, η ενσωμάτωση είναι υποταγή. Δεν έχει νόημα να ενταχθείς σε μια τέτοια κοινωνία και δεν θα συμβούλευα κανέναν αυτιστικό ή οποιονδήποτε άλλον νιώθει βαθιά αποσύνδεση από τον κόσμο να επιχειρήσει να το κάνει. Βασιζόμενος στην προσωπική μου εμπειρία, έχω διαπιστώσει ότι το να μπορείς να προσαρμόζεις το περιβάλλον σου στις ιδιαιτερότητές σου, να αξιοποιείς τις δυνάμεις σου και τους τομείς ενδιαφέροντός σου είναι μια πολύ πιο σωστή κατεύθυνση, ευνοεί περισσότερο τις πιθανότητες επιτυχίας, την προσωπική ανάπτυξη, την αναγνώριση και την εκτίμηση από τους ομοίους σου.

Ποιο το περιεχόμενο του συνθήματός σας «ένα πεπρωμένο για όλους»;

Υιοθέτησα αυτό το σύνθημα όταν εμφανίστηκα, υπό τύπον αστείου φυσικά, στις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2017. Άλλωστε, τι είναι αυτές οι εκλογές σήμερα εκτός από μια απαίσια φάρσα που παίζουν θλιβερά υποκείμενα; Αν οι μαριονέτες της πληροφόρησης έχουν εξαφανιστεί, είναι γιατί δεν έχουν πλέον κανένα νόημα, καθώς οι πρωταγωνιστές που υποτίθεται ότι γελοιοποιούσαν έχουν σήμερα λιγότερη αξιοπιστία από μια μαριονέτα και λιγότερο χιούμορ, δυστυχώς. Το λάθος μου ήταν, το δίχως άλλο, να πιστεύω ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσω να ασκήσω αρκετή πίεση στους εκλεγμένους αξιωματούχους για να αντιμετωπίσουν επιτέλους το ζήτημα της σημασίας τού να λαμβάνεται υπόψη η νευροποικιλομορφία στην κοινωνία. Έπεσα έξω. Τίποτα δεν έχει αλλάξει, η κατάσταση έχει γίνει ακόμα χειρότερη. Τουλάχιστον έμαθα ένα πράγμα: Μην περιμένετε τίποτα από την πολιτική ή το κράτος, εκτός από το χειρότερο. Η ομογενοποίηση των μαζών, η πόλωση των συζητήσεων και η οικοδόμηση μιας ενιαίας σκέψης, τα στοιχεία μιας κενής γλώσσας και η δημαγωγία είναι τα μόνα που θα μου μείνουν από τις προσπάθειες συνδιαλλαγής με την παρούσα κυβέρνηση. Για τη διατήρηση της πνευματικής μας υγείας, καλύτερα να αποφεύγουμε να τα παίρνουμε όλα αυτά στα σοβαρά. Το να αφιερώνουμε ενέργεια σε αυτά που διεγείρουν το πάθος και τον πυρήνα των ενδιαφερόντων μας και το να είμαστε ανοιχτοί σε γνήσιες συναντήσεις είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό.

Το να θέτεις την ενέργεια του θυμού στην υπηρεσία μιας δημιουργικής διαδικασίας είναι, πιστεύω, ο καλύτερος τρόπος για να προστατευτείς από την πικρία, την αγανάκτηση, την απογοήτευση.

Τι θα λέγατε σε έναν νεαρό αυτιστικό;

Σε τίποτα άλλο δεν είμαστε τόσο καλοί όσο σε ό,τι μας κινητοποιεί, μας παθιάζει και αγαπάμε. Θα του έλεγα να αναπτύξει τα δυνατά του σημεία, να δημιουργεί ένα περιβάλλον το οποίο να συνδράμει στις δυσκολίες του, να αποφεύγει να μπαίνει σε θέση εξάρτησης. Να μη φοβάται τις αντιξοότητες, καθώς αυτές μας διαμορφώνουν. Να είναι διαθέσιμος και ανοιχτός σε προκλήσεις και να μάθει να αντιλαμβάνεται το πνεύμα των καιρών.

Ποιο θα θέλατε να είναι το αποτέλεσμα της ακτιβιστικής σας δράσης;

Συχνά με παρουσιάζουν ως «ακτιβιστή για την αξιοπρέπεια των αυτιστικών ατόμων». Αλλά δεν πιστεύω στη στράτευση ή στον ακτιβισμό. Προσπαθώ να μοιραστώ με τους συγχρόνους μου ένα όραμα ως άνθρωπος του θεάτρου και των γραμμάτων με τα ταλέντα και τα εκφραστικά μέσα που έχω στη διάθεσή μου. Η περιέργειά μου με ωθεί επίσης να εξερευνώ εναλλακτικές λύσεις, όπως τα νέα οικονομικά μοντέλα και οι διαδικασίες διακυβέρνησης που προσφέρει η τεχνολογία Blockchain.

Υπάρχει ακόμα ο θυμός που εκφράζετε ως παιδί στο Ο αυτοκράτορας είμαι εγώ;

Αυτός ο παιδικός θυμός επέστρεφε με τα χρόνια και τον μετουσίωσα σε έργο, δηλαδή το πρώτο μου βιβλίο. Το να θέτεις την ενέργεια του θυμού στην υπηρεσία μιας δημιουργικής διαδικασίας είναι, πιστεύω, ο καλύτερος τρόπος για να προστατευτείς από την πικρία, την αγανάκτηση, την απογοήτευση.

Τι συναισθήματα έχετε που το βιβλίο σας κυκλοφορεί με επιτυχία στην Ελλάδα;

Είμαι πολύ χαρούμενος που το μήνυμά μου μπορεί να φτάσει σε άλλους ανθρώπους ξεπερνώντας τα γλωσσικά εμπόδια και θα χαιρόμουν αν μου δινόταν η ευκαιρία να επισκεφτώ την Ελλάδα, από την οποία διατηρώ μια όμορφη ανάμνηση από ένα ταξίδι σε παιδική ηλικία, για να γνωρίσω τους νέους μου αναγνώστες.

Ποια είναι η μεγαλύτερή σας χαρά και ποια η μεγαλύτερη λύπη;

Η μεγαλύτερη χαρά μου είναι χωρίς αμφιβολία όταν είδα πρώτη φορά τον γιο μου κατά τη διάρκεια ενός υπερήχου και η μεγαλύτερή μου λύπη, οι στιγμές που νιώθω ανεπαρκής και χαμένος στον ρόλο του πατέρα, έναν ρόλο για τον οποίο κανείς δεν είναι ποτέ προετοιμασμένος.

Ο αυτοκράτορας είμαι εγώ
Ένα παιδί με αυτισμό αφηγείται
Ουγκό Οριό
Μετάφραση: Ειρήνη Κωστούλα-Αργυρού
Επίμετρο: Françoise Lefèvre
Στίξις
σ. 178
ISBN: 978-618-83051-9-9
Τιμή: 12,72€

Twitter