Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι ήταν επισήμως αγνοούμενοι σύμφωνα με τον Ερυθρό Σταυρό και, από αυτούς, έχει γίνει ταυτοποίηση των σορών περίπου στους μισούς. Πάνω σε αυτή την ανθρώπινη τραγωδία επικεντρώνεται το βραβευμένο μυθιστόρημα που υπογράφει η Αυστριακή συγγραφέας Άννα Κιμ: ένας Κοσοβάρος ψάχνει την αγνοούμενη σύζυγό του και η αφηγήτρια-μέλος του Ερυθρού Σταυρού διεισδύει σιγά σιγά στη ζωή και στον κόσμο του. Το βιβλίο Παγωμένος χρόνος, που απέσπασε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας 2012, είναι πλέον διαθέσιμο στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση Ελένης Τζατζιμάκη. Η Άννα Κιμ με αφορμή την κυκλοφορία του μιλά για τη συγγραφή του, την έμπνευση, την έρευνα και τη βράβευσή της.

Το μυθιστόρημά σας Παγωμένος χρόνος είναι πλέον διαθέσιμο στα ελληνικά. Πώς νιώθετε γι’ αυτή την έκδοση;

Νιώθω τιμή και μεγάλη χαρά! Το θέμα του Παγωμένου χρόνου είναι πολύ σημαντικό για μένα, οπότε χαίρομαι που τόσοι άνθρωποι σε τόσες διαφορετικές χώρες –τώρα και στην Ελλάδα– έχουν την ευκαιρία να το διαβάσουν.

Ποιο ήταν το έναυσμα; Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το ζήτημα και πώς σχεδιάσατε τη συγκεκριμένη ιστορία ενός άντρα που αναζητούσε τη σύζυγό του, αγνοούμενη πολέμου;

Ίσως επειδή ένας θείος μου χάθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας, αλλά και πάντα με ενδιέφερε το θέμα των αγνοούμενων. Το να αφηγηθώ την ιστορία με τον συγκεκριμένο τρόπο συνέβη, όμως, τυχαία. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για αγνοούμενους και εγκλήματα πολέμου (OMPF) μου έδωσε πρόσβαση στις εγκαταστάσεις του στο Κοσσυφοπέδιο και μου έδειξε όλα τα βήματα που συμπεριλαμβάνονται στον εντοπισμό της σορού ενός ατόμου. Έτσι, μετά το ταξίδι μου στο Κοσσυφοπέδιο αποφάσισα να μιλήσω για τα βήματα αυτά σε όσους θέλουν να μάθουν και να τους ενημερώσω για την έρευνά μου.

Πώς προσεγγίσατε το αντικείμενό σας όσον αφορά τα δεδομένα; Είχατε προφορικές μαρτυρίες;

Όλα στο βιβλίο μου βασίζονται σε έρευνα, προφορική και γραπτή ιστορία, κυρίως προφορική, καθώς δεν υπήρχε πολύ διαθέσιμο γραπτό υλικό όταν έκανα την έρευνά μου μεταξύ του 2006 και του 2008. Πήγα επίσης στο Κοσσυφοπέδιο το 2006 και έμεινα σε μια αλβανική οικογένεια. Μου αφηγήθηκαν την ιστορία τους και με τη βοήθειά τους γνώρισα άλλους Αλβανούς που ζούσαν στο Κοσσυφοπέδιο, οι οποίοι επίσης μου αφηγήθηκαν τις ιστορίες τους. Ο Παγωμένος χρόνος περιέχει τις ζωές πολλών ανθρώπων.

Η αφηγήτρια της ιστορίας σας είναι μέλος του Ερυθρού Σταυρού. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή; Εμπνευστήκατε από ένα πραγματικό πρόσωπο;

Ήθελα ο αφηγητής να είναι ξένος. Δεν ήθελα να πω αυτή την ιστορία από τη δική του οπτική γωνία, αλλά να εστιάσω στο τραύμα και στον πόνο που μένει πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο. Και σκέφτηκα ότι θα ήταν υπερβολικό για μένα, και το κοινό μου, αν περιέγραφα τον πόνο μόνο από την οπτική γωνία του μυημένου. Όχι, δεν εμπνεύστηκα από πραγματικό πρόσωπο. Η Νόρα, ο χαρακτήρας που εργάζεται για τον Ερυθρό Σταυρό, είναι το μόνο εντελώς φανταστικό πρόσωπο στο βιβλίο μου.

Όπως κάθε έργο τέχνης, ένα μυθιστόρημα δεν είναι πλήρες χωρίς το κοινό του.

Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;

Όταν ο Αυστριακός Ερυθρός Σταυρός πραγματοποίησε τις συνεντεύξεις του στη Βιέννη, μου επετράπη να είμαι εκεί. Στη συνέχεια, μίλησα με έναν άνθρωπο που συμμετείχε σε αυτές τις συνεντεύξεις. Ήταν τόσο ευγενικός, που με άφησε να του πάρω κι εγώ συνέντευξη. Μιλήσαμε για τις αναμνήσεις του από τη χαμένη σύζυγό του και είπε ότι με την έλλειψή της ένιωθε σαν να «είχε κολλήσει σε παγωμένο χρόνο».

Έχετε σπουδάσει φιλοσοφία, ενώ γράφετε και ποίηση. Πώς έχουν επηρεάσει την αφηγηματική σας γραφή;

Στα πρώτα μου έργα –όπως ο Παγωμένος χρόνος– αγκάλιασα το υπόβαθρό μου στη φιλοσοφία. Υπάρχουν δοκιμιακά αποσπάσματα σε αυτά: λίγο από τον Χέγκελ, λίγο από τον Βιτγκενστάιν, ενώ υποβόσκουν ο Σίμελ και ο Αντόρνο. Αλλά κάτι πολύ σημαντικό για μένα ήταν ο διάλογος με τους αναγνώστες μου. Πίστευα, σε αντίθεση με τον Βιτγκενστάιν, ότι μπορεί να υπάρξει κατανόηση. Όπως κάθε έργο τέχνης, ένα μυθιστόρημα δεν είναι πλήρες χωρίς το κοινό του. Ο αναγνώστης τελειώνει το μυθιστόρημα. Χωρίς κοινό, το μυθιστόρημα παραμένει «μισοψημένο». Ωστόσο, ορισμένα μυθιστορήματα απαιτούν λιγότερη δουλειά από το κοινό, άλλα περισσότερη.

Για το συγκεκριμένο βιβλίο σάς απονεμήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας (EUPL) 2012. Είναι τα βραβεία μια επιβεβαίωση για τον συγγραφέα, μια ώθηση ή ένα βαρίδι, κατά τη γνώμη σας;

Είναι πάντα υπέροχο να παίρνεις ένα βραβείο – το να βραβεύεσαι είναι σαν να κερδίζεις το λαχείο. Το πιο όμορφο πράγμα αναφορικά με το EUPL είναι, όμως, ότι οδηγεί σε πολλές μεταφράσεις. Ο Παγωμένος χρόνος μεταφράστηκε σε δώδεκα ευρωπαϊκές γλώσσες, μαζί με τα ελληνικά τώρα, ενώ θα διατεθεί και στα κορεάτικα.

Έχετε γράψει κάποιο βιβλίο και για τις ρίζες σας; Για την Κορέα;

Ναι. Επειδή με ενδιαφέρει πολύ ο Ψυχρός Πόλεμος, έγραψα ένα βιβλίο για τις συνέπειες του Πολέμου της Κορέας. Το Die grosse Heimkehr (Η μεγάλη επιστροφή στο σπίτι) εκδόθηκε το 2017. Αφηγείται την ιστορία της «επιστροφής» χιλιάδων (Νότιο)Κορεατών από την Ιαπωνία στη Βόρεια Κορέα. Τα ταξίδια με πλοία οργανώθηκαν κυρίως από τη Βόρεια Κορέα και την ιαπωνική κυβέρνηση και οδήγησαν περίπου 90.000 ανθρώπους σε μετεγκατάσταση στη Βόρεια Κορέα. Πολλοί από αυτούς, όπως μπορείτε ίσως να φανταστείτε, εξαπατήθηκαν από τους Βορειοκορεάτες και τους Ιάπωνες – αντιμετωπίστηκαν σαν κατάσκοποι και φυλακίστηκαν.

Παγωμένος χρόνος
Άννα Κιμ
Μετάφραση: Ελένη Τζατζιμάκη
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 152
ISBN: 978-960-638-251-2
Τιμή: 12,72€

Twitter