Η Μόνικα Οχέδα, γεννημένη στο Γκουαγιακίλ του Εκουαδόρ το 1988, σπούδασε Δημιουργική Γραφή και Θεωρία του Πολιτισμού, ενώ τα τελευταία χρόνια διδάσκει Λογοτεχνία στο Universidad Católica de Santiago de Guayaquil. Ζει στη Μαδρίτη, όπου εργάζεται για το διδακτορικό της σχετικά με τη λατινοαμερικάνικη πορνογραφία. Έχει συμπεριληφθεί στη Λίστα Bogotá39 του 2017, στην οποία συγκεντρώνονται οι 39 πιο ταλαντούχοι Λατινοαμερικάνικοι συγγραφείς κάτω των 40 ετών. Η Μόνικα Οχέδα αποτελεί μια από τις ανερχόμενες φωνές της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας κι έχει αποσπάσει ως τώρα εξαιρετικές κριτικές. Το μυθιστόρημά της Mandíbula, που κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες και στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Σκαρίφημα, σε μετάφραση της Ιφιγένειας Ντούμη, μας έδωσε την αφορμή για την παρακάτω συνέντευξη.

Το τελευταίο σας μυθιστόρημα, Mandíbula, κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό και στην Ελλάδα. Πώς αισθάνεστε που το βιβλίο σας αγκαλιάζει τα πέρατα της οικουμένης;

Είμαι πάρα πολύ χαρούμενη. Επίσης, θα ήθελα πολύ να επισκεφτώ την Ελλάδα. Εύχομαι φέτος!

Το Mandíbula είναι το πρώτο σας βιβλίο που μεταφράζεται στην ελληνική. Ο νέος αναγνώστης σας με ποια όπλα θα πρέπει να κινηθεί για την κατάκτηση του διαμετρήματος των ηρώων σας;

Θα έλεγα σε αυτόν τον νέο αναγνώστη να αφεθεί, να μην προβάλει αντίσταση. Ένα βιβλίο πάντα κάπου μας οδηγεί.

Το βιβλίο σας εστιάζει στη μη εξηγήσιμη και δαιδαλώδη, πολλές φορές σκοτεινή, θηλυκή πλευρά με έναν υπερβατικό, ενίοτε, λόγο. Τι ακριβώς προσπαθήσατε να αναδείξετε μέσα από αυτό;

Ήθελα απλώς να διερευνήσω την επιθυμία μεταξύ γυναικών. Και η επιθυμία είναι πάντοτε σκοτεινή.

«Ο φόβος ήταν βιολογικός και είχε μια γλώσσα χωρίς ανθρώπους», γράφετε. Αλήθεια, η απουσία των λέξεων πόσο σωτήρια μπορεί να αποβεί στην κατανίκησή του;

Η απουσία λέξεων δεν μας σώζει από τον φόβο, μάλλον χρησιμοποιούμε τις λέξεις για να τρομάζουμε λιγότερο. Όταν δεν υπάρχουν λέξεις, το μοναδικό που υπάρχει είναι σιωπή ή κραυγή.

Εφηβεία, η περίοδος που στιγματίζει και τα δυο φύλα. Το γυναικείο πόσο πιο τραυματισμένο βγαίνει από αυτή τη διαδρομή;

Δεν πιστεύω ότι είναι ζήτημα φύλου ή γένους παρά σημαντικών προσωπικών εμπειριών. Ως προς αυτό, ναι, τα είδη της βίας που υπομένουν τα σώματα των γυναικών είναι διαφορετικά από των αντρών. Το τραύμα είναι διαφορετικό.

Στο βιβλίο γίνονται συχνές αναφορές σε ιστορίες τρόμου, είτε φανταστικές είτε πραγματικές. Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, ποια είναι η ιστορία που έχει «αγκυλώσει» τη μνήμη σας;

Το μυθιστόρημα τρόμου Penpal (creepypasta).

Όταν δεν υπάρχουν λέξεις, το μοναδικό που υπάρχει είναι σιωπή ή κραυγή.

Η μετατροπή μας με τα χρόνια σε αντίγραφα των γεννητόρων μας άλλοτε ηθελημένα (π.χ. Κλάρα), τις περισσότερες φορές εν αγνοία μας, πόσο σας έχει απασχολήσει και πού κατά τη γνώμη σας έγκειται αυτό; Στις περιπτώσεις όπου δεν συμβαίνει η «διαδοχή» αυτή, πώς επιτυγχάνεται η υπέρβαση;

Στην ταινία Νυκτόβια ζώα, η ηθοποιός που υποδύεται τη μητέρα της Έιμι Άνταμς τής λέει: «Όλες οι γυναίκες καταλήγουμε να μοιάζουμε στις μητέρες μας». Πιστεύω ότι αυτό είναι αλήθεια και αποτελεί την τραγωδία μας. Ακόμα και όταν πασχίζουμε να γίνουμε το αντίθετο από τις μητέρες μας, ο χρόνος μάς κάνει αναπότρεπτα να τους μοιάσουμε.

Μέσα από αυτές τις ασκήσεις σχοινοβασίας, όπως τις αποκαλείτε, τι κυρίως έχετε αποθησαυρίσει με τα χρόνια;

Ότι ζωή θα πει να κρατάς ισορροπία.

Στο βιβλίο γίνονται συχνές αναφορές σε ονόματα μυθικών ηρώων της ελληνικής αρχαιότητας (π.χ. Αισχύλος, μάντης Τειρεσίας κ.λπ.). Ποια είναι η επαφή σας με την ελληνική λογοτεχνική παράδοση;

Σπούδασα Λογοτεχνία και επίσης νομίζω δεν υπάρχει κανείς στη Δύση που να μην έχει γνώσεις, έστω και τις βασικές, γύρω από τον ελληνικό πολιτισμό. Είναι ένα θαύμα!

Μέσα από έναν αφηγηματικό λόγο με αναχρονίες, όπως ο δικός σας, η ένταση και το σασπένς βαθμιαία κλιμακώνονται. Πώς επιτυγχάνεται στα βιβλία σας η συνομιλία με τον εκάστοτε αφηγητή σας;

Μου αρέσει πολύ να δουλεύω προσεκτικά την ένταση σε ένα μυθιστόρημα, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να δυναμώνει όλο και περισσότερο και να αιχμαλωτίζει τελικά τον αναγνώστη. Είναι βασικό να πετυχαίνει αυτό, διότι διαφορετικά οι αναγνώστες δεν θα ήθελαν να με συντροφέψουν στο ταξίδι.

«Ζούμε σε μια καλντέρα, αυτή η χώρα έχει σχεδόν μια εκατοστή ηφαίστεια και περισσότερα από είκοσι είναι ενεργά», γράφετε. Αυτή η γοητεία του άγριου τοπίου πόσο μπόλιασε την ψυχοσύνθεση και την εν γένει πορεία σας;

Νομίζω πολύ. Από άποψη αισθητικής με έκανε να βλέπω τα πράγματα σε σχέση με το υψηλό, αυτή τη φυσική ένταση ανάμεσα στην ομορφιά και τον τρόμο, τον φόβο και την επιθυμία. Τα ηφαίστεια είναι πάντοτε υπέροχα, πανέμορφα αλλά και φοβερά.

Σε έναν δοκιμαζόμενο από την πανδημία κόσμο, όπου ο φόβος υποδόρια έχει επιβληθεί, ποια πιστεύετε πως θα πρέπει να είναι τα εχέγγυα για την επανεκκίνηση;

Πιστεύω ότι η κανονικότητα ήταν ήδη γεμάτη φόβους, απλώς ήταν φόβοι απέναντι στους οποίους είχαμε αποκτήσει μια αναισθησία. Τώρα όλοι προσπαθούμε να μένουμε ψύχραιμοι, να βλέπουμε θετικά το μέλλον. Αυτή η επιθυμία υπάρχει. Δεν έχω να πω πολλά για αυτό που μας έτυχε να ζήσουμε. Κάνω ό,τι κάνει όλος ο κόσμος. Τα βγάζω πέρα όσο καλύτερα μπορώ.

Mandíbula
Μόνικα Οχέδα
μετάφραση: Ιφιγένεια Ντούμη
Σκαρίφημα
360 σελ.
ISBN 978-618-84093-4-7
Τιμή €19,08

Ο Γρηγόρης Δανιήλ είναι φιλόλογος.

Άλλα κείμενα:

• Χρύσα Κοντογεωργοπούλου: συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ
• «Στονάροντας ή… είμαι του καιρού μου κι όλων των καιρών» του Γρηγόρη Δανιήλ
• Σεμίνα Διγενή: συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ
• Φώτης Κόντογλου: «Ο κουρσάρος Πέδρο Καζάς», «Βασάντα» και «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου»
• Σοφία Δημοπούλου: «Καλύτερα να σ’ έλεγαν Λισσάβω»

Twitter