Μίκαελ Γιουρτ και Χανς Ρούσενφελντ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
«Η πεποίθησή μας είναι ότι η καλύτερη λύση για μια κοινωνία είναι να είναι ελεύθερη, δίκαιη και να καλωσορίζει την ανάπτυξη και την πρόοδο».
Ο Χανς Ρούσενφελντ και ο Μίκαελ Γιουρτ έγραψαν το πρώτο τους μυθιστόρημα Σκοτεινά μυστικά εγκαινιάζοντας μια σειρά αστυνομικών θρίλερ με πρωταγωνιστή τον ψυχολόγο-εγκληματολόγο Σεμπάστιαν Μπέργκμαν. Η πρωτοτυπία τους είναι πως ενώ έχουμε συνηθίσει ως βασικό ήρωα να έχουμε τον επιθεωρητή, στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα έχουμε έναν ψυχολόγο. Και αυτό συνέβη γιατί ήθελαν «κάτι διαφορετικό […] για κάποιον που θα εξιχνίαζε τα εγκλήματα χωρίς στολή, σήμα και όπλο». Με μια διαφορετική λοιπόν γραφή και με πρωτότυπες παρεμβάσεις, καταφέρνουν να μας ταξιδέψουν στη χώρα της αστυνομικής λογοτεχνίας.
Με ένα τηλεφώνημα στην αστυνομία και μια καταγγελία εξαφάνισης αρχίζει η ανάγνωση του μυθιστορήματος. Γίνεται κάτι ανάλογο στην πραγματικότητα στην πατρίδα σας;
Ναι, υπάρχουν αγνοούμενοι. Κάθε χρόνο δηλώνονται στην αστυνομία περίπου επτά χιλιάδες εξαφανίσεις ανθρώπων. Τους περισσότερους τους βρίσκουν ζωντανούς και σε καλή κατάσταση, αλλά μερικοί ανακαλύπτονται νεκροί και περίπου τριάντα άνθρωποι εξαφανίζονται για πάντα. Στις περιπτώσεις εξαφάνισης η αρχική επαφή με την αστυνομία γίνεται συνήθως μέσω τηλεφώνου.
Στο κείμενό σας φανερώνονται διάφορες σκοτεινές πτυχές στις σχέσεις των γονιών και των εφήβων. Τόσο δύσκολο είναι να μεγαλώνεις παιδιά;
Η ζωή είναι δύσκολη, ξέρετε, και για όσους είναι γονείς, η ανατροφή των παιδιών αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που τα καταφέρνουν, αποκτώντας μια υπέροχη σχέση με τα παιδιά τους σε όλη τη διάρκεια της ανατροφής τους. Υπάρχουν ωστόσο κι εκείνοι που απλώς δεν έχουν τη δύναμη ή τα μέσα για να το πετύχουν. Για κάποιο λόγο χάνουν την επαφή και λίγο πολύ αποξενώνονται από τα παιδιά τους. Η πρώτη κατηγορία είναι ευτυχώς η μεγαλύτερη, αλλά ναι, ίσως το «δύσκολο» να είναι λάθος λέξη, όμως είναι οπωσδήποτε σκληρή δουλειά. Στην ιστορία μας θελήσαμε να επικεντρωθούμε σ’ εκείνους που απέτυχαν και στις επιπτώσεις που έχει η αποτυχία αυτή στη ζωή τους.
Ο σπουδαιότερος πυρήνας της κοινωνίας είναι η οικογένεια. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου η οικογένεια δοκιμάζεται. Υπάρχει καμία ελπίδα πως οι γονείς θα ανακάμψουν και θα βοηθήσουν περισσότερο τα παιδιά τους;
Όπως είπαμε, πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δε χρειάζεται να ανακάμψουν, γιατί δεν έχασαν ποτέ τη δύναμή τους. Αυτοί όμως που τη χάνουν, μπορούν σίγουρα να την ανακτήσουν, αλλά ίσως όχι μόνοι τους. Αυτά ισχύουν για την πραγματική ζωή. Για τις οικογένειες στο βιβλίο μας δε νομίζουμε ότι υπάρχουν πολλές ελπίδες. Όλες οι οικογένειες στο βιβλίο είναι αρκετά δυσλειτουργικές.
Στη χώρα μας όλοι μιλούμε για το αλάνθαστο σουηδικό μοντέλο. Διαβάζοντας όμως το μυθιστόρημα κάπου δοκίμασα έκπληξη. Αλήθεια υπάρχουν αυταρχικά σχολεία όπως αυτό που αναφέρετε στο βιβλίο;
Υπάρχουν, ναι. Όχι πολλά. Δεν είναι και πολύ συνηθισμένα, αλλά υπάρχουν, διότι αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτό το είδος αυταρχικής ανατροφής είναι το καλύτερο για τα παιδιά τους. Ζούμε σε μια οικονομία της αγοράς. Αν υπάρχει ζήτηση γι’ αυτό το είδος σχολείου, κάποιος θα την καλύψει.
Η πρωτοτυπία του μυθιστορήματος είναι ότι ένας ψυχολόγος ερευνά την υπόθεση. Αλήθεια, γιατί ο επιθεωρητής έχει δευτερεύοντα ρόλο;
Διότι τα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι γεμάτα με επιθεωρητές. Θέλαμε κάτι διαφορετικό και μας κίνησε το ενδιαφέρον η ιδέα να γράψουμε για κάποιον που θα εξιχνίαζε τα εγκλήματα αλλά χωρίς στολή, σήμα και όπλο, κάποιον που θα βασιζόταν περισσότερο στο μυαλό του και στην ικανότητά του να εξαγάγει τα σωστά συμπεράσματα. Με δυο λόγια: κάποιον/-α που εξιχνιάζει το έγκλημα, δεν είναι αστυνομικός και μας δίνει καλύτερα τη δυνατότητα να καταλάβουμε τα κίνητρα και τα άτομα πίσω από το έγκλημα.
Η διαφθορά προκαλεί κοινωνικές αναταράξεις. Μόνο η ανάπτυξη της ηθικής θα καταφέρει να λύσει τα προβλήματα της κοινωνίας;
Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κανείς σ’ αυτή την ερώτηση. Οι κοινωνικές αναταράξεις προκαλούνται από πολλούς παράγοντες. Ένας απ’ αυτούς είναι και η διαφθορά, η οποία ωστόσο δεν είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα στη Σουηδία. Από μία άποψη, η κοινωνία των πολιτών δέχεται πάντοτε επιθέσεις από τα πάντα – είτε πρόκειται για ανισότητες είτε για εγκληματικότητα ή για κυβερνητική καταπίεση. Η πεποίθησή μας είναι ότι η καλύτερη λύση για μια κοινωνία είναι να είναι ελεύθερη, δίκαιη και να καλωσορίζει την ανάπτυξη και την πρόοδο, ώστε να μπορεί να παρέχει ένα βιώσιμο μέλλον για τα μέλη της.
Μου έκανε εντύπωση όταν η μητέρα του Ρότζερ έμαθε πως ο γιος της δολοφονήθηκε και δεν αντέδρασε. Αν σκεφτούμε πως η μάνα δίνει τα πάντα για το παιδί της, γιατί την πλάσατε να είναι τόσο αμέτοχη σε μια σημαντική απώλεια;
Πρώτ’ απ’ όλα, κουβαλάει πολλές ενοχές. Και δεν υπονοούμε ότι μπορεί να της έχει συμβεί στο παρελθόν κάτι που της έδωσε την ικανότητα να «σβήνει» τα συναισθήματά της. Όταν γίνεται πολύ δύσκολο να τα αντιμετωπίσει, ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται την κατάσταση είναι να καταφεύγει στον εξορθολογισμό. Όχι απαραίτητα ο καλύτερος τρόπος ή κάτι που συνιστούμε, αλλά αποτελεσματικός για μια σύντομη χρονική περίοδο…
Στο μυθιστόρημα εμφανίζονται και δύο αναφορές σε Έλληνες. Η μία είναι ο Έλληνας ταξιτζής, ο Βασίλης Κουκοβίνος, και η δεύτερη η αναφορά στο ελληνικό εστιατόριο. Αλήθεια, ποια είναι η άποψη του λαού σας για τους Έλληνες;
Οι Σουηδοί έχουν μια μακρόχρονη σχέση με την Ελλάδα, κυρίως μέσω των διακοπών, και η γενική άποψη είναι ότι πρόκειται για μια πολύ ωραία χώρα. Τον τελευταίο ένα με ενάμιση χρόνο, τα νέα που είδαμε ή διαβάσαμε από την Ελλάδα δεν ήταν και τα πιο θετικά, με την κρίση στην οικονομία σας και ορισμένες ειδήσεις που αφορούσαν εγκληματικές πράξεις κατά Σουηδών τουριστών· αλλά και πάλι, οι Σουηδοί γενικά σκέφτονται θετικά για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Για να γράψει κανείς ένα μυθιστόρημα που είναι ψυχολογικό θρίλερ πρέπει να έχει διαβάσει πολλά αστυνομικά μυθιστορήματα. Ποιοι συγγραφείς σάς επηρέασαν και ποια ήταν τα διαβάσματά σας κατά το παρελθόν;
Ο Μίκαελ διαβάζει αρκετά αστυνομικά μυθιστορήματα. Ο Χανς όχι. Νομίζω ότι κι οι δυο μας έχουμε πολύ περισσότερες επιρροές από την τηλεόραση και τις αστυνομικές σειρές που προβάλλονται. Ασχολούμαστε κι οι δύο σχεδόν είκοσι χρόνια με τη συγγραφή σεναρίου, κυρίως αστυνομικού. Επομένως το να πούμε μια ιστορία διατηρώντας το ρυθμό και αναπτύσσοντας τους χαρακτήρες δεν είναι κάτι καινούργιο για μας. Το βιβλίο απλώς χρειάστηκε περισσότερες λέξεις!
Τα τελευταία χρόνια η αστυνομική και κοινωνική λογοτεχνία στις Σκανδιναβικές χώρες –ιδιαίτερα στη Σουηδία– γνωρίζει εξαιρετική επιτυχία και είναι εξαγώγιμο προϊόν. Πού οφείλεται αυτό το γεγονός;
Πιστεύουμε ότι υπάρχει κάτι σχετικά με τους σκοτεινούς χαρακτήρες και τις ιστορίες που προέρχονται από τη Σκανδιναβία, το οποίο φαίνεται πραγματικά να ενδιαφέρει τον κόσμο. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι, όπως είπατε, στο παρελθόν μάς έβλεπαν ως αλάνθαστους, κι ύστερα εμφανίστηκαν αυτά τα βιβλία που λένε κάτι διαφορετικό.
Ποιους συγγραφείς θα προτείνατε στους αναγνώστες μας;
Μπρετ Ίστον Έλις, Κόρμακ Μακάρθι, Στίβεν Κινγκ, Τζο Νέσμπο, Εντ ΜακΜπέιν, Ρέιμοντ Τσάντλερ, Τζέιμς Ελρόι, Πατρίσια Χάισμιθ.
Ευχαριστίες για τη μετάφραση στον κ. Περικλή Τάγκα, καθηγητή του Τμήματος Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών στη Διοίκηση και το Εμπόριο, Τ.Ε.Ι. Ηπείρου.
Σκοτεινά μυστικά
Χανς Ρόσενφελντ, Μίκαελ Γιορθ
μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος
Ψυχογιός
474 σελ.
Τιμή € 17,70
