Patric Seibel: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Ο Γερμανός συγγραφέας Πάτρικ Ζάιμπελ σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Ιστορία. Γράφει σε εφημερίδες, κάνει εκπομπές στο ραδιόφωνο για τέχνη, πολιτισμό, λογοτεχνία, επιστήμη και είναι σπίκερ ποδοσφαιρικών αγώνων. Ζει με τη γυναίκα του και τους τρεις γιους του στο Αμβούργο. Με αφορμή την επίσκεψή του στην Ελλάδα, για την παρουσίαση του βιβλίου του «Θα μείνω για πάντα εκείνο το τετράχρονο αγόρι»: Η σφαγή του Διστόμου από τα Ες Ες και ο αγώνας του Αργύρη Σφουντούρη για δικαιοσύνη, την Πέμπτη 31 Μαΐου 2018, παρουσία και του Αργύρη Σφουντούρη, και ενόψει της επετείου της σφαγής στο Δίστομο, συζητήσαμε μαζί του για το πολύ σημαντικό αυτό βιβλίο.
Αλήθεια, πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου σας;
Είδα τον Αργύρη Σφουντούρη στη γερμανική τηλεοπτική σατιρική εκπομπή Die Anstalt. Η εμφάνισή του με συγκίνησε πολύ. Έτσι, επικοινώνησα μαζί του και κανόνισα να του πάρω μια διεξοδική συνέντευξη. Κατά την επιστροφή μου από τη Ζυρίχη στο Αμβούργο, σχεδίασα να γράψω τη βιογραφία του. Από τη μία πλευρά, ήθελα να έχω μια μικρή συμβολή ώστε η μοίρα του και η μοίρα τόσων άλλων Ελλήνων και Ελληνίδων να μην ξεχαστεί. Και από την άλλη πλευρά, είχα την επιθυμία όχι μόνο να απεικονίσω τον Αργύρη Σφουντούρη ως θύμα, αλλά να παρουσιάσω τη ζωή του συνολικά. Και εδώ πρόκειται, βεβαίως, για την εξαιρετική προσωπικότητά του σε ό,τι αφορά τη μουσική και τη λογοτεχνία, αλλά και τις όμορφες στιγμές της ζωής του, όπως είναι η αίσθηση της θάλασσας ή η γεύση από το γλυκό κυδώνι.
Σας βοήθησε το ότι ο Αργύρης Σφουντούρης ομιλεί άριστα τη γερμανική γλώσσα;
Το ότι μιλάει τα γερμανικά σαν μητρική του γλώσσα ήταν, φυσικά, δώρο για μένα.
Μέσα από το βιβλίο σας γίνεται συνολική αποτίμηση της σύγχρονης πολυεπίπεδης Ιστορίας της Ελλάδας, από το 1940 έως τις μέρες μας. Για ποιον λόγο έγινε αυτή η αποτίμηση;
Κατ’ αρχάς, διότι ήθελα να φέρω πιο κοντά στους συμπατριώτες μου την Ιστορία της Ελλάδας και, δεύτερον, διότι πιστεύω ότι αυτό που συνέβη κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα δεν τελείωσε με τον πόλεμο, αλλά η ιστορία αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Δεν είναι δύσκολο για έναν Γερμανό συγγραφέα να γράψει για την Κατοχή στην Ελλάδα και τα δεινά που τράβηξαν οι Έλληνες; Γνωρίζουν αυτά τα γεγονότα οι συμπατριώτες σας;
Μπορώ να μιλήσω μόνο για τον εαυτό μου. Εμένα αυτό δεν μου φάνηκε δύσκολο, όταν ένιωσα την υποχρέωση να διηγηθώ στους συμπατριώτες μου, τους Γερμανούς, αυτά που έκανε η Γερμανία στους Έλληνες. Τα ιστορικά αυτά γεγονότα είναι γνωστά σήμερα μόνο σε ένα μικρό μέρος των Γερμανών. Είμαι πεπεισμένος ότι πολλοί συμπατριώτες μου θα είχαν πάθει σοκ, αν ήξεραν τι συνέβη τότε πραγματικά και τι πιέζει τη Γερμανία να αποδεχθεί την ενοχή και την καταβολή των πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων.
Ο Αργύρης Σφουντούρης είναι σχεδόν τεσσάρων χρονών, όταν οι Γερμανοί δολοφονούν τους γονείς του. Αυτό το γεγονός δεν προσδιορίζει και όλη τη ζωή του;
Ναι, αλλά όχι μόνο με την έννοια ότι προκλήθηκε ένα ψυχικό τραύμα, από το οποίο δεν θα μπορούσε να συνέλθει, αλλά και με την έννοια ότι ο ίδιος έχει εκλάβει τη δολοφονία των γονιών του ως μία υποχρέωση να αγωνιστεί στο όνομά τους για δικαίωση.
Πέρα από τον Σφουντούρη, χιλιάδες Έλληνες θύματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εκφράζουν ένα μεγάλο «Γιατί;» απέναντι στον ναζισμό και στα εγκλήματα της Γερμανίας στην πατρίδα μας. Μπορείτε να μας πείτε τη γνώμη σας;
Η Γερμανία εξακολουθεί να έχει μέχρι σήμερα ένα μεγάλο και ανοιχτό χρέος απέναντι στην Ελλάδα. Ακόμη και αν οι σημερινοί Γερμανοί δεν έχουν άμεση ενοχή, υπάρχει, εντούτοις, κληρονομιά και ευθύνη για τις πράξεις αυτές. Η Γερμανία είναι υποχρεωμένη να αναγνωρίσει τα χρέη αυτά –και τα οικονομικά!– απέναντι στην Ελλάδα και να τα πληρώσει.
Τα ιστορικά αυτά γεγονότα είναι γνωστά σήμερα μόνο σε ένα μικρό μέρος των Γερμανών. Είμαι πεπεισμένος ότι πολλοί συμπατριώτες μου θα είχαν πάθει σοκ, αν ήξεραν τι συνέβη τότε πραγματικά και τι πιέζει τη Γερμανία να αποδεχθεί την ενοχή και την καταβολή των πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων.
Γιατί όμως η Γερμανία δεν εκπληρώνει το καθήκον της να αποζημιώσει τα θύματα;
Πάνω απ’ όλα, αυτό θα αποτελούσε μια σημαντική οικονομική επιβάρυνση για τη Γερμανία, καθώς υπάρχει ο φόβος ότι αυτό θα δημιουργούσε ένα προηγούμενο. Άλλωστε, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως π.χ. στην Ιταλία και αλλού, υπάρχουν επίσης νόμιμες απαιτήσεις.
Μετά τη σφαγή του Διστόμου, ο Σφουντούρης μεταφέρεται στο Ζάννειο Ορφανοτροφείο. Και κάποια στιγμή αποφασίζουν να τον στείλουν στο Παιδικό Χωριό Πεσταλότσι της Ελβετίας, το 1949. Ποιος ήταν ο λόγος που τον οδήγησε στην Ελβετία;
Το Παιδικό Χωριό έστειλε αντιπροσωπείες στις ευρωπαϊκές χώρες για να αναζητήσουν και να εντοπίσουν κατάλληλα παιδιά. Ο Αργύρης υπέπεσε τότε στην αντίληψή τους για τις πολύ καλές σχολικές του επιδόσεις.
Ο Αργύρης σπουδάζει αστροφυσικός, χτίζει μια σημαντική καριέρα, γίνεται καθηγητής και συγγραφέας. Τι ήταν αυτό που τον βοήθησε να σπουδάσει και να εξελιχθεί;
Η μεγάλη του δίψα για μάθηση και γνώση, όπως και η αγάπη του για τη λογοτεχνία και τους ανθρώπους.
Αν και είναι δύσκολη υπόθεση να γράψει κάποιος για τη ζωή του Σφουντούρη, εσείς τα καταφέρνετε με πολύ ωραίο τρόπο. Πόσον καιρό κάνατε για να γράψετε το βιβλίο σας; Ποιες ήταν οι δυσκολίες σας;
Αυτό διήρκεσε συνολικά οκτώ μήνες. Η δυσκολία μου ήταν να βρεθούν οι σωστές ερωτήσεις για τον Αργύρη Σφουντούρη και να διατηρηθεί πάντα η ισορροπία μεταξύ διακριτικότητας και ευθύβολων ερωτήσεων.
Ως αναγνώστης, συγκινήθηκα πολύ διαβάζοντάς το. Πιστεύετε ότι η βιογραφία του Σφουντούρη είναι και επίκαιρη, στο πλαίσιο των σημερινών ελληνογερμανικών σχέσεων;
Ευχαριστώ! Πιστεύω ότι η βιογραφία του Αργύρη Σφουντούρη αποτελεί ένα πρότυπο για τις ελληνογερμανικές σχέσεις των τελευταίων 78 χρόνων. Πάνω απ’ όλα, με τη ζωή και τις προσπάθειές του, ο ίδιος διαμόρφωσε μια σημαντική προσφορά, την οποία η Γερμανία θα μπορούσε να δεχθεί προκειμένου να επιτύχει μια καλύτερη σχέση με την Ελλάδα.
Αυτό που με εκπλήσσει ιδιαίτερα είναι ότι ο Αργύρης Σφουντούρης, παρ’ όλα τα δεινά που έχει υποστεί, δεν τρέφει μίσος ή μνησικακία για τον γερμανικό λαό. Πού βρίσκει αυτή τη δύναμη ψυχής;
Αυτή είναι η πιο σημαντική ερώτηση που θέτω κι εγώ στον εαυτό μου: Πού βρήκε αυτή τη μεγάλη εσωτερική ψυχική δύναμη; Μοιάζει σχεδόν με έναν σύγχρονο άγιο. Από αυτή την άποψη, είναι εξαιρετικά ασυνήθιστος κι αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα.
Όταν παρακολούθησα το ντοκιμαντέρ Ένα τραγούδι για τον Αργύρη, κατάλαβα ότι το θλιμμένο ύφος του Αργύρη τα λέει όλα. Ποια είναι η γνώμη σας;
Απ’ όσο μπορώ να διαπιστώσω, η θλίψη τον συνοδεύει πάντα. Αλλά, αν μου επιτρέπεται να εκφράσω επ’ αυτού μια άποψη, ο ίδιος αγαπά τη ζωή, ενδιαφέρεται πολύ για τον πολιτισμό και την πολιτική, όπως και για τη δικαιοσύνη. Πάντα αγωνιζόταν για τα δίκαια των αδυνάμων και ως εκ τούτου δεν περιορίστηκε ποτέ σε θρήνους.
Τώρα που το βιβλίο μεταφράστηκε στην ελληνική γλώσσα, ποια πιστεύετε ότι θα είναι η επίδρασή του στην ιστορική αυτογνωσία του ελληνικού λαού;
Αυτή η ερώτηση είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Έχω την εντύπωση ότι η ιστορική αυτογνωσία των Ελλήνων είναι πολύ πιο έντονη από αυτή των Γερμανών. Δεν νομίζω ότι χρειάζεστε στον τομέα αυτό βοήθεια από τους Γερμανούς. Θεωρώ μεγάλη τιμή μου το γεγονός ότι το βιβλίο μεταφράστηκε στα ελληνικά. Ας αφήσουμε τον τρόπο αντίδρασης στις αναγνώστριες και στους αναγνώστες του.
Τους οποίους, τι θα συμβουλεύατε;
Με συγχωρείτε, αλλά εγώ δεν είμαι σε θέση να δώσω συστάσεις στους Έλληνες αναγνώστες. Η πρόθεσή μου ήταν να διατηρήσω ζωντανή τη μνήμη των θυμάτων και των επιζώντων της γερμανικής τρομοκρατίας. Προσωπικά, θέλω να ελπίζω σε μια στροφή της γερμανικής πολιτικής, τόσο σε ό,τι αφορά την αυστηρή πολιτική λιτότητας, στην οποία έχει υποχρεωθεί να παραμένει η σημερινή Ελλάδα, όσο και σε ό,τι αφορά τα ανοιχτά χρέη. Αυτό ίσως ν’ ακούγεται τώρα εξωπραγματικό, ωστόσο μπορεί μια μέρα να γίνει κάποιο θαύμα!
Μετάφραση από τα γερμανικά: Ευθύμιος Χατζηιωάννου
«Θα μείνω για πάντα εκείνο το τετράχρονο αγόρι»
Η σφαγή του Διστόμου από τα Ες Ες και ο αγώνας του Αργύρη Σφουντούρη για δικαιοσύνη: Βιογραφία Αργύρη Σφουντούρη
Πάτρικ Ζάιμπελ
Βεργίνα
322 σελ.
ISBN 978-618-5215-61-3
Τιμή €16,00
