Λίνα Μουσιώνη: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα
Η Λίνα Μουσιώνη γεννήθηκε το 1967 στη Λάρισα. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι διδάκτωρ Λαογραφίας στο ίδιο πανεπιστήμιο. Από το 1991 ως το 2009, εργάστηκε ως επιμελήτρια και συντονίστρια του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας. Έχει οργανώσει και επιμεληθεί ποικίλες εκπαιδευτικές δράσεις με τη μορφή εργαστηρίων, μουσειοσκευών, φακέλων δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών εντύπων. Μελέτες και άρθρα της για τον νεότερο πολιτισμό έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικές εκδόσεις. Είναι ιδρυτικό στέλεχος της ΝΟΥΤΟΠΙΑΣ, συλλόγου για την αισθητική και συναισθηματική καλλιέργεια των παιδιών, και μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων – ICOM. Από το 2016 εργάζεται ως παιδαγωγική υπεύθυνη των Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών του Δήμου Λαρισαίων. Με την παιδική λογοτεχνία ασχολείται συστηματικά από το 2010. Το τελευταίο της βιβλίο, Το πάρτι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Το πάρτι, ο τίτλος του νέου σας βιβλίου. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία του;
Η ιστορία αναπτύσσεται στο σύγχρονο αστικό οικογενειακό περιβάλλον. Οι γονείς της Αιμιλίας και του Μάνου αναχωρούν αιφνιδιαστικά για «έκτακτο επαγγελματικό ταξίδι». Λίγο πριν ξεκινήσουν, η μητέρα δίνει στα παιδιά έναν φάκελο στο χρώμα της λεβάντας και την αυστηρή οδηγία να τον ανοίξουν όταν θα έχουν απομακρυνθεί από το σπίτι. Τα δυο αδέλφια τηρούν την υπόσχεσή τους. Όταν διαβάζουν το περιεχόμενο του φακέλου σαστίζουν. Η μητέρα τους ζητά να οργανώσουν ένα πάρτι για τα γενέθλιά της! Μόνο που δεν δίνει λίστα με εργασίες και ψώνια, αλλά γρίφους με σπαζοκεφαλιές για ένα κυνήγι κρυμμένου θησαυρού: Πού βρίσκονται τα μπαστούνια με τα χίλια μυστικά και ποια είναι η βασίλισσα που διψά; Τι συμβαίνει με το ξύλο που καίει γλυκά και τι σχέση έχει ο Σαίξπηρ με το πάρτι; Η Αιμιλία και ο Μάνος θα ακολουθήσουν τους κανόνες, θα σκαλίσουν τις αναμνήσεις τους και θα ανακαλύψουν το μεγάλο μυστικό της μητέρας τους. Μαζί θα ανακαλύψουν πόσο συγκλονιστική περιπέτεια είναι η ζωή και πως μπορείς να τη ζεις πάντα σαν παιχνίδι. Την ιστορία εικονογράφησε μοναδικά η Σάντρα Ελευθερίου.
Πώς μπορεί ένα παιδί να το αντιληφθεί αυτό μέσα από ένα βιβλίο, ότι δηλαδή η ζωή είναι μια συγκλονιστική περιπέτεια που μπορείς να τη ζεις σαν παιχνίδι;
Το παιχνίδι είναι η απόλυτη κοινή εμπειρία σε μικρούς και μεγάλους σ’ έναν κόσμο θεμελιωμένο στη διαφορά. Έχει κανόνες και στρατηγική, αλλά και τύχη και ελευθερία. Έχει ανατροπές, θριάμβους και πανωλεθρίες. Κρύβει μέσα του τη νίκη και την ήττα, τη χαρά και τη λύπη. Τα συστατικά της ζωής. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο παίζοντας. Στο Πάρτι η μητέρα των παιδιών οργανώνει ένα κυνήγι θησαυρού για να μιλήσει στα παιδιά για την ομορφιά της ζωής μέσα από το δικό της «κυνήγι» για ζωή. Η ασθένεια που υπάρχει στο βάθος της ιστορίας ανοίγει το παράθυρο της αισιοδοξίας, για να δουν τη ζωή όπως πραγματικά είναι: ένα παιχνίδι με κανόνες, αλλά και ανατροπές. Η αγάπη ωστόσο πάντα νικά! Είναι το συναίσθημα που διατρέχει όλη την ιστορία και ελπίζω να διαχέεται και στους αναγνώστες.
Το πάρτι μπορεί να χαρακτηριστεί και ως ένα μίνι μυθιστόρημα για παιδιά, πολυσέλιδο και με μεγάλο αριθμό λέξεων, όπως και άλλα σας βιβλία. Για ποιες ηλικίες προτείνεται; Η μεγαλύτερη έκταση σε ένα βιβλίο απευθύνεται σε ένα παιδί που έχει ήδη εκπαιδευτεί να διαβάζει βιβλία;
Είμαι πολύ επιφυλακτική για την ηλικιακή κατάταξη των βιβλίων ανάλογα με την έκτασή τους σε λέξεις. Κατανοώ πως βοηθά την πλοήγηση των αναγνωστών/αναγνωστριών, των γονιών και των εκπαιδευτικών στον απέραντο ωκεανό της βιβλιοπαραγωγής, αλλά ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποκλείσει ένα μέρος του αναγνωστικού κοινού από την επαφή του με εκτενέστερα κείμενα. Ο διαχωρισμός σε κεφάλαια μπορεί να βοηθήσει τους μικρούς αναγνώστες/αναγνώστριες να κατακτήσουν το βιβλίο χωρίς να φοβηθούν τον αριθμό των σελίδων του και να διευρύνουν τις αναγνωστικές εμπειρίες τους. Έχω γνωρίσει παιδιά που είναι δεινοί βιβλιοφάγοι και παιδιά που θέλουν τον χρόνο τους για να διαβάσουν μια ιστορία. Το Μεταίχμιο ως εκδοτικός οίκος προτείνει το βιβλίο για παιδιά από 8 χρονών. Με βρίσκει σύμφωνη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί να διαβαστεί και από μικρότερα παιδιά.
Υπάρχουν περισσότερα από είκοσι βιβλία για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας που φέρουν την υπογραφή σας ως συγγραφέα. Τι σημαίνει για εσάς να γράφετε βιβλία για παιδιά;
Έγραφα για τα παιδιά από τα πρώτα μου επαγγελματικά βήματα ως επιμελήτρια μουσείου μέσα από το εκπαιδευτικό υλικό των προγραμμάτων μουσειακής αγωγής που σχεδίαζα. Νομίζω πως αυτό που κυριαρχούσε πάντα μέσα μου και με καθοδηγούσε ήταν η ευθύνη και ο σεβασμός απέναντι στα παιδιά. Γράφω για παιδιά σημαίνει πως σέβομαι την παιδικότητά τους, είμαι ειλικρινής απέναντί τους, κατανοώ τις ανάγκες τους, μπορώ να μιλώ τη γλώσσα τους και να «κουτρουβαλώ» μαζί τους. Η γραφή είναι ο τρόπος που επικοινωνώ με τα παιδιά. Και αυτή η επικοινωνία είναι για μένα πολύτιμη. Θα έλεγα ακόμη και λυτρωτική. Ξεκινώ πάντα με πρωταρχική την ανάγκη να έχω μια ισότιμη σχέση μαζί τους.
Έχετε ως στόχο να ασχοληθείτε με τη συγγραφή βιβλίων για ενήλικες;
Νομίζω πως το ενδιαφέρον μου εκτονώθηκε στο επιστημονικό-ερευνητικό μου έργο στο πεδίο της λαογραφίας και της μελέτης του νεότερου ελληνικού πολιτισμού μέσα από άρθρα, μελέτες και τη διδακτορική διατριβή μου. Η συγγραφή ενός λογοτεχνικού κειμένου για ενήλικες δεν έχει περάσει ποτέ από το μυαλό μου. Αλλά τα πάντα ρει και τα πάντα κινεί.
Το παιχνίδι είναι η απόλυτη κοινή εμπειρία σε μικρούς και μεγάλους σ’ έναν κόσμο θεμελιωμένο στη διαφορά.
Ήταν για εσάς η προηγούμενη διετία γόνιμη αναγνωστικά και συγγραφικά;
Η προηγούμενη διετία ταυτίστηκε με το διάστημα της πανδημίας. Κυκλοφόρησαν δυο βιβλία μου από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, Η βαλίτσα της Νίνας με την εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου και Η κατάσκοπος των βιβλίων με την εικονογράφηση του Βασίλη Γρίβα. Ο εγκλεισμός μού έδωσε τη δυνατότητα να διαβάσω αρκετά βιβλία – αν και θα ήθελα να έχω διαβάσει περισσότερα, οπότε η στοίβα με τα αδιάβαστα εξακολουθεί να στέκεται στο ύψος της. Κατάφερα να ολοκληρώσω το Πάρτι, που ως τότε ήταν σε πρωτόλεια μορφή. Το πρόσημο είναι θετικό.
Πώς κρίνετε τη μεγάλη παραγωγή παιδικών βιβλίων σε σχέση με την ποιότητά τους;
Κάθε χρόνο κυκλοφορεί μια πληθώρα βιβλίων, εξαιρετικών τόσο κειμενικά όσο και εικονογραφικά. Τα βιβλία γνώσεων και τα non fiction νομίζω πως έχουν τη μερίδα του λέοντος. Προσωπικά χαίρομαι πολύ το εκδοτικό τοπίο που έχει διαμορφωθεί με τα υψηλής αισθητικής βιβλία. Πολλά είναι αριστουργήματα. Τα βιβλιοπωλεία μας είναι επίγειοι παράδεισοι. Αυτό που λείπει, κατά τη γνώμη μου, είναι η εθνική πολιτική για το βιβλίο με τη διεύρυνση της πρόσβασης σε αυτό και την καλλιέργεια της αναγνωστικής κουλτούρας μας.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Ένα βιβλίο που λάτρεψα είναι το Θα τα πούμε στο Σύμπαν του Τζακ Τσενγκ, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Ο ήρωάς του, ο εντεκάχρονος Άλεξ, με την καθαρή και ευγενική του καρδιά θυμίζει πως είμαστε φτιαγμένοι για το καλό και αυτό είναι που δίνει ομορφιά και στόχο στη ζωή. Η τρυφερή, ειλικρινής και αυθεντική φωνή του ηχεί ακόμη στα αυτιά μου.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Πρωτοστατεί η ειλικρίνεια και η καθαρότητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Νομίζω πως θέτει τα όρια του αυτοσεβασμού και του σεβασμού στον «άλλο». Με αυτή έχω μάθει να βαδίζω στη ζωή μου.
Ασχολείστε με τη συγγραφή ή έκδοση κάποιου νέου βιβλίου;
Προσπαθώ πάντα να κρατώ ζεστό το κομμάτι της γραφής παίζοντας με τις λέξεις σχεδόν καθημερινά. Αυτή την περίοδο έχω ξεκινήσει μια καινούργια ιστορία που με έχει ενθουσιάσει αλλά νιώθω πως έχω πολύ δρόμο ακόμη, κυρίως σε ερευνητικό επίπεδο. Οι ιστορίες χρειάζονται τον χρόνο τους για να μεστώσουν. Έχω μάθει να είμαι υπομονετική μαζί τους.
Το πάρτι
Λίνα Μουσιώνη
εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου
Μεταίχμιο
σ. 96
ISBN: 978-618-03-3217-9
Τιμή: 13,30€
