Η Λέλη Μπέη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Οδοντιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα, παρακολούθησε Σκηνογραφία στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Έχει εκδώσει τις εξής ποιητικές συλλογές: Πέρα από τη Στύγα (Εγνατία, 1980), Ώρα ζωής (Εγνατία, 1988), Οι μονωδοί (Ίκαρος, 1991), Ο πλανητικός Οδυσσέας (Ίκαρος, 1996 – μεταφράστηκε στα γαλλικά και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις L’Harmattan), Είναι η ώρα (Ίκαρος, 2003), O σταθμός (Ίκαρος, 2009 – μεταφράστηκε στα γαλλικά και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις L’Harmattan), Η καπνισμένη μητρόπολη (Ίκαρος, 2015) και Τα κτήματα των κίτρινων ρόδων (Ίκαρος, 2021), η οποία μας έδωσε και την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη. Το 2008, ο Olivier Delorme παρουσίασε τη συλλογή Ulysse planétaire et autre poèmes στη Librairie Desmos, στο πλαίσιο εκδηλώσεων του δήμου του Παρισιού. Το 2011, η συλλογή Ο σταθμός ανέβηκε σε παράσταση στο Θέατρο «Συν Κάτι», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου, και τον Δεκέμβριο του 2013 παίχτηκε ως θεατροποιημένη ποίηση στο Παρίσι. Άρθρα, κριτικές και δοκίμιά της έχουν δημοσιευτεί στον ελληνικό και ξένο Τύπο.

Ποια ήταν τα πρώτα σας διαβάσματα;

Όταν δεν υπήρχε ακόμα τηλεόραση, όταν η φαντασία ταξίδευε, όταν το ταξίδι ήταν φαντασία ο Ιούλιος Βερν συγκίνησε οριοθετώντας μια σημασία για την περιπέτεια, νοητική. Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες φανέρωσε Μια πλωτή πόλη και με το αερόστατο που ποτέ δε με φόβισε ταξίδεψα Από τη Γη στη Σελήνη. Οι χαρακτήρες που έφτιαχνε ο Κάρολος Ντίκενς, ο συγγραφέας του Ντέιβιντ Κόπερφιλντ και του Όλιβερ Τουίστ, δημιούργησαν Μεγάλες προσδοκίες. Η Πηνελόπη Δέλτα, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και αργότερα ο Ντοστογιέφσκι…

Και η πρώτη σας επαφή με την ποίηση;

Η πρώτη μου επαφή με την ποίηση ήταν το περιβάλλον μου. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου δέσποζαν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Κωστή Παλαμά και γράμματα που είχε στείλει στον παππού μου, γιατί ήταν φίλοι. Θυμάμαι ότι μου είχε κάνει εντύπωση ένα ποίημα που είχε γράψει για το σπίτι μας στην Αιδηψό, με τίτλο «Το Σπίτι Χωρίς Κλειδαριές», και σε ένα του γράμμα οι φράσεις «Η ατμόσφαιρα του φτωχικού μου με τα σκονισμένα βιβλία του και χειρόγραφα του κελλιού μ’ έκανε μελαγχολικότερον από ότι συχνά είμαι». Η μαύρη πένα του ποιητή υπάρχει πάντα πάνω στο γραφείο μου και αποτελεί μια σύνδεση μνήμης και ομορφιάς που πολύ αργότερα κατάλαβα πόσο με καθόρισε. Στα χρόνια του γυμνασίου είχα γράψει μια ποιητική συλλογή κατά το πρότυπο του Διονυσίου Σολωμού και μετά για πολλά χρόνια η ποίηση φαινομενικά ξεχάστηκε.

Πότε ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή;

Όταν πήγα να σπουδάσω στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα με το πανεπιστήμιο παρακολούθησα Σκηνογραφία στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Η εποχή εκείνη ήταν εποχή συνειδητοποιήσεων και αναζητήσεων. Όταν τα πράγματα μπόρεσαν να με παρασύρουν στους τόπους του μέλλοντος, η ποίηση αναδύθηκε ξανά.

Και οι πρώτες δημοσιεύσεις;

Τις δύο πρώτες μου ποιητικές συλλογές τις εξέδωσα στη Θεσσαλονίκη. Εκείνη την εποχή έκανα κάποιες επιμέλειες βιβλίων στον εκδοτικό οίκο Εγνατία, από όπου κυκλοφόρησαν οι συλλογές μου. Μετά είχα την τύχη να γνωρίσω τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Νίκο Καρούζο και τον Μάνο Χατζιδάκι. Ακολούθησε ο εκδοτικός οίκος Ίκαρος.

Το να αισθάνεσαι με γνώση είναι μεγάλο επίτευγμα.

Τι σας ώθησε να εκδώσετε την ποιητική συλλογή με τον τίτλο Τα κτήματα των κίτρινων ρόδων;

Αρχικά με ώθησε η σκέψη ότι διάφοροι τόποι μπορούν να παραμείνουν εσαεί ως συναίσθημα, μια εγκατεστημένη δύναμη έλξης για όσους υπήρξαν αναγνώστες του ίδιου κοσμικού χάρτη, του ίδιου λεπτεπίλεπτου μηχανισμού συγκίνησης, και να γίνουν περιβάλλον για αυτούς. Η ζωή των σκέψεων είναι στα ευρήματα «τα μικρά επάλληλα φεγγάρια πάνω στις στέγες και στους δρόμους, τα Αρχαία μάρμαρα όπου αγγίζεις τον άνεμο σε έναν άλλο χρόνο, την πρώτη λέξη της ύπαρξης, τα 672.000 τετ. χιλιόμετρα μνήμης». Γι’ αυτό και Τα κτήματα των κίτρινων ρόδων νομίζω ότι δεν έχουν όρια ερμηνείας. Άλλωστε, η ποίηση έχει μέσα της τη μεταιχμιακότητα και τη ρευστότητα ενός εξελισσόμενου κόσμου, καθώς και μια εγγενή αναζήτηση συνάντησης. Στο ποίημα «Η Ανώνυμη Λίμνη», στο σχέδιο που έκανε ο Μανόλης Κορρές για το ποίημα, οι σελίδες της ποίησης είναι σελίδες που μπορεί να χάνονται, να βυθίζονται ή να πηγαίνουν σε έναν μαύρο άγνωστο κόσμο πίσω από το ορατό σκοτάδι αλλά είναι σελίδες που μεταφέρουν γη, υπάρξεις, φασματικά δένδρα και ανακαλύψεις του αγνώστου.

Γράφετε: «Τώρα ζω εκεί που ζούσε/ η θάλασσα χωρίς τη μόλυνση/ και τις νεκρές της ζώνες». Η ποίηση είναι μια μορφή έκφρασης του εσωτερικού συναισθηματικού κόσμου;

Σίγουρα, η ποίηση είναι υπόθεση γνώσης και αίσθησης. Το να αισθάνεσαι με γνώση είναι μεγάλο επίτευγμα. Η αναφορά στον Κόλπο του Ομάν είναι αναφορά στην οικολογική καταστροφή που έχει επισυμβεί σε μια θάλασσα με νεκρές ζώνες, όπου μέσα τους δεν υπάρχει ζωή πια. Είναι μια αντανάκλαση σκέψης σε μαύρα νερά, όπου ίσως ο άνθρωπος κληθεί να κολυμπήσει στο μέλλον του.

Λέτε: «Μια παλιά γραφομηχανή μόνο/ απειλεί το σύγχρονο/ Δεν μένει παρόν/ Κάθε πρωί μένει μια κρύα ανάσα στο ποτάμι». Κατά πόσο η τεχνολογία επηρεάζει σήμερα τη ζωή μας;

Η τεχνολογία κατ’ αρχάς έχει ήδη παρέμβει στον χρόνο. Όλα σήμερα εκτυλίσσονται μέσα σε ιλιγγιώδεις ταχύτητες στα όρια της μη συνειδητοποίησης των γεγονότων. Δεν προλαβαίνεις καν να αναλύσεις τα δεδομένα. Έτοιμες λύσεις παντού με τον καταστροφικό ρόλο της γραφειοκρατίας να διαλύει τα πάντα. Το μέλλον για την ώρα δεν έχει κατεύθυνση. Η στιγμιοποίηση και ένας κοινωνισμός που αποκλείει όλο και περισσότερο τις συναναστροφές τείνει να εδραιωθεί. Ευτυχώς λοιπόν ο παλιός κόσμος αρνείται να πεθάνει, αναδυόμενος ξανά και ξανά και εν πολλοίς απροσδόκητα μέσα σε νέα κινήματα με σκέψεις και ιδέες, σε νέες γενιές φιλοσόφων, κοινωνιολόγων, οικολόγων, στοχαστών, που προσπαθούν να επαναφέρουν την έννοια της πνευματικότητας και της υλικότητας της ζωής θέτοντας το ερώτημα μιας τεχνολογικής μελαγχολίας. Σίγουρα η τεχνολογία προσφέρει απίστευτες δυνατότητες στην έρευνα και στην εξέλιξη της επιστήμης, μεγάλη βοήθεια στην εξοικονόμηση χρόνου σε διαδικαστικά ζητήματα της καθημερινότητας, όμως έχει οδηγήσει σε ένα είδος «θρησκείας της προόδου». Η εποχή προάγει ένα σύγχρονο ψηφιακό μέλλον. Το άυλο χρήμα, τα άυλα αρχεία, τις άυλες ταυτότητες, τους άυλους κωδικούς και τέλος το άυλο «Εγώ».

Διαβάζουν σήμερα οι Έλληνες ποίηση;

Νομίζω ότι οι Έλληνες έχουν γενικά μία έμφυτη ροπή προς την ποιητικότητα των πραγμάτων και, εκτός των άλλων, ζουν σε μια χώρα με αρχαίους ναούς στην κυριαρχία του ήλιου και η διαύγεια και η φωτεινότητα αποτελούν στοιχεία του πρωταρχικού και του ουσιώδους. Οι καινούργιες γενιές διαβάζουν ποίηση. Παλαιότερα ίσως απλώς τη ζούσαν. Κι έπειτα γίνονται τόσες εκδηλώσεις, φεστιβάλ, παρουσιάσεις βιβλίων Ελλήνων και ξένων, συζητήσεις και αναλύσεις από όπου η ζωή αυτοπροτείνεται.

Πώς νιώθετε που τα βιβλία σας έχουν μεταφραστεί;

Νιώθω συγκίνηση και υπερηφάνεια σε ένα διεθνές περιβάλλον. Μεγάλη στιγμή για μένα ήταν όταν παίχτηκε Ο σταθμός ως θεατροποιημένη ποίηση στο Παρίσι. Εντύπωση μου είχε κάνει, που νέα παιδιά με ρωτούσαν στα ελληνικά για αποχρώσεις λέξεων.

Έχετε ασχοληθεί παλιότερα με την αρθρογραφία. Σήμερα γράφετε άρθρα ή δημοσιεύετε ποιήματα σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά;

Αρθρογραφούσα πάντοτε. Η επικαιρότητα, οι πολιτικές για το περιβάλλον, η διαχείριση της τεχνολογίας, η εξέλιξη του κόσμου μέσα σε μία εποχή όπου όλα αλλάζουν με τέτοιες ταχύτητες, η αίσθηση του ανεξέλεγκτου που αναδύεται, το μέλλον. Δεν είμαι όμως δημοσιογράφος. Είχα συνεργαστεί με την εφημερίδα Ελευθεροτυπία σε επίπεδο άρθρων. Παράλληλα με τα ποιητικά βιβλία που εξέδωσα, έχω κατά καιρούς γράψει ποιήματα, κριτικές και δοκίμια, που έχουν δημοσιευτεί σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά.

Ποια ποιητική συλλογή έχετε δίπλα στο μαξιλάρι σας;

Τον Κωνσταντίνο Καβάφη και έναν τόμο που έχει τίτλο «Ποίηση» και κατά καιρούς αλλάζει σελίδες.

Τα κτήματα των κίτρινων ρόδων
Λέλη Μπέη
Σχέδια: Μανόλης Κορρές
Ίκαρος
σ. 48
ISBN: 978-960-572-429-0
Τιμή: 9,00€

Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• Στέλιος Παρασκευόπουλος: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Έλενα Χουζούρη: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
• Ισίδωρος Ζουργός: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Twitter