Κατερίνα Μαλακατέ: συνέντευξη στη Γιούλη Τσακάλου
Η Κατερίνα Μαλακατέ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Σπούδασε φαρμακευτική στο ΕΚΠΑ. Το 2013 εκδόθηκε η νουβέλα της Κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Το μυθιστόρημά της Το σχέδιο (Μελάνι, 2016) ήταν υποψήφιο για το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου λογοτέχνη του περιοδικού Κλεψύδρα. Διηγήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε ομαδικές συλλογές, καθώς και σε πολλά έντυπα και διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά. Διατηρεί το ιστολόγιο www.diavazontas.blogspot.com και είναι συνιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου Booktalks. Το μυθιστόρημά της Χωρίς πρόσωπο, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Πώς είναι να περιμένει κανείς να κυκλοφορήσει το νέο του πόνημα και ξαφνικά να τον προλαβαίνει μια πανδημία; To θεωρείτε κακό οιωνό ή τύχη μέσα στην ατυχία;
Όχι, όχι κακό οιωνό. Ήταν να βγει το βιβλίο κι ήμασταν σε καραντίνα. Η καραντίνα, η πανδημία ήταν πολύ πιο σοβαρή από το βιβλίο, από ό,τι άλλο. Μόνο όταν έληξε, θυμήθηκα ξανά το βιβλίο που δεν βγήκε στα τέλη του Απρίλη. Και εν τω μεταξύ, συνηθίσαμε όλοι στις μάσκες, γίναμε λίγο σαν τον ήρωά μου, χωρίς πρόσωπο. Η συγκυρία να βγει το Χωρίς πρόσωπο μέσα στον Οκτώβρη ήταν πιο ευνοϊκή. Τώρα που είμαστε ξανά σε lockdown, τα βιβλία θα είναι η παρηγοριά μας.
Aς μιλήσουμε λίγο για το μυθιστόρημά σας αυτό, Χωρίς πρόσωπο. Μια ιστορία για τον πόνο, την τόλμη, την παρορμητική έκρηξη, τη μεταμέλεια, το πείσμα, τον χειρισμό των συναισθημάτων, την αναζήτηση του εαυτού. Αλήθεια, πιστεύετε στα θαύματα;
Πιστεύω στο θαύμα της επιστήμης, στη δύναμη του ανθρώπινου μυαλού, στο μεγαλείο των ανθρώπινων επιτευγμάτων. Αλλά ήθελα να μιλήσω για τον πόνο, το τραύμα, την ψυχολογία του ασθενούς. Ήθελα να πω για το πώς είναι να κρύβεσαι πίσω από ένα πληκτρολόγιο, πώς διαμορφώνονται οι ανθρώπινες σχέσεις, η φιλία, ο έρωτας, μέσα από το διαδίκτυο. Και τελικά έγραψα μάλλον ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Ο Διονύσης, ο ήρωάς μου, προσπαθεί να υπάρξει χωρίς εικόνα, με κατεστραμμένο πρόσωπο, κι όταν τελικά μπορεί να βγει στον κόσμο διαπιστώνει πως απαιτούνται κι άλλα για να συνυπάρξει με ανθρώπους της ηλικίας του.
Σας αρέσει να καταπιάνεστε με θέματα που δεν είναι τόσο «εύκολη» συναισθηματικά η ανάγνωσή τους, όπως το σάκχαρο, η προσφορά οργάνων. Θα μας πείτε κάτι πάνω σ’ αυτό;
Σακχαρώδη διαβήτη έχω εγώ, είμαι ινσουλινοεξαρτώμενη. Αλλά πιστεύω πως το θέμα δεν είναι η κάθε ασθένεια ξεχωριστά, αλλά το πώς νιώθεις όταν σου συμβεί, ο θάνατος που γίνεται απτός και σε αγγίζει πια άμεσα. Το πώς ο χρόνος σου πια δεν μετράει, μόνο των γιατρών που θα σε σώσουν.
Τον ήρωά σας τον θεωρείτε θύμα ή θύτη;
Ο ήρωάς μου είναι θύμα του εαυτού του πρωτίστως. Είναι θύτης, γιατί στα πλαίσια της αγάπης ασκεί κι αυτός βία. Έτσι έχει μάθει από τη μητέρα του, που τον αγαπά με πάθος και τον βοηθάει σε όλες τις στιγμές, αλλά παράλληλα τον κρατά μέσα σε μια γυάλα, υποταγμένο και προφυλαγμένο.
Η δομή του κειμένου είναι πολύ καλοδουλεμένη και διαβάζουμε σκέψεις του πρωταγωνιστή Διονύση και της μητέρας του, Κάλλιας – είναι οι δύο πιο σημαντικοί ήρωες της ιστορίας. Τι ρόλο παίζει η μητέρα του στη ζωή του; Παίζει καθοριστικό ρόλο γενικά στη δομή της ελληνικής οικογένειας η γνώμη της μητέρας;
Αν παίζει; Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος. Η Ελληνίδα μάνα δυσκολεύεται να αφήσει τα παιδιά της να ενηλικιωθούν. Για να μην πονέσουν και να μην πληγωθούν, τα πονάει και τα πληγώνει η ίδια.
Και εν τω μεταξύ, συνηθίσαμε όλοι στις μάσκες, γίναμε λίγο σαν τον ήρωά μου, χωρίς πρόσωπο.
H έμπνευση πώς ήρθε;
Ήρθε πολύ πεζά, διαβάζοντας ιατρικά άρθρα και βλέποντας ντοκιμαντέρ. Κι η εικόνα των μεταμοσχευθέντων, το πριν και το μετά, δεν γινόταν να ξεκολλήσει από το μυαλό μου. Η μεταμόσχευση προσώπου είναι σπάνια εγχείρηση, αλλά αλλάζει τη ζωή των ασθενών για πάντα.
Διακρίνω σ’ εσάς δυναμισμό, αισιοδοξία και ταυτόχρονα εσωστρέφεια, ανασφάλεια. Πώς γίνεται να ισορροπηθούν όλα αυτά μέσα σας;
Ενυπάρχουν νομίζω μέσα σε όλους μας, ταυτόχρονα η δύναμη και η ανασφάλεια. Άλλοτε υπερτερεί το ένα, κι άλλοτε το άλλο. Δύσκολο πράγμα η ύπαρξη.
Είστε ένας άνθρωπος που μοιράζεται πολλά πράγματα από την προσωπική του ζωή στο διαδίκτυο και διατυπώνετε τις απόψεις σας απερίφραστα. Δε σκέφτεστε τις τυχόν συνέπειες;
Δεν έχω άποψη και γνώμη για τα πάντα, αλλά για όσα έχω, δεν διστάζω να την πω. Ούτε να αλλάξω γνώμη διστάζω όμως, με τον καιρό, με τον διάλογο. Δεν είμαι άνθρωπος των ίσων αποστάσεων, ούτε ποτέ θα υποκριθώ αυτό που δεν είμαι. Είναι αδύνατον να συμφωνούμε ή να αρέσουμε σε όλους. Και φυσικά σκέφτομαι τις συνέπειες, και ξέρω τους κινδύνους της έκθεσης. Το κάνω συνειδητά.
Και πώς θα αξιολογούσατε τις αλλαγές που έχει επιφέρει το διαδίκτυο στην καθημερινότητά μας;
Πιστεύω πως θα έχουμε σαφή εικόνα αργότερα, τώρα ζούμε στη δίνη της Ιντερνετικής Επανάστασης, δεν μπορούμε να αποτιμήσουμε πλήρως την κατάσταση.
Στο αγαπημένο βιβλιοπωλείο Booktalks συγκεντρώνονται πολύ αξιόλογοι δημιουργοί από τον χώρο του βιβλίου και απαιτητικοί αναγνώστες. Πώς τα καταφέρατε;
Οι άνθρωποι αγαπούν να βρίσκονται με αυτούς που έχουν κοινά ενδιαφέροντα. Τα βιβλία, η ανάγνωση και η γραφή ενώνουν. Νομίζω πως αυτό είναι όλο.
Μοιραστείτε μαζί μας μια αγαπημένη παράγραφο από το νέο σας πόνημα.
Είμαι ένας λεπρός αποσυνάγωγος, αυτό είμαι. Ο άντρας που τον βλέπεις τυχαία στον δρόμο και κατεβάζεις το κεφάλι, για να μη σε χαιρετήσει. Είμαι αυτός που φοβούνται τα παιδάκια τη νύχτα· και τη μέρα. Είμαι εγώ, που ποτέ δεν θα με καλέσεις για ένα ποτό, όσες φορές κι αν συναντηθούμε. Ζω τη νύχτα, για να τρομάζω τα παιδιά. Κοιμάμαι τη μέρα για να αποφεύγω τους καθρέφτες. Υπάρχουν ακόμα, κι ας μη με θες. Υπάρχω ακόμα κι αν βασανίζω όσους με αγαπούν. Αν με αγαπήσεις από εδώ, μείνε μακριά. Κανείς δεν θέλει να δει το πρόσωπο του τέρατος.
Χωρίς πρόσωπο
Κατερίνα Μαλακατέ
Μεταίχμιο
σ. 328
ISBN: 978-618-03-2174-6
Τιμή: 16,60€
