Ευγενία Φακίνου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Η Ευγενία Φακίνου γεννήθηκε το 1945 στην Αλεξάνδρεια. Μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε γραφικές τέχνες και ξεναγός. Εργάστηκε για μερικά χρόνια σε περιοδικά ως γραφίστρια. Το 1976 δημιούργησε το κουκλοθέατρο «Ντενεκεδούπολη». Έχει γράψει και έχει εικονογραφήσει πολλά παιδικά βιβλία. Το 1982 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα, Αστραδενή. Τα μυθιστορήματά της έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα γερμανικά, αγγλικά, ρωσικά, ουγγρικά, δανέζικα, γαλλικά, ολλανδικά, ιταλικά, σερβικά και τουρκικά. Το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου – Σκάι 100,3) για το μυθιστόρημά της Η μέθοδος της Ορλεάνης και το 2008 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων Φιλοδοξίες κήπου. Το πρόσφατο μυθιστόρημά της Γράμματα στη Χιονάτη, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Πώς ξεκινάει η ιδέα της συγγραφής ενός νέου βιβλίου;
Δε νομίζω ότι μπορώ ποτέ να προσδιορίσω την αρχική ιδέα. Πιστεύω από χρόνια ότι τα θέματα τα «φέρουμε» μέσα μας και χρειάζονται μια αφορμή, κάτι που θα τα πυροδοτήσει και θ’ αναδυθούν. Αυτό το «κάτι» μπορεί να είναι μια εικόνα, μια μουσική, ίσως κάτι ασήμαντο που βλέπω στον δρόμο καθώς περπατώ.
Τι πρέπει να προσέξει ο συγγραφέας για να έχει φόρμα και ύφος το βιβλίο του;
Το ύφος ή το έχεις ή δεν το έχεις. Δε γίνεται να μιμηθείς κάποιο ύφος που σου αρέσει. Άρα, πρέπει να είσαι συνεπής με τον εαυτό σου. Όσο για τη φόρμα –μάλλον δομή θα το χαρακτήριζα– κάθε βιβλίο, κάθε θέμα, απαιτεί διαφορετική αντιμετώπιση.
Κατά πόσο το θέμα ενός βιβλίου θα παίξει ρόλο στην επιτυχία του βιβλίου και θα ενδιαφέρει το αναγνωστικό κοινό;
Το θέμα είναι ένα βάσανο εντελώς προσωπικό μας, στην πραγματικότητα δεν αφορά κανέναν άλλον παρά μόνο τον συγγραφέα και το στοίχημα είναι πόσο θα καταφέρουμε να το προσεγγίσουμε ιδανικότερα. Αν τώρα οι αναγνώστες βρουν σ’ αυτό κάτι που τους αγγίζει, θα είμαστε ευτυχείς.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος Γράμματα στη Χιονάτη;
Μ’ ένα γράμμα στη «Χιονάτη» γραμμένο πριν από αρκετό καιρό. Με τους μήνες αποκτούσε εύρος, σχήμα, πρόσωπα και εντέλει έγινε έμμονη ιδέα, από την οποία δεν μπορούσα να ξεφύγω παρά μόνο αν «ενέδιδα».
Ο τίτλος είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;
Κυριολεκτικός, αφού πράγματι τα γράμματα στη Χιονάτη είναι τόσο σημαντικά για την ηρωίδα, συγχρόνως όμως θα μπορούσε να είναι και συμβολικός (δηλαδή, γράμματα στη Χιονάτη του καθενός μας).
Μια γυναίκα με ασυνήθιστη εμφάνιση φτάνει σ’ ένα χωριό που εγκαταλείπεται από τους κατοίκους του λόγω κατολισθήσεων. Ποιοι λόγοι την οδηγούν σε αυτή τη λύση;
Η γυναίκα τούς εξηγεί στο βιβλίο, επαρκώς νομίζω, και δε θα ήθελα να μιλήσω περισσότερο γι’ αυτούς, ας τους ανακαλύψει ο αναγνώστης μόνος του. Άλλωστε, κάθε αναγνώστης κι άλλη ανάγνωση.
Αν και η ηρωίδα σας είναι σε δύσκολη θέση, έχει μια αγνότητα σε αντίθεση με άλλους που θέλουν να την εκμεταλλευτούν. Γιατί το υλικό κέρδος μπαίνει ανάμεσα στους ανθρώπους;
Δεν ξέρω αν έχει αγνότητα… Σίγουρα έχει πάρει μια απόφαση, που νομίζει ότι θα είναι και τελική. Όμως η συνάντησή της με τη Χιονάτη, κυρίως, θα την κάνει να ξανασκεφτεί τα πράγματα.
Αν αξίζει κάτι, είναι να ζούμε για να βιώσουμε τα όνειρά μας, κατά το δυνατόν, κι όχι για να ονειρευόμαστε το αδύνατον.
Και ενώ η Πολιτεία αποφασίζει να αναχωρήσουν οι κάτοικοι από το χωριό, αυτή μένει. Πόση δύναμη χρειαζόμαστε στη ζωή για να παίρνουμε τέτοιες αποφάσεις;
Δύναμη ή αδυναμία, άραγε; Η ηρωίδα είναι συνηθισμένη στη μοναξιά, τη διαχειρίζεται με επάρκεια, όμως εδώ το ζήτημα δεν είναι η μοναξιά αλλά ο τρόμος της μπροστά σε θέματα που τη φοβίζουν (ασθένεια, νοσοκομεία κ.λπ.).
Μαζί της μένουν δυο σκύλοι και οι γάτες. Μήπως τα ζώα θέλουν κι αυτά μια συντροφιά μέσα στην ερημιά του τοπίου;
Αυτό σκέφτηκε κι εκείνη, αλλά αυτές είναι «ανθρώπινες» σκέψεις…
Η σκηνή του γάμου με συγκίνησε ιδιαίτερα. Ο γάμος πραγματοποιήθηκε, διότι αποτελούσε την πραγμάτωση ενός ονείρου. Αξίζει να υπάρχεις και να ζεις για κάποιο όνειρο;
Το βλέπω εντελώς διαφορετικά. Αυτός που επιβάλλει τον γάμο, ο πατέρας του γαμπρού, το κάνει για να μη γίνει ρεζίλι στους συγγενείς του. Βεβαίως, στην πορεία ανακαλύπτουμε ότι πίσω κι από έναν κυνικό ενδεχομένως να κρύβεται κι ένας ευαίσθητος άνθρωπος (ο συγκεκριμένος θυμήθηκε τη μητέρα του και λύγισε). Αν αξίζει κάτι, είναι να ζούμε για να βιώσουμε τα όνειρά μας, κατά το δυνατόν, κι όχι για να ονειρευόμαστε το αδύνατον.
Και κάποια στιγμή εμφανίζεται η μορφή ενός Ποιητή. Μήπως είναι ο από μηχανής θεός;
Όχι. Είναι η πρώτη επαφή της ηρωίδας με την ανιδιοτελή αγάπη. Θα συναντήσει στην πορεία κι άλλες μορφές παρόμοιας αγάπης κι αυτό θα την οδηγήσει σε ανατροπές.
Το μυθιστόρημα είναι αινιγματικό και ταυτοχρόνως λυτρωτικό, γεμάτο συμπόνια. Οι δύσκολες συνθήκες στη ζωή αναπτύσσουν αλληλεγγύη για τους συνανθρώπους μας;
Αναλόγως με τις δυσκολίες και τους ανθρώπους. Κάποιοι γίνονται δοτικοί και φιλεύσπλαχνοι, ενώ άλλοι εξελίσσονται σε τέρατα στρυφνά κι εκδικητικά.
Στο μυθιστόρημά σας, ο άνθρωπος προσπαθεί να αποδράσει από το άστυ και να πάει σε ένα μικρό χωριό να ζήσει. Γιατί μιλάνε όλοι για την επιστροφή στη φύση;
Μη με κάνεις να προδώσω το τέλος του βιβλίου… Η ηρωίδα δεν καταφεύγει στο χωριό για να ζήσει… Αν και η φύση πάντα της προσέφερε γαλήνη και ηρεμία, τώρα άλλος είναι ο στόχος της. Γενικά μιλώντας, όσοι επιλέγουν να επιστρέψουν στη φύση το κάνουν από πεποίθηση κι ελπίδα μιας καλύτερης και πιο ποιοτικής ζωής.
Έχετε κάνει μια διαδρομή μερικών δεκαετιών στη συγγραφή. Είσαστε ικανοποιημένη από αυτή την πορεία στα ελληνικά Γράμματα;
Όλα καλά. Ήταν δεκαετίες που έδιναν ευκαιρίες και δυνατότητες στους συγγραφείς. Σήμερα υπάρχουν εξαιρετικοί νέοι συγγραφείς, ταλαντούχοι και μορφωμένοι, αλλά δυστυχώς έχουν πέσει σε δύσκολες συνθήκες.
Γράμματα στη Χιονάτη
Ευγενία Φακίνου
Εκδόσεις Καστανιώτη
240 σελ.
ISBN 978-960-03-6790-4
Τιμή €16,00
