Βαγγέλης Γιαννίσης: συνέντευξη στη Γιούλη Τσακάλου
Ο Βαγγέλης Γιαννίσης μπήκε το 2014 στις βιβλιοθήκες των Ελλήνων αναγνωστών με το πρώτο του μυθιστόρημα, Το μίσος, με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη. Ακολούθησαν άλλα πέντε βιβλία (Ο χορός των νεκρών, Το κάστρο, Η σκιά, Η γυναίκα του Ίσνταλ, Αμαρόκ), τα τέσσερα με πρωταγωνιστή τον Ελληνοσουηδό επιθεωρητή. Ο Βαγγέλης Γιαννίσης διατηρεί εβδομαδιαία στήλη με θέμα αληθινά εγκλήματα, ενώ κάθε Παρασκευή παρουσιάζει ραδιοφωνική εκπομπή στον Amagi. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, Αμαρόκ, μας έδωσε την αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί.
Αμαρόκ, το νέο σας μυθιστόρημα. Ποια είναι τα κομβικά σημεία αυτής της συγγραφικής περιόδου που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Ο Αμαρόκ γράφτηκε σε μία πολύ όμορφη και ευτυχισμένη περίοδο της ζωής μου και εκδόθηκε σε μία άλλη, πιο δυστοπική, δύο μέρες προτού αρχίσουν τα πρώτα μέτρα στην Ελλάδα λόγω κορονοϊού. Σίγουρα δε φανταζόμουν, όταν τον έγραφα, τι συνθήκες θα επικρατούσαν. Ο κόσμος έχει αλλάξει και τα επόμενα χρόνια αυτό θα αποτυπωθεί στην ποπ κουλτούρα μας.
Από το 2014 και το Μίσος, μέχρι το 2020 και το Αμαρόκ, υπάρχουν διαφορές στη συγγραφική προσέγγιση μιας έμπνευσης και στον τρόπο γραφής σας;
Θα έλεγα ότι οι διαφορές είναι τερατωδώς τεράστιες. Το Μίσος γράφτηκε με έναν ροκ τρόπο, έχοντας ως βάση μία ιδέα, η οποία εξελισσόταν καθημερινά, δίχως σκελετό. Απλά ήξερα τον προορισμό, δίχως να έχω κάνει ένα σχέδιο για το πώς θα φτάσω εκεί. Από τότε έχουν περάσει οχτώ γεμάτα χρόνια (μιας και το Μίσος μπορεί να εκδόθηκε το 2014, ωστόσο είχε ολοκληρωθεί το 2012), στη διάρκεια των οποίων ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσω τις ιδέες και τις αποτυπώνω στο χαρτί έχει αλλάξει ριζικά. Πλέον δε γράφω δίχως τον σκελετό της ιστορίας, παρόλο που τυγχάνει αρκετές φορές να τον τροποποιώ ενώ έχω ήδη αρχίσει να γράφω.
Η πέμπτη ιστορία με ήρωα τον επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη είναι γεγονός και όλοι οι φαν του σπεύδουν να τη διαβάσουν. Όχι, δεν είναι αστείο, ο Άντερς έχει φαν κλαμπ τελικά;
Έχει και μάλιστα τους έλειψε, καθώς το 2019 δεν είχε Άντερς, αλλά βιβλίο εκτός σειράς.
Ο Άντερς Οικονομίδης με ποια υλικά πλάστηκε; Τι αποζητούσε ο Βαγγέλης Γιαννίσης από αυτόν τον ήρωα;
Ο πάγιος τρόπος με τον οποίον ο Άντερς αποτυπώνεται είναι αυτός του ήρωα της διπλανής πόρτας, ο οποίος αντιμετωπίζει σημαντικά και καθημερινά προβλήματα (για παράδειγμα, αντιμετωπίζει κρίσεις άγχους, δυσκολεύεται να παλαντζάρει τη δουλειά και την οικογενειακή του ζωή, πράγματα οικεία στον πολύ κόσμο), ενώ ταυτόχρονα έρχεται αντιμέτωπος με τις προκλήσεις μίας εξαιρετικά απαιτητικής δουλειάς, αυτής του αστυνομικού επιθεωρητή, έχοντας μάλιστα προαχθεί σε επικεφαλής της υπηρεσίας του. Ο Άντερς για εμένα είναι η ενσάρκωση του σύγχρονου, καθημερινού ανθρώπου.
Όλα ξεκινούν με την αυτοκτονία μιας γυναίκας, δίπλα στο πτώμα της οποίας βρίσκεται ένα σημείωμα με μία μόνο λέξη γραμμένη επάνω: «Αθώος». Θέλετε να μας πείτε πώς εμπλέκεται σε όλο αυτό ένας παράξενος τύπος, με το ψευδώνυμο «Αμαρόκ»; Τι σημαίνει «Αμαρόκ»;
Ο Αμαρόκ είναι ένα πλάσμα της μυθολογίας των Ινουίτ, ένας τεράστιος λύκος, ο οποίος κυνηγάει το βράδυ όσους τολμούν να πατήσουν στην περιοχή του. Όσο προχωράει η ιστορία, η παρουσία του στην υπόθεση γίνεται ολοένα και πιο έντονη, αυτό είναι το μόνο που μπορώ να πω δίχως να κάνω σπόιλερ στο βιβλίο. Ο αναγνώστης θα ακολουθήσει τη ζωή του με τη βοήθεια εμβόλιμων κεφαλαίων, μέχρι να φτάσει στην κορύφωση.
Στα βιβλία μου επιλέγω να παρουσιάζω φαινόμενα, με σκοπό ο αναγνώστης να σκεφτεί. Δεν μου αρέσει να δίνω μασημένη τροφή.
Ένα στοιχείο που διαφαίνεται στα βιβλία σας είναι η διαφθορά, και δη η διαφθορά στο αστυνομικό σώμα. Δυστυχώς η διαφθορά δεν περιορίζεται εκεί, αλλά υπάρχει σε όλους τους τομείς εξουσίας. Τι επιδιώκετε με αυτό;
Μου αρέσει να μελετώ κοινωνικά φαινόμενα. Η διαφθορά είναι ένα από αυτά, οπότε δεν μπορώ να μην το παρουσιάσω. Αυτή είναι η λέξη στην οποία θέλω να σταθώ: Στα βιβλία μου επιλέγω να παρουσιάζω φαινόμενα, με σκοπό ο αναγνώστης να σκεφτεί. Δεν μου αρέσει να δίνω μασημένη τροφή.
Μεγάλο μέρος του Αμαρόκ έχει αφιερωθεί είτε φανερά, είτε όχι και τόσο, στο bullying. Μία ακόμα μάστιγα της εποχής, που δε θα πρέπει να την παίρνει κανείς αψήφιστα. Κι ο ρατσισμός ακονίζει πάλι τα νύχια του. Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό το θέμα;
Είμαι πρώην εκπαιδευτικός. Έχω ζήσει το πρόβλημα εκ των έσω, τόσο με την ιδιότητα του μαθητή, όσο και με αυτή του δασκάλου. Δεν μπορώ, επομένως, να εντάξω στην ιστορία ένα σχολικό περιβάλλον, δίχως να κάνω κάποια αναφορά στο συγκεκριμένο πρόβλημα. Τώρα, όσον αφορά τον ρατσισμό, δε χρειάζεται να πω κάτι ιδιαίτερο. Στον ίδιο κόσμο ζούμε και βλέπουμε γύρω μας.
Έχετε συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Στα τελευταία μου βιβλία ασχολούμαι αρκετά με το μοτίβο των γηρατειών και της απώλειας. Φαντάζομαι πως αυτό οφείλεται στο ότι άνθρωποι τους οποίους αγαπώ μεγαλώνουν.
Ο Χίτσκοκ έλεγε ότι στον καθένα αρέσει ένα καλό έγκλημα, με την προϋπόθεση ότι δεν είναι το θύμα. Τι υπάρχει, λοιπόν, πίσω από τις γλαφυρές περιγραφές σας εγκληματικών ιστοριών; Μήπως η επιβεβαίωση της καρμικής ρήσης ότι ο καθένας είναι ένας εγκληματίας που παραμένει άγνωστος;
Δυνητικά, ο καθένας μας είναι εγκληματίας. Και, αν το καλοσκεφτούμε, αυτό είναι κάτι το τρομακτικό. Οι αστυνομικές ιστορίες μάς δίνουν την ευκαιρία να ζήσουμε, τρόπο τινά, μία πλοκή και από τις δύο αυτές πλευρές μας. Και του «καλού» και του «ανταγωνιστή».
Όλα τα βιβλία σας αναλύουν «ιδιαίτερους» χαρακτήρες ηρώων. Ποια στοιχεία σάς έλκουν σε έναν χαρακτήρα, ώστε να τον καταστήσετε ήρωά σας, και ποια θέματα σας ενδιαφέρουν περισσότερο;
Μου αρέσει να ασχολούμαι με χαρακτήρες που θα μπορούσαν να υπάρχουν στις ζωές μας, που θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε και στην πραγματικότητα. Αυτό είναι το πρώτο απαραίτητο στοιχείο. Έπειτα, είναι ο ρόλος του κάθε χαρακτήρα και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να ενταχθεί στην υπόθεση. Όσο ιδιαίτερος και αν είναι ένας χαρακτήρας, αν δεν κολλάει στην πλοκή, θα είναι σαν να ρίχνουμε αλάτι στον καφέ. Οπότε, για να συνοψίσω, το οικείο του χαρακτήρα και η συμβατότητα με την πλοκή είναι τα δύο στοιχεία που με έλκουν στους χαρακτήρες μου.
Όταν ξεκινούσατε τη συγγραφή, τι δεν θα φανταζόσασταν ότι θα συνέβαινε στην πορεία; Σήμερα, κοιτάζοντας πίσω, πώς αντικρίζετε τον Βαγγέλη Γιαννίση σαν συγγραφέα;
Αρχικά, δε φανταζόμουν πως θα εκδοθεί το βιβλίο μου. Τώρα μπορούμε να πούμε πως είναι μία ιδανική περίοδος για έναν Έλληνα συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας να διεκδικήσει τη θέση του στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Το 2014, ωστόσο, δεν ήταν το ίδιο. Ήταν στοίχημα για έναν εκδοτικό να επιλέξει έναν εγχώριο συγγραφέα του είδους. Νομίζω σε τέσσερα χρόνια (όταν θα έχω συμπληρώσει μία δεκαετή παρουσία στον χώρο) θα μπορώ να μιλήσω καλύτερα για το πώς βλέπω τον εαυτό μου ως συγγραφέα.
Πότε βγαίνει το επόμενο βιβλίο, είπαμε; (χαμόγελο) Θα μας πείτε κάτι γι’ αυτό;
Αν όλα πάνε καλά, του χρόνου. Είναι ένα πρότζεκτ για το οποίο είμαι πολύ υπερήφανος και εν καιρώ θα πω περισσότερα.
Αμαρόκ
Βαγγέλης Γιαννίσης
Διόπτρα
424 σελ.
ISBN 978-960-653-020-3
Τιμή €15,50
