Τασούλα Επτακοίλη: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα
Η Τασούλα Επτακοίλη γεννήθηκε το 1968 στη Σάμο και μεγάλωσε στον Πειραιά. Αποφοίτησε από το Τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά από τη διδασκαλία προτίμησε τη δημοσιογραφία. Έχει εργαστεί στο ραδιόφωνο (Μελωδία FM 99,2), σε εφημερίδες και περιοδικά. Από το 2003 είναι συντάκτρια στην εφημερίδα Η Καθημερινή. Εκτός από το μυθιστόρημα Κέρμα στον αέρα, που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Καστανιώτη και μας έδωσε την αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί, έχει γράψει τα βιβλία: Το άλλο μου ολόκληρο (Εκδόσεις Πατάκη, 2016), μια προσωπική μαρτυρία για την απώλεια, την ποιητική συλλογή Η γυναίκα στο ασανσέρ (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018), καθώς και τον Γουργούρη (Εκδόσεις Πατάκη, 2017), τον Γκάρη (Εκδόσεις Πατάκη, 2019) και την Τσαγιέρα που ανθίζει (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2019) – ιστορίες για παιδιά αλλά όχι μόνο. Ζει στην Αθήνα.
Κέρμα στον αέρα, το νέο σας μυθιστόρημα. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Αφηγούμαι την ιστορία μιας οικογένειας: οκτώ δεκαετίες, δέκα πρόσωπα, μια μέρα στη ζωή καθενός. Aπό το 1940 μέχρι σήμερα. Από τα βουνά της Αλβανίας, στη Σάμο του Εμφυλίου και της Χούντας, στον Πειραιά και στην Αυστραλία και ξανά πίσω στην Αθήνα. Από τις προσδοκίες της Μεταπολίτευσης στις διαψεύσεις της κρίσης και στη νέα μετανάστευση.
Δέκα πρόσωπα οι κεντρικοί ήρωες, σε μια διαδρομή οκτώ δεκαετιών. Πώς επιλέξατε τα συγκεκριμένα πρόσωπα; Είναι υπαρκτά;
Κάποια από αυτά τα δέκα πρόσωπα υπήρξαν ή υπάρχουν ακόμα στη ζωή μου. Κάποια άλλα είναι επινοημένα. Υπάρχουν δηλαδή ψήγματα αληθινής ζωής πάνω σε έναν καμβά μυθοπλασίας. Όμως, όλους τους ήρωες τους γνωρίζω καλά, κατά μία έννοια τούς περιέχω. Άλλους λιγότερο κι άλλους περισσότερο. Γιατί όλοι φέρουμε πάνω μας τα αποτυπώματα των ανθρώπων που αγαπήσαμε. Όσοι μας αγκάλιασαν σφιχτά, μας νανούρισαν, μας κράτησαν από το χέρι, μας έκαναν να γελάσουμε, σκούπισαν τα δάκρυά μας, μας πλήγωσαν, μας γύρισαν την πλάτη, μπήκαν και βγήκαν από τη ζωή μας, κάτι πρόλαβαν να μετακινήσουν ή να κατακρημνίσουν εντός μας. Σ' εκείνους –και στα βιώματά μας, φυσικά– χρωστάμε το «σχήμα» μας.
Αυτό που έχει σημασία στη ζωή δεν είναι τι σου συμβαίνει, αλλά τι θυμάσαι και πώς το θυμάσαι, έχει πει ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Είναι απαραίτητη συνθήκη αυτή για τη συγγραφή ενός βιβλίου με δικούς μας ανθρώπους;
Ναι, είναι. Είχε δίκιο ο Μάρκες. Μόνο που για μένα το βάρος πέφτει, τις περισσότερες φορές, όχι στο τι θυμόμαστε αλλά στο πώς το θυμόμαστε. Τι εννοώ: Όταν σκεφτόμαστε το παρελθόν μας και ειδικότερα τους δικούς μας ανθρώπους, είναι σαν να στεκόμαστε μπροστά σ’ έναν καθρέφτη και κοιτάμε πίσω μας. Ο χώρος μάς φαίνεται εντελώς διαφορετικός, παράταιρος και ανοίκειος: αλλού βρίσκονται τα παράθυρα και οι πόρτες, από αλλού μπαίνει το φως, τα έπιπλα είναι σε διαφορετική θέση, όχι εκεί που τα έχουμε συνηθίσει. Χάνουμε τον προσανατολισμό μας. Είναι κάτι σαν vertigo. Γιατί αυτά που ζήσαμε αναπόφευκτα μπλέκονται με όσα θα θέλαμε να έχουμε ζήσει...
Κάθε οικογένεια έχει τους δικούς της ήρωες;
Ακριβώς! Σε κάθε οικογένεια θα βρούμε ανθρώπους που ξεφύτρωσαν σαν πρασινάδες στο τσιμέντο και επεβίωσαν στις πιο αντίξοες συνθήκες, που στάθηκαν παλικαρίσια απέναντι στον πόνο και τις συμφορές, που έκαναν ανατροπές, που έπεσαν, σύρθηκαν στο χώμα, μάτωσαν, αλλά σηκώθηκαν ξανά και προχώρησαν. Γι' αυτό και πιστεύω ότι στους αναγνώστες κάποιοι από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου μου θα φανούν πολύ οικείοι – κι ας μην τους γνώρισαν ποτέ.
Γιατί όλοι φέρουμε πάνω μας τα αποτυπώματα των ανθρώπων που αγαπήσαμε.
Σας γνωρίζουμε ως δημοσιογράφο. Στον συγγραφικό κόσμο μπήκατε τα τελευταία χρόνια. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στη συγγραφή;
Είναι συγγενείς χώροι. Και ο δημοσιογράφος ιστορίες αφηγείται, μόνο που πρέπει να λειτουργεί ως ψύχραιμος παρατηρητής, αποστασιοποιημένος και ακριβοδίκαιος – τουλάχιστον όταν κάνει ρεπορτάζ. Ο συγγραφέας επίσης παρατηρεί με ψυχραιμία τον κόσμο γύρω του για να αντλήσει υλικό για τις δικές του ιστορίες, αλλά συνήθως γράφει εν θερμώ, με οδηγό το συναίσθημα, αναγκαστικά όλα περνούν μέσα από το δικό του φίλτρο. Το πρώτο βιβλίο μου, Το άλλο μου ολόκληρο, ήταν ένα ημερολόγιο απώλειας, για τον πρώτο χρόνο μετά τον θάνατο του συζύγου μου. Κατέγραφα την αναμέτρησή μου με το πένθος, πώς από το ένα στάδιο περνούσα στο άλλο. Το έκανα για μένα και γιατί είχα την ψευδαίσθηση ότι έτσι επικοινωνούσα με τον Κώστα. Η αδελφή μου και κάποιοι στενοί φίλοι με παρότρυναν να το εκδώσω, με το επιχείρημα ότι έτσι θα βοηθούσα άλλους ανθρώπους που ένιωθαν την ίδια οδύνη, αλλά δεν ήξεραν πώς να την εκφράσουν. Σήμερα χαίρομαι πολύ που κατάφεραν να κάμψουν τους φόβους μου και να με πείσουν. Από τότε, η συγγραφή έγινε για μένα μια διαδικασία παρηγορητική, θεραπευτική. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας.
Έχετε γράψει και παιδικά βιβλία, με πιο πρόσφατη την ιστορία Η τσαγιέρα που ανθίζει (Καστανιώτης).
Η Τσαγιέρα, την οποία εικονογράφησε υπέροχα η Zafouko Yamamoto, μου έχει δώσει τεράστια χαρά. Πρωταγωνίστριες εδώ είναι η Βιργινία Ροφηματά, κυρία της καλής κοινωνίας με πάθος για τις τσαγιέρες, και ένα κοριτσάκι, η Μαργαρίτα. Είναι μια τρυφερή και αστεία ιστορία για την αγάπη που όλα τα κάνει να ζωντανεύουν και τα μισά τα κάνει ολόκληρα.
Ένα κέρμα στον αέρα δηλώνει ότι δεν ξέρουμε τι θα φέρει όταν πέσει στο έδαφος. Υποδηλώνει ο τίτλος τις αντιξοότητες της ζωής;
Και τις αντιξοότητες αλλά και τις ευχάριστες εκπλήξεις της ζωής. Υποδηλώνει όμως και ότι θεωρούμε, οι άνθρωποι, πως έχουμε τον έλεγχο των πάντων, πως ορίζουμε καθετί, πως είμαστε στο κέντρο του κόσμου (μας), ενώ στην πραγματικότητα ισχύει σε μεγάλο βαθμό αυτό που είχε πει ο Ναπολέων: «Έχω κάνει όλους τους υπολογισμούς. Η μοίρα θα κάνει τους υπόλοιπους»...
Τι σημαίνει για εσάς η λέξη ευτυχία;
Ισορροπία, έτσι όπως την περιγράφω στο Κέρμα στον αέρα. Να μην πενθώ για όσα δεν απέκτησα ή εκείνα που είχα κι έχασα, αλλά να γλυκαίνει η ματιά μου ακουμπώντας πάνω σε όσα έχω, στα πιο πολύτιμα αγαθά μου: στα πρόσωπα των ανθρώπων που είναι στο πλευρό μου, στις γάτες μου που με κοιτούν με τόση τρυφεράδα, στα βιβλία μου, στα μέρη που αγαπώ και στα καινούργια που έχω την τύχη να γνωρίζω. Να μη φοβάμαι τα γηρατειά κι όταν έρθουν να τα δω ως δώρο ή, ακόμη καλύτερα, ως κατάκτηση. Να προσπερνώ με αποφασιστικότητα ό,τι στάζει μέσα μου δηλητήριο και να μην κοιτάζω πίσω. Να κάνω τον πόνο μου σκαλοπάτι για να ανεβώ λίγο πιο ψηλά.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Δύο θα σας αναφέρω, τον σεβασμό και την αγάπη. Αυτά με έχουν βοηθήσει να επιβιώσω ως τώρα. Και ως πρώην καρκινοπαθής, το ρήμα «επιβιώνω» το χρησιμοποιώ κυριολεκτικά. Σεβασμός και αγάπη. Από τη μια στη ζωή, που πάντα έχει τον τρόπο να μας εκπλήσσει και πάντα μας δίνει την ευκαιρία να βγούμε πιο δυνατοί μέσα από τις ήττες και τα στραπάτσα μας. Κι από την άλλη, στους γύρω μας και στον εαυτό μας. Στην οικογένεια, στους φίλους, στην κοινωνία, στους ανθρώπους που ερωτευόμαστε.
Κέρμα στον αέρα
Τασούλα Επτακοίλη
Εκδόσεις Καστανιώτη
144 σελ.
ISBN 978-960-03-6626-6
Τιμή €10,00
