Προδημοσίευση από το μυθιστόρημα της Yasmine El Rashidi Χρονικό ενός τελευταίου καλοκαιριού (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου) που θα κυκλοφορήσει στις 15 Ιουνίου από τις εκδόσεις Κριτική.

Περνάμε το κλειδαράδικο. Ο κλειδαράς έχει έρθει σπίτι μας τρεις φορές από τότε που έφυγε ο Μπαμπάς. Και τις τρεις φορές η Μαμά είχε ξεχάσει τα κλειδιά της μέσα στο σπίτι. Ο κλειδαράς πέρασε στη χαραμάδα της πόρτας μια λεπτή λάμα σαν μαχαίρι και την άνοιξε.

Η Μαμά τον ευχαρίστησε, να τον έχει καλά ο Θεός είπε. Μετά όμως είπε ότι δεν του είχε καμιά εμπιστοσύνη. Την έκανε να νιώθει άβολα. Παραήταν εύκολο να μπει κανείς και να κλέψει. Από τότε άρχισε να κλειδώνει την πόρτα από μέσα τις νύχτες.

Στο πεζοδρόμιο έξω από το μαγαζί με τους χυμούς υπάρχουν στοίβες εφημερίδες. Ο Ντίντο παίρνει μία κι αφήνει ένα κέρμα στη χούφτα του άντρα. Θέλει να διαβάσει τη συνέντευξη με τον Ανώτατο Ηγέτη, που είναι ο επικεφαλής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Ο πρόεδρος δεν τους επέτρεψε να πάρουν μέρος στις βουλευτικές εκλογές και τώρα δημοσιεύεται μια μεγάλη συνέντευξη γι’ αυτό το θέμα. Ο δημοσιογράφος που την πήρε είναι γενναίος, ή μπορεί να είναι κι ο ίδιος μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Πώς το ξέρει αν κάποιος είναι στη Μουσουλμανική Αδελφότητα; Μου σφίγγει το χέρι. Είναι πολύπλοκο. Του κρατώ το χέρι πιο σφιχτά ακόμα. Δεν μιλάμε. Μετά ο Ντίντο μου λέει ότι οι εκλογές έγιναν πριν από δυο μήνες. Γιατί δεν τους άφησε ο πρόεδρος να πάρουν μέρος; Τι σημαίνει αυτό; Προσπάθησαν να σκοτώσουν δύο προέδρους μέχρι τώρα. Προσπάθησαν να σκοτώσουν τον Νάσερ, και μετά προσπάθησαν να σκοτώσουν τον Σαντάτ. Τον Σαντάτ τον σκότωσαν τελικά. Άνθρωποι σαν αυτούς σκότωσαν τον Σαντάτ. Ο Μουμπάρακ φοβάται ότι θα σκοτώσουν και τον ίδιο, γι’ αυτό και κυβερνάει με σιδερένια πυγμή τώρα που είναι πρόεδρος. Σιδερένια πυγμή θα πει ότι είναι αυστηρός. Κουνάω το κεφάλι. Η Αδελφότητα μισεί τον πρόεδρο. Είναι βίαιοι. Θέλουν να γίνει η Αίγυπτος σαν το Ιράν. Τον ρωτάω για το Ιράν. Είναι τόπος σκοτεινός, χωρίς ελευθερία. Ο αριθμός των γυναικών που κυκλοφορούν με μαντίλα είναι ανησυχητικός. Τις φοβάται κι η Μαμά τις γυναίκες με τα μαντίλια στα κεφάλια τους. Ο Ντίντο γνέφει καταφατικά. Η Αίγυπτος δεν ήταν ποτέ έτσι. Ο Μπαμπάς εξάλλου μου είχε πει ότι αυτό δεν θ’ άλλαζε ποτέ, επειδή στους Αιγύπτιους αρέσει η διασκέδαση. Ο Ντίντο γελάει. Μπορεί, λέει. Του χρόνου, προσθέτει, ο πρόεδρος θα εκλεγεί ξανά για τη δεύτερη θητεία του και θέλει να ’ναι σίγουρος πως η Αδελφότητα δεν θα του δημιουργήσει προβλήματα. Τον κοιτάζω. Είναι σαν αγώνας δρόμου, κι ο πρόεδρος κάνει από τώρα ζαβολιές, για να βγει νικητής. Εκείνος ποιον υποστηρίζει; Κανέναν. Νόμιζε πως ο Μουμπάρακ θα ’ταν διαφορετικός, αλλά ήδη έχει δείξει ότι είναι κι αυτός ένας γεροτσιγκούνης. Του λέω ότι ο Μπαμπάς είπε τον πρόεδρο φαραώ. Είπε ακόμα πως οι φαραώ ήταν οι εφευρέτες της δικτατορίας. Ο Ντίντο γελάει δυνατά.

Ο Ντίντο είναι κομμουνιστής. Αυτό θα πει ότι υποστηρίζει την αριστερά. Πηγαίνει σε συναντήσεις στο κέντρο, όπου μιλάνε για βιβλία. Ο Μπαμπάς είπε ότι είναι επικίνδυνο να είναι κανείς κομμουνιστής. Η κυβέρνηση δεν τους συμπαθεί καθόλου τους κομμουνιστές. Τους μαζεύει κι αυτούς, όπως και τόσους άλλους γνωστούς μας. Ένας συμμαθητής του Μπαμπά έμεινε στη φυλακή πέντε χρόνια επειδή ήταν κομμουνιστής. Έγραφε σε μια εφημερίδα. Και του προέδρου δεν του άρεσαν αυτά που έγραφε. Ήταν είκοσι τριών χρονών. Όταν μας είπε ο Μπαμπάς την ιστορία του, ήμασταν στην παραλία, στην Αλεξάνδρεια, έξω από το ξύλινο εξοχικό σπιτάκι της Γιαγιάς. Ο Μπαμπάς γέλασε κι είπε ότι τίποτα δεν θ’ άλλαζε ποτέ. Κοίτα. Έδειξε στην απέναντι μεριά του κόλπου, εκεί όπου ήταν τα εξοχικά του Νάσερ και του Σαντάτ. Μην ξεχνάς πως είχαμε δύο επαναστάσεις, είπε στον Ντίντο. Το 1952. Αλλά και το 1919. Ήρθαν κι έφυγαν. Κι όλες τους οι ελπίδες γκρεμίστηκαν. Ο Ντίντο φορούσε στον λαιμό του ένα περιδέραιο με τα χρώματα των κομμουνιστών και διάβαζε βιβλία τα οποία, έλεγε ο Μπαμπάς, θα μπορούσαν να τον βάλουν σε μπελάδες. Ο Ντίντο είπε πως δεν φοβόταν και πως η επανάσταση θα ερχόταν μια μέρα. Την άκουγα συνέχεια τη λέξη επανάσταση, αλλά δεν ήξερα τι ακριβώς σήμαινε. Κανείς δεν μου απαντούσε όταν ρωτούσα.

Περνάμε απέναντι τον δρόμο. Ο Ντίντο μου δείχνει ένα καρεδάκι στην εφημερίδα και μου λέει ότι ο πρώτος μας πρόεδρος είναι άρρωστος. Ζει σε απομόνωση εδώ και τριάντα χρόνια. Γιατί; Γιατί η ζωή είναι άδικη. Περνάμε μπροστά από το μανάβικο απ’ όπου η Μαμά αγοράζει τα φρούτα μας. Τηλεφωνεί και τα παραγγέλνει. Τα φέρνουν σε καφετιές χάρτινες σακούλες που ανοίγουν από κάτω. Η τιμή είναι γραμμένη με στιλό στο χαρτί. Σήμερα έχει μπανάνες, μανταρίνια, καρπούζια και πεπόνια, από τα πράσινα που αρέσουν στον Μπαμπά. Είναι στοιβαγμένα σαν πυραμίδες στο πεζοδρόμιο. Ο μανάβης έχει ανασηκωμένη τη μιαν άκρη της κελεμπίας του. Στο ίδιο χέρι κρατάει ένα μαύρο πουγκί με τα λεφτά του. Χαμογελάει και μου δίνει μια μπανάνα. Ρωτάει αν γύρισε ο Μπαμπάς. Μπέη τον λέει τον Μπαμπά. Κουνάω αρνητικά το κεφάλι. Αυτός δείχνει την εφημερίδα του Ντίντο. Κανένα νέο; Έχει μια φωτογραφία του προέδρου στην πρώτη σελίδα πάνω πάνω. Την ίδια φωτογραφία κάθε μέρα. Στην πρώτη σελίδα, στο κάτω μέρος της, έχει μια φωτογραφία της γυναίκας του προέδρου. Μαμά Σουζάνα τη λένε όλοι. Έτσι τη λέει η τηλεόραση. Ένα κορίτσι στο σχολείο είπε ότι ήθελε να γίνει σαν τη Μαμά Σουζάνα. Το είπα στη Μαμά. Μου είπε να πλύνω το στόμα μου με σαπούνι. Σηκώθηκα. Περπάτησα αργά προς το μπάνιο. Η Μαμά φώναξε πίσω μου πως δεν ήθελε να μ’ ακούσει να ξαναλέω Μαμά Σουζάνα. Όλα μου τα ξαδέλφια Μαμά Σουζάνα τη λένε. Κανένας δεν τα μαλώνει. Κάθε πρωί όταν χτυπάει το κουδούνι και μαζεύονται για να πάνε στις τάξεις τους τραγουδούν τον εθνικό ύμνο και μετά λένε Αγαπάμε τον Μπαμπά και τη Μαμά Σουζάνα. Στο δικό μου το σχολείο, στην πρωινή συγκέντρωση, ψέλνουμε μόνο ύμνους. Ο Ντίντο είναι ο μόνος που δεν τη λέει Μαμά Σουζάνα. Ο Θείος λέει πως ο Ντίντο είναι επαναστάτης. Δεν καταλαβαίνει, λέει, πώς πήρε αυτόν τον δρόμο. Ο Ντίντο κοιτάζει την εφημερίδα. Κάτι ψιθυρίζει, αλλά εγώ τον ακούω. Λέει μια κακιά λέξη. Εγώ τρώω την μπανάνα μου.

Ο Ντίντο παίρνει τη φλούδα από τα χέρια μου. Μου λέει πως η πολιτική είναι η ζωή του κι ελπίζει πως έτσι θα είναι και για μένα. Τον κοιτάζω. Αρχίζουμε να περπατάμε. Παίρνει βαθιά ανάσα και λέει ότι κανένας δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Νάσερ. Ο Νάσερ ήταν πραγματικός άντρας κι άνθρωπος του λαού. Και του Μπαμπά του αρέσει ο Νάσερ, παρόλο που έκανε λάθη. Της Μαμάς όχι. Η Μαμά κι ο Μπαμπάς τσακώνονταν μερικές φορές. Μόνο για τον Νάσερ και για τα λεφτά τσακώνονταν. Η Μαμά έβαζε τις φωνές, θύμωνε με αυτά που πήρε ο Νάσερ από τον Παππού. Ο Μπαμπάς έβαζε κι αυτός τις φωνές, φώναζε πως ο Νάσερ έδωσε στον δικό του πατέρα τα πάντα. Η Μαμά έλεγε το όνομα του Θείου. Κι ότι όλα αυτά δεν ήταν παρά ουάστα. Γνωριμίες. Όταν ρώτησα τη Μαμά γιατί είχε ταραχτεί τόσο, με πήγε στο παράθυρο και μου είπε να κοιτάξω έξω. Ο δρόμος μας είναι μακρύς και γεμάτος πορφυρές ακακίες. Ένα μόνο δέντρο έχει λίγα μοβ λουλούδια. Η τζακαράντα. Στο σχολείο μάς έχουν πει ότι την έφεραν στην Αίγυπτο οι Εγγλέζοι, για να κάνουν τη χώρα πιο όμορφη. Τις νύχτες κάποιοι γράφουν κακές λέξεις στους τοίχους των κτιρίων. Τα απογεύματα έρχονται άντρες και τις βάφουν από πάνω με μαύρη μπογιά. Η Μαμά μου ’δειξε την κόκκινη έπαυλη και με ρώτησε αν τη βλέπω. Ναι. Την άσπρη έπαυλη στη γωνία. Ναι. Την έπαυλη στην απέναντι μεριά του δρόμου, που είναι σχολείο. Ναι. Σ’ αυτές τις επαύλεις έμεναν παλιά οι φίλες της. Μετά τις πήρε ο Νάσερ κι οι φίλες της έφυγαν. Πού πήγαν; Έφυγαν από τη χώρα. Έφτιαξαν τις βαλίτσες τους κι έφυγαν χαράματα. Δεν την αποχαιρέτισαν καν. Είχε λυπηθεί; Πολύ. Η Μαμά έχασε πολλές φίλες εξαιτίας του Νάσερ. Η καλύτερή της φίλη ήταν η κόρη του βασιλιά. Κι αναγκάστηκε να φύγει. Η άλλη καλύτερή της φίλη ήταν Εβραία. Κι αναγκάστηκε κι αυτή να φύγει. Γιατί τις έδιωξε ο Νάσερ; Επειδή η ζωή είναι άδικη κι αυτό ήταν κάτι που έπρεπε να το μάθω. Την κοίταξα. Η Μαμά είχε πράσινα μάτια, που κάποιες φορές άλλαζαν χρώμα. Την κοίταζα πάντα για να δω τι χρώμα ήταν τα μάτια της. Μια φορά ο Μπαμπάς μου είχε πει ότι όταν ήταν καστανά δεν έπρεπε να της μιλάω. Τη ρώτησα ποιος θα μου μάθαινε την αδικία της ζωής. Ο χρόνος, μου απάντησε.

Twitter