Hunter S. Thompson: «Μεθυσμένο ημερολόγιο»
Μια συμβουλή, πριν πούμε οτιδήποτε άλλο, για τους επίδοξους αναγνώστες αυτού του πρωτολείου του Τόμπσον: αν τυχόν έχετε δει την ομώνυμη ταινία, ξεχάστε την, και οπωσδήποτε βγάλτε από το μυαλό σας την εικόνα του Τζόνι Ντεπ στη συγκεκριμένη ταινία, αν θέλετε να το απολαύσετε.
Στα ελληνικά τον Χάντερ Σ. Τόμπσον (1937-2005) τον μάθαμε από το περιώνυμο βιβλίο του Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας: Ένα άγριο ταξίδι στην καρδιά του αμερικανικού ονείρου (Πατάκης, 1998), αλλά και από την ομώνυμη ταινία του Τέρι Γκίλιαμ, με τους Τζόνι Ντεπ και Μπενίσιο ντελ Τόρο, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά. Κι ενώ αυτό το βιβλίο τον έκανε γνωστό λογοτεχνικά, διότι συγγραφικά του είχαν αποδοθεί τα εύσημα από το Hell’s Angels: The Strange and Terrible Saga of the Outlaw Motorcycle Gangs, όπου πέρασε περίπου έναν χρόνο με μια συμμορία μηχανόβιων πάνω σε μια Harley μηχανή καταγράφοντας τα πάντα σχετικά με τη ζωή τους μέχρι που έφτασε να αφομοιωθεί από αυτούς, προοιωνίζοντας έτσι τη δημοσιογραφία γκόνζο, της οποίας αποτυχημένη λογοτεχνική σπουδή, κατά τον ίδιο τον συγγραφέα, αποτέλεσε το Φόβος και παράνοια, στην Ελλάδα γνωρίζει τρεις εκδόσεις το Μεθυσμένο ημερολόγιο, από το 2005 που πρωτοδημοσιεύθηκε. Όλες από τις εκδόσεις Οξύ, στην ίδια εξαιρετική μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά.
Και μόνο η ιστορία για το πώς εκδόθηκε αυτό το βιβλίο συνιστά από μόνη της διήγημα. Το κείμενο άρχισε να γράφεται 1959, όταν ο συγγραφέας ήταν 22 ετών. Μέχρι το 1998 που εκδόθηκε, είχε απορριφθεί επτά φορές από εκδότες που του ζητούσαν να το ρετουσάρει για να το εκδώσουν. Ο ίδιος αρνήθηκε να το πράξει για συναισθηματικούς λόγους, αναγνωρίζοντας εκεί μέσα τη νεότητά του. Το 1998 ο Τζόνι Ντεπ, πλησιάζοντας τον Τόμπσον και αφού εγκαθίσταται στο σπίτι του για να προετοιμαστεί όσο πιο κατάλληλα γινόταν για τον ρόλο του στην ταινία Φόβος και παράνοια, μελετώντας από κοντά τον συγγραφέα, ανακαλύπτει το κείμενο ανάμεσα σε άλλα χαρτιά του, το διαβάζει και τον προτρέπει να το εκδώσει άμεσα. Όπερ και εγένετο… Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το Μεθυσμένο ημερολόγιο αποτελεί ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό κείμενο του Τόμπσον.
Η πλοκή του βιβλίου, με την πρώτη ματιά, δεν φαίνεται να εστιάζει κάπου συγκεκριμένα, πέραν του προφανούς, ήτοι της μέθης. Το ρούμι –τι άλλο στο Πουέρτο Ρίκο;– βρίσκεται παντού και ρέει άφθονο και πάμφθηνο. Ο Πολ Κεμπ, ένας τριανταδυάρης, σχεδόν γυρολόγος και καθαρά αλκοολικός δημοσιογράφος, καταφθάνει στο Σαν Χουάν του Πουέρτο Ρίκο την εποχή που αυτό αρχίζει και στροφάρει αναπτυξιακά, καλολαδωμένο από τα επενδυτικά αμερικανικά δολάρια που θέλουν να το μεταβάλουν σε τουριστικό θέρετρο, για να δουλέψει στη μοναδική αγγλόφωνη εφημερίδα του νησιού, που εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα και συντηρείται από τα λεφτά τους.
Έτσι, λοιπόν, εδώ έχουμε την πρώτη γροθιά του Τόμπσον κατά του αμερικανικού ονείρου, κάτι που πολέμησε ανελέητα σε όλη του τη ζωή, είτε μέσω της αρθρογραφίας του είτε μέσα από τα βιβλία του.
Η εφημερίδα δεν πάει καθόλου καλά, βρίσκεται στα πρόθυρα λουκέτου, για την ακρίβεια, και αποτελείται από ένα τσούρμο αλκοολικών δημοσιογράφων, αρπαχτικών και μεγαλύτερων γυρολόγων απ’ ό,τι ο Κεμπ. Στην προσπάθειά του να επιβιώσει, ο Κέμπ δέχεται να κάνει δουλειές εξυπηρετώντας τα αμερικανικά συμφέροντα, κάτι που τον στενοχωρεί ιδιαίτερα, κάνοντάς τον να αισθανθεί πως προδίδει τον μοναδικό επίγειο παράδεισο που τον χαλαρώνει και τον ηρεμεί, συνάπτει φιλίες με τον φωτογράφο της εφημερίδας Σάλα και τον Γίμον, αμφότεροι αλκοολικοί με βούλα, αλλά και με την ερωμένη του τελευταίου και, τέλος, καταφέρνει να ξεφύγει από όλα αυτά, μετά και το οριστικό λουκέτο της εφημερίδας, έχοντας κερδίσει κάτι πολύ σημαντικό. Την αναγνώριση του εαυτού του ως βέρου αλκοολικού, πιο συγκεκριμένα, ως μέθυσου. Κι αυτά τα παραπάνω δεν έχουν καμία σχέση με την ταινία!
Εξαιτίας του ότι είναι ένα πρωτόλειο κείμενο του συγγραφέα, που ο ίδιος εσκεμμένα δεν δέχτηκε να το πειράξει ρετουσάροντάς το, και γνωρίζοντας τον μετέπειτα βίο και την πολιτεία του Τόμπσον, μπορούμε να ανακαλύψουμε πολλά μετέπειτα χαρακτηριστικά του, είτε ως προσωπικότητας είτε ως συγγραφέα. Έτσι, λοιπόν, εδώ έχουμε την πρώτη γροθιά του Τόμπσον κατά του αμερικανικού ονείρου, κάτι που πολέμησε ανελέητα σε όλη του τη ζωή, είτε μέσω της αρθρογραφίας του είτε μέσα από τα βιβλία του και, ιδίως, μέσα από το Φόβος και παράνοια. Πλην, όμως, εδώ, όντας νέος ακόμα, δεν «τολμά» να τα βάλει ευθέως με αυτό και να πει τα πράγματα με το όνομά τους. Μέσα από το κίνημα της υποκουλτούρας, του οποίου υπήρξε θιασώτης, όπως και ανοιχτά πολέμιος του Νίξον σε όλη του τη ζωή, μια ζωή βουτηγμένη στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά, κάνει ο ίδιος πράξη αυτή την εναντίωσή του στο αμερικανικό όνειρο. Εδώ, ως νέος, μόλις 22 ετών, γράφει για έναν δέκα χρόνια μεγαλύτερό του δημοσιογράφο και έχει ήδη πάρει κλίση προς το ποτό, προς το παρόν. Διότι μετά αυτό θα γίνει ναρκωτικά, με όλες τις πιθανές εκδοχές και συνδυασμούς που μπορεί να κατεβάσει ο νους του ανθρώπου – έτσι όπως περιγράφονται στο Φόβος και παράνοια, και πάντα σε συνδυασμό με αλκοόλ.
Πρέπει να παραδεχτούμε, πάντως, πως χρειάζεται μυαλό και μια κάποια εμπειρία στα 22 σου για να αναγνωρίσεις εαυτόν ως μέθυσο. Προσοχή, όχι ως πότη και σαφώς μακριά από τον γενικό όρο «αλκοολικός». Όπως έχει γράψει κι ο Κ. Παπαγιώργης στο Περί μέθης: «Ο πότης ενισχύει το εγώ του και τις σχέσεις του, σε αντίθεση με τον μέθυσο που υποσκάπτει τόσο τον εαυτό του όσο και τους παρακαθήμενους ή παρακοιμώμενους. Γι’ αυτό η μέθη δεν μπορεί να ανήκει σε πολλούς. Είναι προνόμιο ψυχών που, ευγενείς ή χυδαίες, έχουν το πάθος της αυτοκαταστροφής». Έτσι κι ο Κεμπ, καταφθάνει στο Σαν Χουάν ως πότης, αφού προσπαθεί να βρει κάτι να στεριώσει εκεί, όσο κι αν δεν το πιστεύει πραγματικά, και να πιάσει την καλή, ενώ στο τέλος φεύγει ως μέθυσος και αυτοκαταστροφικός, αφήνοντας την πρώην ερωμένη του Γίμον και πλέον δική του να φύγει, αναγνωρίζοντας έτσι την πραγματική του φύση ως μέθυσου και την ανικανότητά του για κάτι άλλο πέραν τούτου.
Και πράγματι, ο ίδιος ο Τόμπσον δεν ήταν και κάτι άλλο καλύτερο, λαμβάνοντας υπόψιν και την αυτοκτονία του το 2005, στα 67 του χρόνια. Πλην, όμως, αποδείχθηκε πολύ καλός σε αυτά που έκανε, ακόμα και με τίμημα τη σωματική του υγεία και ακεραιότητα. Ούτε ψύλλος στον κόρφο της μετανεωτερικότητας.
Όσο για εμάς, εδώ στην Ελλάδα, μας είναι πολύ πιο οικεία η εικόνα και κουλτούρα του μέθυσου, του πότη, και γενικότερα αυτού που αποκαλούμε σήμερα αλκοολικού, παρά εκείνου που καταπίνει διάφορων ειδών χάπια, σνιφάρει κόκα, σουτάρει ηρωίνη και γενικώς δοκιμάζει τα πάντα από ναρκωτικά, εκείνου που αποκαλούμε, δηλαδή, κάπως υποτιμητικά πρεζάκι. Καμία σχέση, φυσικά, με το Junkie του Μπάροουζ ή όποιο άλλο junkie της Δύσης γενικότερα.
Μεθυσμένο ημερολόγιο
Hunter S. Thompson
Μετάφραση: Αλέξανδρος Καλοφωλιάς
Οξύ
248 σελ.
ISBN 978-960-436-486-2
Τιμή: €13,00
