fbpx
Joseph Conrad: «Έιμι Φόστερ»

Joseph Conrad: «Έιμι Φόστερ»

Ο Τζ. Κόνραντ μάλλον μας ταιριάζει. Αλλιώς δεν δικαιολογούνται οι είκοσι επτά εκδόσεις στα ελληνικά, με διάφορα κείμενά του, χώρια οι ίδιοι τίτλοι από διαφορετικούς εκδότες. Διόλου τυχαίο. Και η Έιμι Φόστερ, από τις εκδόσεις Ποικίλη Στοά, σε εξαιρετική μετάφραση και με μια κατατοπιστική εισαγωγή του Μ. Μακρόπουλου, μας βοηθάει να καταλάβουμε γιατί το ελληνικό αναγνωστικό κοινό δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στον Άγγλο συγγραφέα με την πολωνική καταγωγή.

Ο Γιόζεφ Τεοντόρ Κόνραντ Κοζενιόφσκι (1857-1924), όπως είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στο Μπέρντιντεφ της σημερινής Ουκρανίας, μια αμφιλεγόμενης κυριότητας περιοχή, αφού είχε υποστεί αρκετές επαναστάσεις με σκοπό την ανεξαρτησία της Πολωνίας από τη Ρωσική Αυτοκρατορία, στις οποίες συμμετείχε και η οικογένεια Κοζενιόφσκι. Ο πατέρας του Απόλο Νάλες Κοζενιόφσκι ήταν μεταφραστής έργων των Σαίξπηρ, Ουγκό, Ντίκενς κ.ά. Από νεαρή ηλικία ο μικρός Γιόζεφ έρχεται σε επαφή με κλασικούς του είδους. Η απώλεια όμως των γονιών του σε μικρή ηλικία τον οδηγεί στην κηδεμονία ενός θείου του, αδερφού της μητέρας του. Από την παιδική του αγάπη για τις ναυτικές ιστορίες αποφασίζει να μπαρκάρει στην υπηρεσία του γαλλικού ναυτικού. Ακολουθεί η σταδιοδρομία του ως αξιωματικού του αγγλικού ναυτικού, στο οποίο μπάρκαρε για πρώτη φορά περίπου είκοσι ετών, όπου και η πρώτη του «γερή» επαφή με την αγγλική γλώσσα. Μέχρι τότε μιλούσε άπταιστα γαλλικά, λίγα γερμανικά και ελάχιστα λατινικά και ελληνικά, απόρροια των σπουδών του σε γαλλικά σχολεία για την οποία είχε φροντίσει ο θείος και κηδεμόνας του. Και μάλλον αυτά περί γλωσσών, μαζί με κάποιο ενδιαφέρον για τη γεωγραφία, την ιστορία και λίγο τη φυσική, ήταν και τα μοναδικά νεανικά κατορθώματα του Κόνραντ.

Πολύ εύστοχα ο Έντουαρντ Σαΐντ είχε πει για την Έιμι Φόστερ πως πρόκειται για την πιο θλιβερή απ’ όλες τις ιστορίες του Κόνραντ. Και πώς άλλως, αφού ακόμα και σήμερα, πάνω από εκατό χρόνια από τη δημοσίευσή της, καταφέρνει να μας αγγίξει τόσο βαθιά. Η ιστορία είναι απλή και έχει να κάνει με έναν μετανάστη από την κεντρική Ευρώπη, που φεύγει από το λιμάνι του Αμβούργου για την Αμερική, αλλά το πλοίο του ναυαγεί σε μια ακτή της Αγγλίας. Οι κάτοικοι, αφού τον ανακαλύψουν, τον αντιμετωπίζουν με φόβο και καχυποψία. Ο ίδιος δεν μιλάει αγγλικά, ενώ η άγνωστη σ’ αυτούς γλώσσα του τους προκαλεί τρόμο. Του προσφέρει στέγη και τροφή ένας γέρος και εκκεντρικός πλην αξιοσέβαστος κτηματίας, ο κ. Σουάφερ, με αντάλλαγμα τις υπηρεσίες του στα ζώα και στη γη που κατέχει. Του δίδεται το όνομα Γιάνκο και το επώνυμο Γκούρολ, που στην καυκάσια γλώσσα του σήμαινε βουνίσιος. Ο Γιάνκο ερωτεύεται την Έιμι Φόστερ. Κι αυτό μάλλον επειδή ήταν η πρώτη που τον λυπήθηκε και τον συμπόνεσε όταν τον βρήκαν στην ακτή και του πρόσφερε ένα κομμάτι ψωμί να φάει. Κι αφού αρχίζει να προσαρμόζεται στο νέο περιβάλλον του και να μιλάει λίγα αγγλικά, αποφασίζει να τη ζητήσει σε γάμο. Απόρροια του γάμου ένα παιδί. Πλην όμως ο Γιάνκο αρρωσταίνει βαριά και η Έιμι δεν μπορεί να τον βοηθήσει, μάλλον αφοσιωμένη στη νέα της ζωή ως μητέρας. Αποτέλεσμα, ο Γιάνκο πεθαίνει αβοήθητος από καρδιακή προσβολή, εγκαταλειμμένος και από τη σύζυγό του. Την όλη ιστορία αφηγείται ο επαρχιακός γιατρός Κένεντι σε κάποιον φίλο του που τον επισκέφθηκε για κάποιες μέρες. 

Ίσως η Έιμι να αποτελεί και την αντιστρόφως ανάλογη εικόνα του Γιάνκο. Αυτός όμως πίστεψε στην Έιμι. Κι εδώ έχουμε ένα ακόμα από τα χαρακτηριστικά στιλιστικά δεδομένα του Κόνραντ, εκείνο της αυτο-εξαπάτησης.

Πολλά έχουν ειπωθεί σχετικά με την πηγή έμπνευσης αυτής της ιστορίας. Πως προήλθε από μια αφήγηση του στενού φίλου και συν-συγγραφέα του Κόνραντ, Φορντ Μάντοξ Φορντ, σχετικά με έναν Γερμανό ναυτικό που ναυάγησε στην Αγγλία και επειδή δεν μπορούσε να συνεννοηθεί με τους κατοίκους κατέφυγε σε ένα χοιροστάσιο. Ή πάλι πως σχετίζεται με τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο ίδιος ο Κόνραντ στην προσπάθειά του να ενταχθεί στην αγγλική κοινωνία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτός ο Πολωνός στην καταγωγή, που έγγραψε στην αγγλική γλώσσα και θεωρήθηκε για πολλούς κορυφαίος συγγραφέας και πρόδρομος του μοντερνισμού, καίτοι του καταλογίζουν αρκετά «ρομαντικά» έργα, μέχρι τα είκοσί του χρόνια δεν μιλούσε πολύ καλά αγγλικά. Ή ακόμα, όπως υποστηρίζει ο Σαΐντ, πως έχει να κάνει με τις φοβίες του ίδιου του Κόνραντ μήπως έχει έναν παρόμοιο θάνατο, όπως ο Γιάνκο Γκούρολ, και καταλήξει να πεθάνει μόνος και αβοήθητος όπως ο ήρωάς του, παραμιλώντας στη μητρική του γλώσσα που κανείς δεν καταλαβαίνει. Φυσικά, αυτή η φοβία μπορεί και να σχετίζεται με μια αντίδραση της γυναίκας του Κόνραντ κατά τη διάρκεια του γαμήλιου ταξιδιού τους στη Γαλλία, όπου ο συγγραφέας, καταβεβλημένος από υψηλό πυρετό, άρχισε να παραμιλάει στα πολωνικά, προκαλώντας τρόμο στη γυναίκα του και κάνοντάς τη να το βάλει στα πόδια. Όλα δε τα παραπάνω ανιχνεύονται μέσα στην ιστορία Έιμι Φόστερ. Σημειωτέον δε ότι ο Κόνραντ πέθανε μάλλον από έμφραγμα – όπως ο ήρωάς του στην Έιμι Φόστερ!

Θα πρέπει να προσθέσουμε την ιδιαίτερη μαεστρία με την οποία ο Κόνραντ ξεδιπλώνει τον χαρακτήρα του ήρωά του και να αναφερθούμε στα βασικά στοιχεία που πραγματεύεται σ’ αυτή τη σύντομη ιστορία του. Ο Γιάνκο, κυνηγώντας το αμερικανικό όνειρο, βιώνει διάφορες αποτυχίες που καταλήγουν σε τραυματικές εμπειρίες. Βρέθηκε ναυαγός σε μια ξένη χώρα, που κανείς δεν μιλάει τη γλώσσα του και δεν τον καταλαβαίνει, βρίσκεται μακριά από την πατρίδα και τους δικούς του, έχει να αντιμετωπίσει την εχθρότητα των ντόπιων απέναντί του, μεθερμηνευόμενη απέναντι σε κάτι διαφορετικό και, τέλος, βιώνει την εγκατάλειψη από τη γυναίκα και το νεογέννητο παιδί του. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την κλιμακωτή «αποκάλυψη» των ανύπαρκτων δυνατοτήτων της Έιμι, στην οποία πίστεψε, και κυρίως με την αποκάλυψη της αδυναμίας της να του σταθεί όπως φαίνεται πως του αξίζει, τον οδηγούν στον θάνατο. Εξ ου και ο τίτλος της ιστορίας ως Έιμι Φόστερ και όχι ως Γιάνκο Γκούρολ. Η Έιμι λειτουργεί καταλυτικά απέναντι στον Γιάνκο. Ευσπλαχνική αρχικά, είναι η πρώτη που τον πλησιάζει άφοβα και του προσφέρει φαγητό. Ντροπαλή και λιγομίλητη εκ του φυσικού της στη συνέχεια αποδέχεται την πρότασή του για γάμο, ύστερα αφοσιώνεται στη μητρότητα και, τέλος, τον «παραμελεί» με αποτέλεσμα τον θάνατό του. Ίσως η Έιμι να αποτελεί και την αντιστρόφως ανάλογη εικόνα του Γιάνκο. Αυτός όμως πίστεψε στην Έιμι. Κι εδώ έχουμε ένα ακόμα από ταJoseph Conrad χαρακτηριστικά στιλιστικά δεδομένα του Κόνραντ, εκείνο της αυτο-εξαπάτησης.

Και κάπου εδώ λύνεται και το αρχικό μας ερώτημα, σχετικά με το τι είναι εκείνο που μας αρέσει στον Κόνραντ και τον διαβάζουμε αφειδώς. Αφενός η ανάδειξη του ειρωνικού στοιχείου που διαπνέει το έργο του, αλιευμένο κυρίως από τα ρομαντικά του έργα, και, ακολούθως, το στοιχείο της αυτο-εξαπάτησης, της ικανότητας του ατόμου να ξεγελά τον εαυτό του. Κάπως έτσι, μάλλον, δεν την πάτησε κι ο ήρωάς του σ’ αυτή την ιστορία, στον γάμο του με την Έιμι; Πάντως, σίγουρα, κάπου εκεί μέσα βρίσκεται καλά κρυμμένη κι εκείνη η φοβία του ίδιου του συγγραφέα σχετικά με τον θάνατό του.

 

Έιμι Φόστερ
Τζόζεφ Κόνραντ
Μετάφραση: Μιχάλης Μακρόπουλος
Ποικίλη Στοά
80 σελ.
ISBN 978-618-83407-0-1
Τιμή: €8,00
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.