John Fante: «Ρώτα τη σκόνη»
Ο Τζον Φάντε υπήρξε ένας από τους πιο παραγνωρισμένους συγγραφείς της αμερικανικής λογοτεχνίας και το συγγραφικό του έργο στάθηκε τεράστια επιρροή για ιδιαίτερα δημοφιλείς συγγραφείς όπως ο Τσαρλς Μπουκόφσκι και ο Τζακ Κέρουακ. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μπουκόφσκι στον πρόλογο του βιβλίου Ρώτα τη σκόνη και το πώς έμελλε να ανακαλύψει το έργο του Φάντε: «Μια μέρα τράβηξα ένα βιβλίο και άνοιξα, και αυτό ήταν. Στάθηκα για μια στιγμή και διάβασα. Ύστερα λες και ήμουν κάποιος που είχε ανακαλύψει χρυσό ανάμεσα στα σκουπίδια. Πήρα το βιβλίο και κάθισα σ’ ένα αναγνωστήριο. Οι αράδες κυλούσαν με άνεση μέσα στη σελίδα, υπήρχε κάποια ροή. Κάθε αράδα είχε τη δική της ενέργεια και καθεμία που την ακολουθούσε είχε κι εκείνη τη δική της. Το περιεχόμενο κάθε αράδας δημιουργούσε τη φόρμα της σελίδας, υπήρχε μια αίσθηση πως το κείμενο ήταν λαξευμένο. Και επιτέλους, βρέθηκε κάποιος συγγραφέας που δεν φοβόταν το συναίσθημα. Το χιούμορ και ο πόνος αναμειγνύονταν με τρομερή απλότητα. Το ξεκίνημα εκείνου του βιβλίου ήταν για μένα ατίθασο και ασύλληπτο όνειρο».
Η συνταγή της ιστορίας περιέχει συστατικά όπως η απλότητα, η ζωντάνια, η ευαισθησία, ο ρεαλισμός –αφού πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για πραγματικά γεγονότα της ζωής του Φάντε– συν το χιούμορ που υπάρχει διάχυτο στο κείμενο.
Εκείνο το βιβλίο ήταν το Ρώτα τη σκόνη, το οποίο κυκλοφόρησε το 1939, εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης και ενώ ήδη οι σειρήνες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ηχούσαν στην Ευρώπη. Κεντρικός χαρακτήρας είναι ο Αρτούρο Μπαντίνι –το alter ego του Τζον Φάντε–, Ιταλοαμερικανός από το Κολοράντο, ο οποίος προσπαθεί να επιβιώσει στο Λος Άντζελες. Μια πόλη που παίζει βαρύνουσα σημασία στην εξέλιξη της πλοκής και την οποία επικαλείται ο Μπαντίνι με ξεχωριστό τρόπο: «Λος Άντζελες, χάρισέ μου κάτι δικό σου! Λος Άντζελες, έλα σ’ εμένα όπως εγώ ήρθα σ’ εσένα, περπάτησα κάθε δρόμο σου, πόλη όμορφη, σ’ αγάπησα τόσο πολύ εσένα, θλιμμένο λουλούδι της ερήμου, εσένα, πόλη όμορφη». Στους δρόμους της πόλης που αγαπάει σαν να είναι άνθρωπος, ο Μπαντίνι περιπλανιέται άφραγκος, σε αναζήτηση φαγητού και προσπαθώντας κάτω από αυτές τις συνθήκες να συγγράψει κάποια ιστορία. Οι ιδέες όταν συρρέουν μοιάζουν σαν «μικρό κατάλευκο πουλί», η μάχη όμως του Μπαντίνι με τη γραφομηχανή δεν έχει πάντα αίσιο τέλος. «Εγώ όμως το χτυπούσα, το σφυροκοπούσα πάνω στα πλήκτρα της γραφομηχανής, και ξεψυχούσε στα χέρια μου». Η δημοσίευση κάποιων ιστοριών αποτελούν οικονομική ανάσα για τον ήρωα-συγγραφέα και οι επιταγές λίγων δολαρίων αρκούν προς στιγμή για να γεμίσει το στομάχι του. Η αμφισβήτηση στο συγγραφικό του έργο και ο διάλογος με τον εαυτό του δείχνουν το πόσο ανασφαλής νιώθει. Η γνωριμία του με τη Μεξικανή σερβιτόρα Καμίγια Λόπες, την οποία και ερωτεύεται, θα ανασύρει στην επιφάνεια όλες τις εμμονές και η εκρηκτικότητα της σχέσης τους θα σταθεί αφορμή να δοκιμάσει ακόμη και μαριχουάνα που σθεναρά αρνιόταν. «Τα καπνίσαμε ως το τέρμα μέχρι που οι γόπες μάς έκαψαν τα δάχτυλα. Μετά στρίψαμε άλλα δύο. Στη μέση του δευτέρου τσιγάρου άρχισε η επίδραση, αιωρήθηκα, ένιωσα τη χαρά και τον θρίαμβο του ανθρώπου στο διάστημα, την καταπληκτική αίσθηση της δύναμης».
Η στιγμή στην οποία ανακοινώνεται στον Μπαντίνι με τηλεγράφημα ότι έγινε δεκτό το βιβλίο του για δημοσίευση είναι ένα είδος εξιλέωσης γι’ αυτόν και από τις καλύτερες στιγμές του βιβλίου: «Έμεινα σιωπηλός. Μετά πήρα το τηλεγράφημα και άρχισα να το φιλάω. Χώθηκα κάτω από το κρεβάτι κι έμεινα ξαπλωμένος, έτοιμος να πεθάνω από ευτυχία. Δεν περίμενα τίποτε άλλο στη ζωή μου. Τώρα μπορούσα να πεθάνω».
Το Ρώτα τη σκόνη, που όπως μας πληροφορεί στον κατατοπιστικό επίλογο ο μεταφραστής Γιάννης Λειβαδάς, θεωρείται ένα από τα κλασικά έργα της αμερικανικής πεζογραφίας και διδάσκεται σε πανεπιστήμια, διαβάζεται με τον πλέον ευχάριστο τρόπο, διότι η συνταγή της ιστορίας περιέχει συστατικά όπως η απλότητα, η ζωντάνια, η ευαισθησία, ο ρεαλισμός –αφού πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για πραγματικά γεγονότα της ζωής του Φάντε– συν το χιούμορ που υπάρχει διάχυτο στο κείμενο. Ως εκ τούτου, το σημαντικό αυτό βιβλίο επιβάλλεται να διαβαστεί και να ανακαλυφθεί εκ νέου. Απολαυστικό!
Ρώτα τη σκόνη
John Fante
Μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς
Μεταίχμιο
360 σελ.
ISBN 978-618-03-1058-0
Τιμή: €15,50
