fbpx
Σταντάλ: «Βανίνα Βανίνι & Η δούκισσα του Παλλιάνο» κριτική της Ανθούλας Δανιήλ

Σταντάλ: «Βανίνα Βανίνι & Η δούκισσα του Παλλιάνο»

Περιποιημένο, όμορφο, κομψό, σχεδόν τσέπης. Εκατόν είκοσι πέντε σελίδες σύνολο, το βιβλίο του Σταντάλ Βανίνα Βανίνι και Η δούκισσα του Παλλιάνο. Μ’ αυτό το μοιραίο όνομα ξαναβγαίνει στην αγορά. Η νουβέλα γράφτηκε το 1829. Ο Δημήτρης Ελευθεράκης, που υπογράφει τον Πρόλογο, μας δίνει χρήσιμα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, καθώς και στοιχεία για το έργο.

Ο Σταντάλ, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Ανρί Μπελ, γεννήθηκε στην Γκρενόμπλ το 1783 και πέθανε ξαφνικά το 1842. Αν και η ζωή του ήταν σύντομη, το έργο του ήταν και πλούσιο και ενδιαφέρον. Έζησε την αιματηρή Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Αγάπησε το Μιλάνο σαν δεύτερη πατρίδα του και έκανε ήρωά του τον Ναπολέοντα, τον οποίο ακολούθησε στη μάχη της Ιένας, στην είσοδό του στο Βερολίνο, στην εκστρατεία στη Ρωσία. Από το 1814 έζησε στο Μιλάνο, όπου έγραψε τους βίους του Χάιντν, του Μότσαρτ και του Μεταστασίου, την Ιστορία της ζωγραφικής στην Ιταλία, το έργο Ρώμη, Νάπολη και Φλωρεντία και ένα δοκίμιο Περί έρωτος. Το 1821 θεωρήθηκε ύποπτος καρμποναρισμού και εγκατέλειψε το Μιλάνο. Επέστρεψε στο Παρίσι, όπου έζησε μποέμικη ζωή. Το1827 έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα, Αρμάνς, το 1829 τη Βανίνα Βανίνι, το 1829 το διασημότατο Το κόκκινο και το μαύρο. Το1830 διορίστηκε πρόξενος στην Τεργέστη, αλλά οι αυστριακές Αρχές δεν τον αναγνώρισαν, οπότε επέστρεψε στα κρατίδια του Πάπα, στην Τσιβιταβέκια, όπου ασχολήθηκε με την καταγραφή παλιών ιστορικών χειρογράφων· τα Ιταλικά χρονικά. Στη συνέχεια άρχισε άλλο μυθιστόρημα και την αυτοβιογραφία του, η Ζωή του Ανρί Μπριλάρ και το 1839 έγραψε το αριστουργηματικό έργο Το μοναστήρι της Πάρμας, το οποίο αρχικά, πλην του Μπαλζάκ, δεν απέσπασε καλές κριτικές.

Ο Σταντάλ είχε ζήσει από κοντά τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία τον είχαν συγκινήσει πολύ, και είναι ο μοναδικός που εκφράζει περισσότερο από τον Ρουσσώ και τον Γκαίτε την εποχή του, της οποίας αναπαρήγαγε τα ήθη, όπως διαμορφώθηκαν κάτω από την επίδραση των κοινωνικών και πολιτικών γεγονότων, πράγμα με το οποίο δεν ασχολήθηκαν καθόλου οι ιστορικοί. Και υπ’ αυτήν την έννοια ο Σταντάλ είναι μια μοντέρνα συγγραφική συνείδηση, ζυμωμένη με τις αντιφάσεις μέσα στις οποίες ο ίδιος έζησε.

Η νουβέλα Βανίνα Βανίνι αναφέρεται στα χρόνια του καρμποναρισμού και αφηγείται τον άτυχο έρωτα μιας αριστοκράτισσας με έναν καρμπονάρο. Ο Σταντάλ είχε ζήσει από κοντά τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία τον είχαν συγκινήσει πολύ, και είναι ο μοναδικός που εκφράζει περισσότερο από τον Ρουσσώ και τον Γκαίτε την εποχή του, της οποίας αναπαρήγαγε τα ήθη, όπως διαμορφώθηκαν κάτω από την επίδραση των κοινωνικών και πολιτικών γεγονότων, πράγμα με το οποίο δεν ασχολήθηκαν καθόλου οι ιστορικοί. Και υπ’ αυτήν την έννοια ο Σταντάλ είναι μια μοντέρνα συγγραφική συνείδηση, ζυμωμένη με τις αντιφάσεις μέσα στις οποίες ο ίδιος έζησε.

Μετά τον Πρόλογο ακολουθεί η νουβέλα Βανίνα Βανίνι, έπειτα το «Σημείωμα του Auguste Dupouy», στη συνέχεια εξηγεί πώς επεξεργάστηκε τη νουβέλα, ακολουθεί η Πιστή μετάφραση μιας παλιάς αφήγησης γραμμένης το 1566, για την οποία ο Ελευθεράκης λέει ότι έχει όλα τα χαρακτηριστικά της τραγωδίας σε πεζό λόγο: πολιτική και ενδοοικογενειακή ίντριγκα, ύβρη, «περιπέτεια», τρέλα, «αμαρτία», ειρωνεία, εκδίκηση και, φυσικά, νέμεση.

Την αφήγηση όλων αυτών παρακολουθούμε στη γλώσσα μας από την έμπειρη καθηγήτρια της Γαλλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη, τη δοκιμασμένη σε απαιτητικών έργων μεταφράσεις. Είπα στη γλώσσα μας εννοώντας τα ελληνικά που δεν κάνουν υποχωρήσεις στη μόδα του ισοπεδωτικού συρμού, αλλά ακολουθούν τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού.

Βανίνα Βανίνι. Στο καινούργιο παλάτι του δούκα Β*** γίνεται χορός με την παρουσία πολλών και ωραίων γυναικών· ανάμεσά τους η λαμπερή ωραία Ρωμαία πριγκίπισσα Βανίνα Βανίνι, που όλοι την ερωτεύονται και τη θαυμάζουν. Ο πατέρας ελέγχει με ποιους θα χορέψει για να την προξενέψει, αλλά εκείνη θα ερωτευθεί τον καρμπονάρο που μόλις το έσκασε από το φρούριο Σαν Άντζελο, όπου ήταν φυλακισμένος και εις θάνατον καταδικασμένος. Ο νεαρός κρύβεται στο σπίτι της εν αγνοία όλων πλην του πατρός. Η μικρή τον ανακάλυψε και τον ερωτεύτηκε και από κοντά κι εκείνος ανταποκρίνεται, αλλά είναι δεκαεννέα ετών στρατιώτης και η ζωή του είναι αφιερωμένη στην Ιταλία. Σε μια αλυσίδα έρωτα, κακώς υπολογισμένων κινήσεων και προβλέψεων, προδοσίας και θυσίας, που εκείνη για το «καλό» μετέρχεται, επιτυγχάνει το αντίθετο του προσδοκωμένου. Ο νεαρός καρμπονάρος συλλαμβάνεται κι εκείνη παντρεύεται έναν άλλο. Βανίνα Βανίνι το όνομά της, σαν να λέμε Ματαιότης ματαιoτήτων, Vanitas vanitatum.

Το σημείωμα του Auguste Dupouy μας πληροφορεί για την οικογένεια Καράφα, παράφορη σε όλα· έρωτα, φιλοδοξίες, τιμή, ευσέβεια. Η διήγηση είναι κοντά στην ιστορία, στην οποία ο Σταντάλ προσπάθησε να αποφύγει κάθε μυθιστορηματικό στοιχείο, αποφεύγοντας ακόμα και το ερωτικό λεξιλόγιο. Όμως το γράμμα από το «Παλέρμο, 22 Ιουνίου 1838» μας αποζημιώνει για το πάθος με το οποίο μιλά για το «πάθος» των Σικελών και της Σικελίας, την οποία επισκέφτηκε όχι για να παρατηρήσει το «φαινόμενο της Αίτνας», αλλά για την «απόλαυση των ματιών». Βέβαια το «πάθος» χάθηκε, «πέθανε εντελώς στις τάξεις που έχουν προσβληθεί από τη μίμηση των γαλλικών ηθών και από τους μοντέρνους τρόπους συμπεριφοράς στο Παρίσι ή το Λονδίνο» και γιατί το δόγμα των Άγγλων δανδήδων επιβάλλει «να φαίνονται ότι βαριούνται για όλα και είναι ανώτεροι από όλα». Για να βρει λοιπόν το πάθος ο Σταντάλ, έψαξε την ιδιαίτερη ιστορία της κάθε πόλης. Τα γραπτά, γεμάτα ιδιωματισμούς, δύσκολα στην πρόσβαση εκτός εκείνων που αφορούν τη Φλωρεντία, τη Σιέννα και τη Ρώμη, γιατί εκεί «οι άνθρωποι μιλούν όπως γράφουν· παντού αλλού η γραπτή γλώσσα βρίσκεται εκατό λεύγες μακριά από την ομιλουμένη». Και το πάθος αυτό το εντοπίζει στα γραπτά του 12ου αι. Ο Δον Κάρλος π.χ. άκουγε από τον διάσημο Φαρινέλλι επί είκοσι τέσσερα χρόνια κάθε μέρα τρεις αγαπημένους του σκοπούς, τους ίδιους πάντα. Το πάθος απαιτούσε πράξεις, όχι λόγια, οπότε και «μια συζήτηση είναι μια μάχη».

Και η Δούκισσα του Παλλιάνο, της οποίας μας δίνει την «πιστή μετάφραση», είναι μια παλιά ιστορία που γράφτηκε το 1566 και την εντόπισε στα Ιταλικά χρονικά. Και εδώ βρίσκεται όλο το ζουμί. Είναι ειπωμένο, άλλωστε, πως η ζωή έχει περισσότερες εκπλήξεις από τα μυθιστορήματα. Και η οικογενειοκρατία δεν είναι φρούτο της δικής μας κοινωνίας. Και με τα ρουσφέτια παίρνονται οι θέσεις και όσα εν τω πλησίω μου εστί, και αξιώματα και περιουσίες και γυναίκες και κόρες και ό,τι μου αρέσει. Κι ο καρδινάλιος Καράφα, ντυμένος κοσμικά, με το σπαθί στο χέρι να αγωνίζεται για μια… εταίρα. Το τι ακολούθησε σε επίπεδο κοινωνικό, πολιτικό, εκκλησιαστικό, οικογενειακό, εγκλήματα, μοιχείες, προδοσίες και άλλα συναφή επαφίενται στην όρεξη του αναγνώστη. Και αυτή η ιστορία είναι απολαυστικότερη από την πρώτη, επιβεβαιώνοντας την προτίμηση του Σταντάλ στη δράση και όχι στα λόγια.

 

Βανίνα Βανίνι & Η δούκισσα του Παλλιάνο
Σταντάλ
μετάφραση: Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη
Πατάκης
125 σελ.
Τιμή € 7,00
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.