Val McDermid: «1979»

Σε αυτό το βιβλίο η Βαλ ΜακΝτέρμιντ, και αφού κατάφερε ως βραβευμένη συγγραφέας μπεστ σέλερ να μας γνωρίσει το είδος του τάρταν νουάρ παγκόσμια, αποχαιρετά προσωρινά τους γνωστούς της ήρωες και ξεκινά έναν νέο κύκλο, με κεντρικό χαρακτήρα τη δημοσιογράφο Άλι Μπερνς. Ήδη οι εντυπώσεις από προηγούμενα βιβλία της προκάλεσαν το ενδιαφέρον των παραγωγών, έτσι ώστε προέκυψε η επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Wire in the blood» με τον ειδικό ψυχολόγο Τόνι Χιλ και την Κάρολ Τζόρνταν, ενώ ετοιμάζεται νέα τηλεοπτική παραγωγή με ηρωίδα την επιθεωρήτρια Κάρεν Πίρι.

Το νέο της μυθιστόρημα, με τίτλο 1979, που αποτελεί το πρώτο της σειράς με τη δημοσιογράφο Άλι Μπερνς, είναι αυτοτελές· θα ακολουθήσουν άλλα τέσσερα μυθιστορήματα με χρόνο δράσης που θα απέχει μεταξύ τους κατά μία δεκαετία (ήδη το επόμενο, με τίτλο 1989, κυκλοφορεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες χώρες). Με διαφορετική προσέγγιση αυτή τη φορά, αφού η συγγραφέας επιλέγει να δώσει την οπτική μιας δημοσιογράφου ερευνήτριας, γνωστή θεματολογία για την ίδια δεδομένου ότι υπήρξε για αρκετά χρόνια αστυνομική ρεπόρτερ.

Στις σελίδες του βιβλίου ζωντανεύουν οι αίθουσες σύνταξης της εφημερίδας της Γλασκώβης Daily Clarion, όπου δύο ανερχόμενοι δημοσιογράφοι, η Άλι Μπερνς και ο Ντάνι Σάλιβαν, κυνηγούν την είδηση. Για την Μπερνς τα πράγματα είναι δυσκολότερα, μια και ο χώρος είναι ανδροκρατούμενος, της δίνουν μικρά, ανάλαφρα θέματα και την παραγκωνίζουν. Θα πρέπει λοιπόν να δουλέψει σκληρά για να αποδείξει την αξία της και, βέβαια, να κρατήσει κρυφά τα χαρτιά της.

Η στενή της συνεργασία με τον Σάλιβαν αποσκοπεί στη με κάθε τρόπο ανάδειξή τους, έτσι ώστε να διατηρήσουν την αποκλειστικότητα στα θέματα που έσκασαν στα χέρια τους. Η πρώτη υπόθεση που ερευνούν αφορά ξέπλυμα χρήματος και φορολογική απάτη, ενώ στη δεύτερη υπόθεση μπαίνουν σε βαθύτερα νερά, με μια υπόθεση για ένοπλη δράση ατόμων που σχετίζονται με τον ΙΡΑ για ανεξαρτητοποίηση της Σκοτίας. Μοναδικοί φίλοι τους στην εφημερίδα, στους οποίους μπορούν να έχουν εμπιστοσύνη, είναι η Ρόνα Ντανσάιρ, υπεύθυνη της γυναικείας σελίδας της εφημερίδας, και ο προϊστάμενος της Μπερνς, ο Άνγκους Καρλάιλ.

Η συγγραφέας επιλέγει να δώσει την οπτική μιας δημοσιογράφου ερευνήτριας, γνωστή θεματολογία για την ίδια δεδομένου ότι υπήρξε για αρκετά χρόνια αστυνομική ρεπόρτερ.

Μέσα σε ένα συνονθύλευμα ανθρώπων που καταφέρνουν να επηρεάζουν ο ένας τον άλλον, με προσωπικά κάθε φορά κίνητρα, οι χαρακτήρες κινούνται επιχειρώντας να προσθέσουν σκοπέλους ή να εξυπηρετήσουν την υπόθεση, με τον νομικό σύμβουλο της εφημερίδας πανταχού παρόντα για ζητήματα που μπορεί να εκθέσουν την εφημερίδα, με τον νάνο δημοσιογράφο του αστυνομικού ρεπορτάζ να καυχιέται, τον ειδικό σύμβουλο της αντιτρομοκρατικής, ντετέκτιβ με ιδιαίτερη δράση, ενώ άλλα πρόσωπα που εμφανίζονται στη διάρκεια της πλοκής δημιουργούν εντάσεις και αγωνία.

Η ιστορία φαίνεται να πυροδοτείται από ένα βραδύκαυστο φιτίλι, καθώς προχωρά αργά, επιταχύνοντας στις τελευταίες σελίδες και δίνοντας τη δυνατότητα στον αναγνώστη να μεταφερθεί στο 1979, να νιώσει το άγχος και τη γεμάτη καπνούς ατμόσφαιρα της εφημερίδας, να κατανοήσει τα σεξιστικά στερεότυπα των ηρώων, να ακούσει κασέτες και να θυμηθεί –ή να μάθει– τις συνήθειες και τα προβλήματα μιας άλλης εποχής. Οι ήρωες ζουν και αναπνέουν στην ατμόσφαιρα των ’80s στη Γλασκώβη, ενώ σε άλλα σημεία τοποθετούνται νοτιότερα στο κυνήγι της είδησης.

Κυρίως στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, ο αναγνώστης εισπράττει αυτό που περίμενε από την αρχή, το έγκλημα που δεν θα μπορούσε να μη συμβεί κάτω από αυτές τις συνθήκες. Πολύ ενδιαφέρων ο τρόπος που χρησιμοποίησε η ΜακΝτέρμιντ να δώσει ένα μυθιστόρημα το οποίο, ενώ είχε τα φόντα να γίνει αιματηρό, δεν έγινε – δεν ήταν αυτή η συγγραφική επιδίωξη, αλλά κάτι διαφορετικό. Έτσι, το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου ακολουθεί την έρευνα των δημοσιογράφων και τα ατοπήματα στα οποία υποκύπτουν, χωρίς να υπάρχει ίχνος ανθρωποκτονίας. Αυτή έρχεται ως φυσική κατάληξη από τις λάθος επιλογές του ήρωα. Ο φόνος είναι εκ προμελέτης και η έρευνα είναι πλέον στα χέρια της Μπερνς.

Είναι αναμενόμενο και διόλου δεν φαίνεται να απασχολεί τη συγγραφέα να αποδείξει ποιος το έκανε, αλλά κύριος στόχος της είναι να μιλήσει για τις ανθρώπινες σχέσεις και την ανθρώπινη ματαιοδοξία, σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με θύμα τον πιο αδύναμο κρίκο. Ένα από τα μηνύματα που εισπράττει ο αναγνώστης είναι η προβολή των συνθηκών που οδηγούν έναν δημοσιογράφο στη μέθη της αποκάλυψης με κάθε θυσία, ακόμα και με κίνδυνο να χαθούν ζωές (η δική του ή άλλων) ή να κηλιδωθούν συνειδήσεις, στον βωμό της ακραίας φιλοδοξίας για την άνοδο στον εργασιακό χώρο.

va mcdermid23 Το πολυσέλιδο βιβλίο της ΜακΝτέρμιντ, με πολύ καλή μετάφραση από την Έφη Τσιρώνη, δίνει το ξεκίνημα της δημοσιογράφου Άλι Μπερνς, με μια αφετηρία δύσκολη, καταφέρνοντας να εδραιώσει τη θέση της για τις επόμενες περιπέτειές της. Το τάρταν νουάρ είναι εδώ.