Ο Τζον Ερνστ Στάινμπεκ, Αμερικανός συγγραφέας γερμανοϊρλανδικής καταγωγής, θεωρείται –και δικαίως– ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αμερικανικής λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα. Γεννήθηκε το 1902 στο Σαλίνας της Καλιφόρνια και πέθανε το 1968 στη Νέα Υόρκη. Έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό χάρη στα βιβλία του Άνθρωποι και ποντίκια (1937), Τα σταφύλια της οργής (1939) και Ανατολικά της Εδέμ (1952). Έλαβε το βραβείο Πούλιτζερ το 1940 και το βραβείο Νόμπελ το 1962.

Τη χρονιά που τιμήθηκε με το Νόμπελ, το 1962, συνέγραψε ένα από τα τελευταία έργα του, το περιηγητικό βιβλίο Ταξίδια με τον Τσάρλι, περιγράφοντας διεξοδικά ένα ταξίδι που πραγματοποίησε το 1960 στις ΗΠΑ συντροφιά μόνο με τον σκύλο του τον Τσάρλι, ένα γέρικο μαυρομάλλικο κανίς. Ο συγγραφέας ήταν τότε πενήντα οκτώ ετών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, επειδή την εποχή εκείνη είχε γίνει ήδη γνωστός στο ευρύ κοινό, πραγματοποίησε ινκόγκνιτο το ταξίδι του τροποποιώντας ένα ημιφορτηγό –το οποίο ονόμασε Ροσινάντε, από το άλογο του θρυλικού Δον Κιχώτη– έτσι ώστε να γίνει το σπίτι του για τους μήνες του ταξιδιού που θα ακολουθούσαν.

Το βιβλίο αποτελεί μια έξοχη τοιχογραφία της Αμερικής τόσο από γεωγραφική, όσο και από εθνολογική, λαογραφική, ιστορική και κοινωνική άποψη, στις αρχές της δεκαετίας του ’60.

Πράγματι, σαν αλλοτινός πιονιέρος, διασχίζει σαράντα πολιτείες των ΗΠΑ ξεκινώντας από το Μέιν στον Βορρά, το Σικάγο και τις Μεσοδυτικές Πολιτείες, πηγαίνοντας κατόπιν νότια και καταλήγοντας ανατολικά. Τελικός προορισμός του θα είναι το Νιου Τζέρσι της Νέας Υόρκης. Αναμφίβολα, πολλοί αναγνώστες θα νιώσουν ζήλια που ο Στάινμπεκ είχε τους πόρους και τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι τέτοιας εμβέλειας.

Το βιβλίο αποτελεί μια έξοχη τοιχογραφία της Αμερικής τόσο από γεωγραφική, όσο και από εθνολογική, λαογραφική, ιστορική και κοινωνική άποψη, στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Αυτό που ενδιαφέρει τον Στάινμπεκ, ο οποίος διαθέτει την εξεταστική και εξονυχιστική ματιά του συγγραφέα, είναι οι άνθρωποι, τα ήθη και τα έθιμα κάθε πολιτείας, αλλά, δευτερευόντως, και η φύση και τα φυσικά τοπία.

Η αφήγηση είναι ρέουσα και το ενδιαφέρον του αναγνώστη αιχμαλωτίζεται τόσο από τις εξαιρετικές πληροφορίες για κάθε τόπο, τις οποίες παραθέτει ο συγγραφέας, όσο και από την ιδιαίτερα γλαφυρή πένα του. Στο τέλος του οδοιπορικού του ο Στάινμπεκ θα έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τις ρατσιστικές αντιλήψεις που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή σε μεγάλο μέρος των ΗΠΑ. Ο συγγραφέας όμως δεν παραθέτει μόνο γεγονότα, αλλά, αντιθέτως, δεν διστάζει να τα σχολιάσει και να τα κρίνει, όπως για παράδειγμα κάνει σχετικά με το πρόβλημα της περιβαλλοντικής ρύπανσης, του οποίου την ύπαρξη διαπιστώνει ήδη από το 1960 και θεωρεί, μάλιστα, απαραίτητη τη λήψη μέτρων από τις πολιτείες που διασχίζει.

Ο σκύλος του, ο Τσάρλι, προσθέτει το κωμικό και το γκροτέσκο στοιχείο στην αφήγηση. Μπορεί να μη μιλάει, αλλά ο συγγραφέας τον αντιμετωπίζει λες και ήταν άνθρωπος – εξάλλου, και ο τίτλος του βιβλίου του τον περιέχει. Είναι ο σύντροφός του και ο συνοδοιπόρος του στο μακρύ ταξίδι αυτογνωσίας και περιήγησης που πραγματοποιεί για να γνωρίσει καλύτερα τη χώρα του. Διότι, όπως μας λέει, δεν μπορείς να γράφεις για πράγματα που δεν γνωρίζεις καλά και από πρώτο χέρι.

Η περιγραφή του ταξιδιού του τερματίζεται κάπως απότομα και ο Στάινμπεκ επιλέγει να μην περιγράψει την επιστροφή του στη γενέτειρά του, το Σαλίνας. Ομολογώ, πάντως, ότι θα διάβαζα εξίσου ευχάριστα και την περιγραφή του ταξιδιού της επιστροφής του...

Ταξίδια με τον Τσάρλι
Αναζητώντας την Αμερική
John Steinbeck
μετάφραση: Σώτη Τριανταφύλλου
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
376 σελ.
ISBN 978-960-484-671-9
Τιμή €16,99

Η Λεύκη Σαραντινού είναι ιστορικός και συγγραφέας.

Άλλα κείμενα:

• Ken Follett: «Τα όπλα του φωτός»
• Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»
• Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»
• Ahmet Ümit: «Η χώρα των χαμένων θεών»
• Kristin Hannah: «Νυχτερινός δρόμος»

Twitter