Carson McCullers: «Η παράνυφος»

Η Κάρσον ΜακΚάλερς θεωρείται μία από τις σημαντικότερες Αμερικανίδες συγγραφείς του 20ού αιώνα. Μέγας θαυμαστής και υπέρμαχός της ήταν ο Τενεσί Ουίλιαμς. Αυτοί οι δύο, αλλά και άλλοι συγγραφείς, όπως ο Ουίλιαμ Φόκνερ, αποτελούν τη γενιά του μεγάλου «νότιου» αμερικανικού μυθιστορήματος. Έτσι, και το παρόν έργο της ΜακΚάλερς με τίτλο Η παράνυφος διαδραματίζεται στον αμερικανικό νότο και συγκεκριμένα στην πολιτεία της Τζόρτζια, που είναι και ο τόπος καταγωγής της συγγραφέα.

Η παράνυφος έχει κάθε λόγο να διεκδικεί τα εύσημα ως ένα πρωτότυπο και ιδιαίτερο λογοτεχνικό πόνημα. Κατ’ αρχάς είναι τόσο λιτό, σεμνό και ολιγοπρόσωπο, σαν όπερα δωματίου. Δεν έχει καμία σχέση με τα δαιδαλώδη πολυπρόσωπα μυθιστορήματα που εντυπωσιάζουν με τον όγκο και την πλοκή τους και εκτείνονται σε μεγάλο εύρος χρόνου, μυθιστορήματα δηλαδή του τύπου Όσα παίρνει ο άνεμος. Απεναντίας, εδώ η πλοκή συμπυκνώνεται σε μία μονάχα εποχή του χρόνου, συγκεκριμένα σε έναν καυτό, και ιδιαίτερα βαρετό για την πρωταγωνίστρια, Αύγουστο στο μικρό σπίτι της σε μια κωμόπολη του αμερικάνικου νότου.

Η Φράνκι είναι μια δωδεκάχρονη κοπέλα που αισθάνεται ότι δεν ανήκει πουθενά. Δεν είναι ούτε παιδί πλέον, αλλά ούτε και ενήλικη. Δεν έχει κανέναν σκοπό στη ζωή της, που μπορεί να παρομοιαστεί με μια μεγάλη ήρεμη λίμνη. Έχει ατέλειωτες ελεύθερες ώρες, τις οποίες δεν ξέρει πώς να γεμίσει και τις περνά στην κουζίνα του σπιτιού της παρέα με τον ξάδελφό της, τον εξάχρονο Τζον Χένρι, και τη μαύρη μαγείρισσα και υπηρέτριά τους, την Μπερενίς. Όλα θα αλλάξουν όταν θα πέσει, σαν βότσαλο στην ήρεμη λίμνη της Φράνκι, η είδηση ότι ο αδελφός της πρόκειται να παντρευτεί και ότι η ίδια θα γίνει παράνυφος στον γάμο. Η είδηση αυτή αφήνει τη φαντασία της Φράνκι να οργιάσει. Θα τολμήσει μάλιστα να αφήσει τον εαυτό της να ελπίσει ότι οι νεόνυμφοι θα την πάρουν μαζί τους και στο ταξίδι του μέλιτος. Ουσιαστικά αυτή είναι η είδηση που την ξαναφέρνει στη ζωή. Θα γίνουν άραγε πράγματι όλα έτσι όπως τα ονειρεύεται ή το όνειρο θα τελειώσει άδοξα και απότομα;

Αυτό που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει είναι, αναμφισβήτητα, η μουσικότητα της καλοδουλεμένης πρόζας.

Η Φράνκι παρουσιάζεται ενίοτε οξύθυμη και ζηλιάρα. Και αυτό δεν είναι περίεργο, αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο ευτυχισμένη δεν μπορεί να θεωρηθεί μέχρι τώρα στη ζωή της. Η μπουχτισμένη απ’ όλα Φράνκι αναζητά στην πραγματικότητα τον εαυτό της, αλλά και την ευτυχία. Αυτό που νιώθει είναι απέραντη μοναξιά και ένα κενό, το οποίο προσπαθεί απεγνωσμένα να γεμίσει όχι με πράξεις, αλλά με σχέδια και σκέψεις. Οι αναγνώστες οπωσδήποτε θα νιώσουν οίκτο και συμπάθεια για τη μικρή, ταλαιπωρημένη ψυχικά πρωταγωνίστρια.

Οι διάλογοι μεταξύ των προσώπων είναι εξαιρετικά αληθοφανείς και η ΜακΚάλερς αποφεύγει κάθε προσπάθεια ωραιοποίησης των λόγων στους χαρακτήρες που δημιουργεί. Οι σκόρπιες εγκιβωτισμένες αναμνήσεις της και η σύντομη βόλτα της Φράνκι εκτός σπιτιού θα αλλάξουν παροδικά το βασικό σκηνικό της δράσης, το οποίο δεν είναι άλλο από την κουζίνα του σπιτιού της. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Φράνκι θέλει να φύγει και να δραπετεύσει από όλα αυτά, τόσο από τους οικείους της και την κουζίνα του σπιτιού της, όσο και από τον ίδιο της τον εαυτό.

car mccullers22 Αυτό που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει είναι, αναμφισβήτητα, η μουσικότητα της καλοδουλεμένης πρόζας – η ΜακΚάλερς είχε προσπαθήσει να γίνει μουσικός και έπαιζε πιάνο. Σημειωτέον, μάλιστα, ότι το συγκεκριμένο βιβλίο το έγραφε επί πέντε ολόκληρα χρόνια. Μαζί με το έτερο σπουδαίο έργο της, Η καρδιά κυνηγάει μόνη, η Παράνυφος πρέπει να θεωρηθεί όχι μόνο το κορυφαίο έργο της συγγραφέα, αλλά ένα από τα κορυφαία έργα της αμερικανικής λογοτεχνίας του περασμένου αιώνα.