fbpx
Vlastimil Vondruška: «Το στιλέτο και το φίδι»

Vlastimil Vondruška: «Το στιλέτο και το φίδι»

Στο βασίλειο της Τσεχίας κατά το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα μάς μεταφέρει ο συγγραφέας Βλαστιμίλ Βοντρούσκα, μέσα από το βιβλίου του Το στιλέτο και το φίδι, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Historical Quest, σε μετάφραση της Άννας Τσακαλίδου, καθώς ο κεντρικός ήρωάς του, ο βασιλικός δικαστής Όλντριχ του Χλουμ, ερευνά δύο ξεχωριστά εγκλήματα, μια και ανάμεσα στις δικαιοδοσίες του δικαστή δεν είναι μόνο να δικάσει το έγκλημα, αλλά να βρει και τον υπαίτιο γι’ αυτό. Μια εποχή όπου οι λύσεις είναι σχετικά προφανείς, τον φόνο τον έχει κάνει κάποια μάγισσα ή κάποιος δουλοπάροικος που βρέθηκε στο λάθος μέρος, τη λάθος στιγμή, ο βασιλικός δικαστής προτιμά να ερευνά βάσει μεθόδων επιστημονικών για την εποχή του. Εξάλλου, γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, μια και είναι μόλις ο δευτερότοκος γιος ενός ευγενή, άρα η προκαθορισμένη μοίρα του ήταν να γίνει ιερωμένος. Η τύχη όμως τα έφερε διαφορετικά. Γι’ αυτό λοιπόν ήξερε να γράφει, «κάτι που ανάμεσα στους αριστοκράτες συνομηλίκους του ήταν τόσο ασυνήθιστο».

Έτσι, ο αναγνώστης εισέρχεται σε έναν κόσμο με διαφορετικά στερεότυπα, όπου οι αριστοκράτες γίνονται ιππότες και «ο ιππότης πρέπει να ξέρει να κυβερνά με το σπαθί και όχι με φτερό χήνας» και κανείς δεν απαιτεί από τις γυναίκες να έχουν άμεμπτη ηθική. Όμως και σε αυτόν τον κόσμο οι φτωχοί έχουν πάντα άδικο, εκτός αν βρεθεί ένας δίκαιος άντρας να υποδείξει τον πραγματικό ένοχο. Ο συγγραφέας μεταφέρει τόσο ζωντανά το ιστορικό πλαίσιο, ώστε σύντομα ο αναγνώστης εγκλιματίζεται σε μια εποχή όπου οι ιππότες πηγαινοέρχονται με τα άλογά τους, οι αλυσίδες τρίζουν καθώς πέφτει η κρεμαστή γέφυρα κάποιας πύλης, οι ιερείς ψάχνουν για μάγισσες, ενώ χωρικοί και ευγενείς πίνουν μπίρες σε καπηλειά και όμορφες κοπέλες τούς σερβίρουν. Μια εποχή όπου είναι αποδεκτό ο κύριος να σπάει τη μύτη του βοηθού του, εκνευρισμένος επειδή του έχυσε λίγο κρασί την ώρα που τον σερβίριζε. «Δεν είναι μικρό πράγμα να του λερώσεις τόσο ακριβά ρούχα…»

Η πρώτη υπόθεση που θα κληθεί να λύσει ο βασιλικός δικαστής είναι ο φόνος ενός άρχοντα στον ίδιο του τον πύργο, όπου βρέθηκε με ένα περίτεχνο στιλέτο καρφωμένο στην καρδιά, ενώ στο σπίτι του φιλοξενούσε άρχοντες από διάφορες περιοχές. Ο βασιλικός δικαστής Όλντριχ αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της υπόθεσης θα φύγει αμέσως μόλις την πληροφορηθεί, αφήνοντας πίσω τη νεαρή όμορφη γυναίκα του, με την οποία είναι βαθιά ερωτευμένος. Φτάνοντας όμως στον πύργο του δολοφονημένου, θα μάθει από τον αδελφό του ότι άδικα τον ανησύχησαν, αφού ο δολοφόνος, ένας χωρικός, είναι ήδη στη φυλακή. Ο Όλντριχ όμως δεν θα πιστέψει ούτε στιγμή την ενοχή του χωρικού. Έτσι, παρά τους δυσαρεστημένους άρχοντες, τους οποίους φαίνεται από την αρχή ότι θεωρεί ύποπτους, θα ξεκινήσει τις ανακρίσεις.

Ο Όλντριχ, που θαυμάζει την Αριστοτέλεια λογική, όπως αναφέρει, θα προσπαθήσει να πάει από το γνωστό στο άγνωστο βήμα προς βήμα και ως ένας σύγχρονος ντετέκτιβ θα πει: «Πρέπει να βρούμε στοιχεία και να εντοπίσουμε όσα δεν ταιριάζουν. Μέχρι να γίνουν όλα μέρος μιας αδιάσπαστης αλυσίδας και τότε θα μείνουμε έκπληκτοι που ένα τόσο φανερό γεγονός δεν το σκεφτήκαμε νωρίτερα».

Το κυριότερο αποδεικτικό μέσο της εποχής βέβαια είναι τα βασανιστήρια, τα οποία απαγορεύονται σε ευγενείς, εκτός εάν… Ο Όλντριχ σπάνια θα καταφύγει σε τέτοιους είδους μέσα για να αποδείξει αυτό που ήδη έχει υποψιαστεί, διαπιστώνει όμως ότι δεν βλάπτει να απειλήσει κανείς έναν ευγενή με βασανιστήρια.

Με μια τιμιότητα που καλό θα ήταν να έχουν όλοι οι δικαστικοί λειτουργοί και παρά την εποχή όπου ζει, ο Όλντριχ θα πει: «Ένας γραφειοκράτης δεν θα έπρεπε να έχει συγγενείς, φίλους και γνωστούς. Η μόνη του συνοδοιπόρος είναι η δικαιοσύνη. Μην ξεχνάς ότι ο Θεός παρακολουθεί τα βήματά μας… Χωρίς δικαιοσύνη αυτός ο κόσμος χάνει το νόημά του!». Αυτοί που ανακρίνει ο Όλντριχ είναι της τάξης του, φίλοι του, συγγενείς του. Δύσκολο λοιπόν το έργο του, στο οποίο τον βοηθούν οι δύο πιστοί του σύντροφοι, ο ιπποκόμος Όττο και ο αρχηγός της φρουράς του, Ντιβίς.

Ο συγγραφέας μάς μεταφέρει σε μια εποχή γεμάτη ίντριγκες και έρωτες, όπου η Ιερά Εξέταση κυριαρχεί, σκιαγραφώντας ολοκληρωμένους ήρωες, ενώ παρακολουθούμε με αυξανόμενη αγωνία τον βασικό του ήρωα να λύνει βήμα βήμα δύο μυστήρια που θα άξιζε να λύσουν οι πιο διάσημοι ντετέκτιβ της λογοτεχνίας.

Χωρίς δικαιοσύνη αυτός ο κόσμος χάνει το νόημά του!

Φαγητό και ποτό κυριαρχούν στην αφήγηση, μια και εκείνη την εποχή η εξασφάλιση αυτών των δύο αρκούσε συχνά για αμοιβή. Ο τρόπος περιγραφής όμως θα έκανε και τον αναγνώστη να αναζητήσει λίγο υδρόμελο, πικρό και γλυκό συγχρόνως, μάλλον κάτι σαν το σημερινό ρακόμελο. Το κρασί είναι πιο σπάνιο στα τραπέζια και το απολαμβάνουν μόνο οι πλούσιοι, ενώ η μπίρα είναι το καθημερινό ποτό. Μπίρα ξανθιά ή μαύρη, δροσερή ή χλιαρή, με πηχτό αφρό ή αραιή, ένα ποτό κατάλληλο για όλες τις ώρες, ακόμα και το πρωί. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στην κουζίνα, παρότι το πιο συνηθισμένο φαγητό είναι κάποιο καπνιστό μπούτι και διαφόρων τύπων τηγανίτες. «Για αρχή, έχουμε καπνιστό μπούτι από αγριογούρουνο μέσα σε σάλτσα μύρτιλλου, στη συνέχεια μερικά κοτόπουλα ψημένα με φασκόμηλο και πιπερόριζα, που συνοδεύονται με τηγανίτες σίκαλης γεμιστές με τυρί και ψιλοκομμένο σκόρδο. Σαλάτα κάρδαμο με φέτες τηγανητού μπέικον και πουρέ βρόμης με αχνιστά μήλα… Οι συνδαιτυμόνες έπαιρναν το κρέας κατευθείαν από τους δίσκους, το έκοβαν με τα χέρια τους σε μικρότερα κομματάκια, βουτώντας στα μπολάκια με τις σάλτσες».

Χιούμορ διακρίνει τον τρόπο με τον οποίον ο βασιλικός δικαστής θα προσπαθήσει να ξεγελάσει τους ιερωμένους, επιχειρώντας να γλιτώσει από τα χέρια τους μια θεραπεύτρια που κατηγορείται για μαγεία, όταν ακόμα και οι βοηθοί του φοβούνται τα μάγια. Ο Όλντριχ, παρότι πιστός, δεν διστάζει να τα βάλει με την Εκκλησία σε μια εποχή όπου όλοι για το μόνο που νοιάζονται είναι πώς να αποκτήσουν τη μέγιστη περιουσία, να αρπάξουν για τον εαυτό τους όσο γίνεται περισσότερη γη και εξουσία. Αντιμέτωπος με επίσημες εκκλησιαστικές Αρχές βρίσκεται μετά την ανακάλυψη του πτώματος ενός μοναχού και δεν διστάζει να επιβάλει την παρουσία του σε ένα μοναστήρι του τάγματος των Ιωαννιτών, προκειμένου να εξιχνιάσει τη δολοφονία.

Οι μάρτυρες όμως που θα καταφέρει να εξασφαλίσει δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστοι από το σύστημα. «Είναι ηλίου φαεινότερον πως ο ηγούμενος δεν θα έλεγε ποτέ ψέματα. Βάσει αυτών λοιπόν προκύπτει ότι ο μάστορας ψεύδεται». Αδιάσειστη η απόδειξη του συστήματος για το ποιος έχει δίκιο. «”Υπήκοοι!... Αυτοί δηλαδή είναι οι μάρτυρες… Ενώπιον του Θεού οι άνθρωποι ίσως να είναι ίσοι” αντέδρασε ειρωνικά ο αρχηγός Βόλφραμ “αλλά σε καμία περίπτωση ενώπιον του κοσμικού δικαίου!... Ο υπήκοος δεν έχει δικαίωμα να κατηγορήσει τον κύριό του… Για αυτόν τον λόγο τις μαρτυρίες τις οποίες επικαλείστε δεν τις θεωρώ αξιόπιστες. Άδικα θα χάναμε τον καιρό μας για να τις ακούσουμε. Έχετε κάτι άλλο να επιβεβαιώσει τις κατηγορίες σας;”» Ο συγγραφέας μεταφέρει κάτι που στην εποχή μας συμβαίνει χωρίς να το παραδεχόμαστε, σε μια εποχή που ήταν αυτονόητο ότι ίσχυε.

am yeeΣημαντική η παρουσία των γυναικών στο βιβλίο και, ακόμα κι αν αρχικά φαίνεται ότι ο ρόλος τους είναι βοηθητικός, γίνεται σύντομα φανερό ότι πρόκειται για διακριτικές πρωταγωνίστριες.

Ο Όλντριχ θα εξιχνιάσει παρά τις δυσκολίες και τις δύο υποθέσεις και, όταν θα επικαλεστούν ένοχοι και μάρτυρες τον Θεό, θα πει: «Ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους ψυχή και μυαλό, γι’ αυτό όλα όσα κάνουμε είναι αποκλειστικά δική μας ευθύνη. Και δική μας ενοχή».

 

Το στιλέτο και το φίδι
Οι υποθέσεις του βασιλικού δικαστή Όλντριχ του Χλουμ. Οι αμαρτωλοί άνθρωποι του βασιλείου της Τσεχίας
Βλαστιμίλ Βοντρούσκα
Μετάφραση: Άννα Τσακαλίδου
HistoricalQuest
σ. 656
ISBN: 978-618-5088-73-6
Τιμή: 18,80€
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.