Véronique Ovaldé: «Κανένας δεν φοβάται εκείνους που χαμογελούν»
Η Βερονίκ Οβαλντέ μάς έδωσε ένα προσεγμένο βιβλίο crime ψυχολογίας, με χαρακτήρες αντιθέσεων και αναφορές στον κοινωνικό ιστό μέσα στον οποίο κινούνται οι ήρωες. Είναι το ένατο μυθιστόρημά της και τη γνωρίσαμε ήδη από ένα ακόμα μεταφρασμένο στα ελληνικά βιβλίο της από τις Εκδόσεις Gema, με τίτλο Όσα ξέρω για τη Βέρα Κάντιντα, το 2012. Κοινό χαρακτηριστικό και των δύο βιβλίων της που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά είναι η πολυπλοκότητα της θηλυκής πλευράς, στοιχείο που γνωρίζει να αναδεικνύει άριστα η συγγραφέας.
Με έναν τίτλο πολλά υποσχόμενο και σκοτεινό εξώφυλλο, το μυθιστόρημα γεμίζει τον αναγνώστη με ασήμαντες και σημαντικές στιγμές, που είναι όμως τόσο καλογραμμένες και σφύζουν από νοήματα, ώστε μας προκαλούν αλλεπάλληλες εκρήξεις σκέψεων και συναισθημάτων. Από την αρχή ακόμα, η ηρωίδα εμφανίζεται καθ’ όλα έτοιμη να μας εντυπωσιάσει. Γιατί η Γκλόρια φεύγει σαν κυνηγημένη από το σπίτι της, με τις δυο κόρες της, φορτώνοντας στο αυτοκίνητό της τα απαραίτητα… συν την μπερέτα του άντρα της; Πού βρίσκεται όμως εκείνος;
Το βιβλίο δεν ακολουθεί γραμμική χρονική ανάπτυξη. Η συγγραφέας επιλέγει την τεχνική αυτή για να δημιουργήσει σταδιακά ατμόσφαιρα αγωνίας μέσα από την άγνοια του αναγνώστη, δίνοντάς μας κομμάτι κομμάτι τις πτυχές της μυθοπλασίας, καθώς ο χρόνος κερματίζεται στο παρελθόν και στο μέλλον. Τα ερωτήματα που γυρεύουν απάντηση από την αρχή της αφήγησης αφορούν στη φυγή της Γκλόρια και προσπαθούμε να αποκρυπτογραφήσουμε τον λόγο που την ώθησε σε αυτό, κάτι που παραμένει μυστικό σε μεγάλο μέρος του βιβλίου, μέχρι να αρχίσουν σταδιακά οι αποκαλύψεις.
Στα υπέρ του μυθιστορήματος, ο εξαιρετικός τρόπος με τον οποίο μας αποκαλύπτεται το ψυχογράφημα των ηρώων, έτσι ώστε να διαφαίνονται τα αίτια και τα αιτιατά της κάθε πράξης τους. Μια σύζυγος, η Γκλόρια, που δείχνει πως ο έρωτας για τον άντρα της, Σαμουέλ, θα είναι παντοτινός – παρά τις αντιφάσεις της και τον δύστροπο χαρακτήρα της, κληρονομιά από τη μητέρα και τη γιαγιά της. Δυο κόρες, η Στέλα και η Λούλου, η πρώτη έφηβη επαναστάτρια και η δεύτερη μικρούλα και αθώα, μοιάζουν σαν σύμβολα του γιν-γιανγκ, αλληλοσυμπληρώνοντας τις δύο όψεις της μητέρας τους.
Με αυτό το σκεπτικό, το βιβλίο της Βερονίκ Οβαλντέ μάς προσφέρει το ελαφρυντικό της άγνοιας χωρίς καθόλου να δίνει άφεση αμαρτιών.
Η συγγραφέας παρουσιάζει σε εμβόλιμα κεφάλαια το παρελθόν της κεντρικής ηρωίδας, Γκλόρια, που μόλις στην ηλικία των 17 ετών έχασε τους γονείς της, τον έναν από βαριά ασθένεια, την άλλη από φυγή, όπως θα κάνει και η ίδια, χρόνια αργότερα. Είναι μια γυναίκα ευφυής, ζόρικη, δυνατή και δεν φοβάται τη μοναξιά, αντιθέτως την καλλιεργεί, θεωρώντας την προτίμησή της αυτή ως ένα είδος ανωτερότητας. Δούλεψε σερβιτόρα στο μπαρ του Μπάρμπα-Τζιο, που ήταν συνεταίρος και φίλος του πατέρα της και την παίρνει υπό την προστασία του, όταν εκείνος πεθαίνει. Αυτό όμως δεν αρκεί για να την αποτρέψει από τον έρωτά της με τον «αδέσποτο» και γοητευτικό Σαμουέλ.
Τα πρόσωπα του βιβλίου γίνονται αμέσως συμπαθή στον αναγνώστη, αφού η συγγραφέας διαθέτει έναν ξεχωριστό τρόπο να εμβαθύνει στον κάθε χαρακτήρα:
Η έφηβη κόρη, η Στέλα, που δυσανασχετεί για κάθε τι και έχει υιοθετήσει τον δικό της προσωπικό τρόπο για να απωθεί τους ανθρώπους ή και να τους τρομάζει. Πιστεύει ότι αρκεί ένα χαμόγελο για να θεωρήσουν οι άλλοι ότι έχεις εξουδετερωθεί. Επομένως, παύει να χαμογελά και αυτό κάνει τον κόσμο να αισθάνεται αμήχανα. Από την άλλη, η μικρούλα αδερφή της, η Λούλου, έχει τη ζωντάνια της παιδικής της ηλικίας: Επαναλαμβάνει λέξεις που της αρέσουν σαν μελωδία, μιλά μόνη της αλλάζοντας φωνές για τους διαλόγους, κυνηγά σαύρες, παίζει με τα μυρμήγκια, οργανώνει αποικίες από σαρανταποδαρούσες, μετρά τα τσιμπήματα των κουνουπιών, χαράζει σχέδια στα δρομάκια με ένα κλαδί που σέρνει παντού, χοροπηδά μέσα στις γαλότσες της καλοκαιριάτικα, τοποθετεί πλέι μομπίλ σε στρατηγικά σημεία πάνω σε κλαδιά.
Εξίσου ενδιαφέροντα και τα υπόλοιπα πρόσωπα του μυθιστορήματος, ο παράξενος και απόμακρος γέρο-Μπουχ, ο ξυλουργός, ο επίσης παράξενος για τις πεποιθήσεις του Μπάρμπα-Τζιο, ο Πιέτρο Σαντινί, ο δικηγόρος της Γκλόρια που έχει αναλάβει τη διαχείριση της περιουσίας της, η Αντουανέτ Ντεμονζό, η γιαγιά της με τα πορτοκαλιά μαλλιά, μια σκληρή τρελόγρια που δεν αγαπά τα παιδιά, η μητέρα της, η Ναντίν, που τους παράτησε αφού κι εκείνη πήρε τα γονίδια αδιαφορίας για το παιδί της. Και βέβαια, ο άντρας της, ο Σαμουέλ, έρωτας και καταστροφή της μαζί.
Ποια θα είναι η τύχη των παραπάνω, και κυρίως των αντρών που σημάδεψαν τη ζωή της Γκλόρια, του υπέροχου αλλά και μυστήριου Σαμουέλ, του υπερόπτη δικηγόρου Σαντινί και του ακινητοποιημένου στην καρέκλα του Μπάρμπα-Τζιο;
Υπάρχει κάτι μυστηριώδες που απλώνεται στις σχέσεις μεταξύ των ηρώων – ακόμα και στις εξ αποστάσεως σχέσεις. Κανείς δεν γνωρίζει το τέλος τους, παρά μόνο εκείνοι που θα επιβιώσουν, κυρίως ένας από τους κεντρικούς χαρακτήρες που χαμογελά ακριβώς για να μην υποψιάζεται κανείς τι κρύβει μέσα του. Κι όμως, αυτή η κρυφή σκοτεινιά έχει ένα ενδιαφέρον, είναι η γοητεία της ανάγνωσης ενός crime μυθιστορήματος, καθώς ανακαλύπτεις το μέρος του κακού που ελλοχεύει σε κάθε άνθρωπο.
Μακροπερίοδος λόγος με ασύνδετα σχήματα, ο οποίος, στην άρτια μετάφραση της Ροζαλί Σινοπούλου, δίνει δύναμη και ένταση στο κείμενο σε αυτό το ιδιαίτερο βιβλίο, μέσα στο οποίο αποκρυσταλλώνεται η ομορφιά του κόσμου μας, όπως μπορεί να τον αντιληφθεί κανείς. Με τις δυο πλευρές του φεγγαριού να φωτίζουν ανάλογα την ψυχοσύνθεση των ηρώων και με ένα εξαίσιο τέλος, στο ερώτημα που μας θέτει: Πρέπει τελικά να συνδεόμαστε με πράγματα ασήμαντα και να τους δίνουμε τόσο μεγάλη έκταση και βαρύτητα; Η αλήθεια είναι πως το κακό ξεκινά από αυτήν ακριβώς την έκθεσή μας σε ασήμαντες αφορμές και αιτίες. Με αυτό το σκεπτικό, το βιβλίο της Βερονίκ Οβαλντέ μάς προσφέρει το ελαφρυντικό της άγνοιας χωρίς καθόλου να δίνει άφεση αμαρτιών. Κάποιες φορές η κάθαρση δεν μπορεί να έρθει, αν εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε συνειδητοποιημένοι.
Κανένας δεν φοβάται εκείνους που χαμογελούν
Véronique Ovaldé
μετάφραση: Ροζαλί Σινοπούλου
Εκδόσεις Gema
260 σελ.
ISBN 978-960-6893-52-0
Τιμή €15,00
