Pierre Lemaitre: «Τα χρώματα της πυρκαγιάς»

Ο Πιερ Λεμέτρ (Παρίσι, 1951) άργησε να εμφανιστεί ως συγγραφέας μυθιστορημάτων, μολονότι για πολλά χρόνια ασχολήθηκε με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας. Πάντως, το πρώτο του βιβλίο, το Τravail soigné, με ήρωα τον εκκεντρικό αστυνομικό Καμίγ Βεροβέν, που κυκλοφόρησε το 2006, άρεσε στο αναγνωστικό κοινό. Έκτοτε η εξέλιξή του ήταν αλματώδης. Το μυθιστόρημά του Καλή αντάμωση εκεί ψηλά (μτφρ. Έφη Κορομηλά, Μίνωας 2014), που αναφέρεται στην εποχή μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξεπέρασε σε πωλήσεις τα 600.000 αντίτυπα και τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt, το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας. Έχει γράψει έξι βιβλία μυστηρίου και θρίλερ, μερικά από τα οποία έχουν λάβει βραβεία. Το στιλ της γραφής του ποικίλλει από βιβλίο σε βιβλίο, σε όλα όμως διακρίνει κανείς ποιητικότητα, φιλοσοφική διάθεση και, ενίοτε, λεπτό χιούμορ.

Φαίνεται ωστόσο πως έχει γοητευτεί από την Ιστορία, ειδικά την Ιστορία της Γαλλίας, αφού συχνά αντλεί τα θέματά του από αυτήν. Αυτό που κάνει με επιτυχία είναι να γράφει αστυνομικά ή περιπετειώδη μυθιστορήματα με κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο, και κατά κάποιον τρόπο έχει δημιουργήσει ένα λογοτεχνικό υποείδος που προκαλεί καλή εντύπωση. Αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο, αφού στην ουσία η Γαλλία είναι η χώρα όπου έχουν γεννηθεί και αναπτυχθεί πολλά λογοτεχνικά είδη.

Ας θυμηθούμε πως η αστυνομική λογοτεχνία αναπτύχθηκε εκεί, λίγο μετά τη δημοσίευση από τον Έντγκαρ Άλαν Πόε του διηγήματος «Οι φόνοι της οδού Μοργκ» (1841) με ήρωα τον Αύγουστο Ντιπέν. Ήταν καταρχήν το μυθιστόρημα Υπόθεση Λερούζ (1863) του Εμίλ Γκαμποριό με ήρωα τον αστυνόμο Λεκόκ (βασισμένο στον αστυνόμο Βιντόκ, ένα υπαρκτό πρόσωπο). Εκεί καλλιεργήθηκε ένα λογοτεχνικό είδος περιπετειών και μυστηρίου από τον Πονσόν ντι Τεράιγ, τον δημιουργό του ήρωα Ροκαμβόλ. Στη συνέχεια, λόγω της ανάγκης των αναγνωστών για παρόμοιες ιστορίες, τη σκυτάλη πήραν ο Γκαστόν Λερού, που δημιούργησε τον Ζοζέφ Ρουλεταμπίλ, τον δημοσιογράφο – ερασιτέχνη ντετέκτιβ που έχει την ικανότητα να αναλύει με τη λογική ένα γεγονός, και ο Μορίς Λεμπλάν, που δημιούργησε τον Αρσέν Λουπέν, έναν αριστοκράτη λωποδύτη που αγαπάει τους φτωχούς. Ακολούθησε ένα συγγραφικό δίδυμο, οι Μαρσέλ Αλέν και Πιερ Σουβέστρ, οι οποίοι δημιούργησαν τον Φαντομά, έναν μασκοφόρο κακοποιό.

Στη Γαλλία επίσης γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 το νέο αστυνομικό μυθιστόρημα, το néo-polar, με εισηγητή τον Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ, ο οποίος προσέδωσε στο αστυνομικό μυθιστόρημα κοινωνικές και πολιτικές αποχρώσεις. Στην ίδια χώρα έχει αναπτυχθεί ένα διαφορετικό είδος, το ιστορικό αστυνομικό μυθιστόρημα, όπου σε συγκεκριμένη εποχή διαδραματίζονται αστυνομικές ιστορίες με εγκλήματα, αστυνομικούς, ντετέκτιβ, σασπένς και ανατροπές.

Το στιλ της γραφής του ποικίλλει από βιβλίο σε βιβλίο, σε όλα όμως διακρίνει κανείς ποιητικότητα, φιλοσοφική διάθεση και, ενίοτε, λεπτό χιούμορ.

Το ιστορικό μυθιστόρημα Καλή αντάμωση εκεί ψηλά, που εκτυλίσσεται στον απόηχο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τιμήθηκε με το βραβείο Γκονκούρ 2013, είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας. Το δεύτερο μέρος της τριλογίας, Τα χρώματα της πυρκαγιάς, διαδραματίζεται στο Παρίσι το 1927 και αρχίζει με την κηδεία του τραπεζίτη Μαρσέλ Περικούρ. Την ίδια στιγμή, ο επτάχρονος εγγονός του, ο Πολ, πέφτει από ένα παράθυρο πάνω στο φέρετρο του παππού του και μένει ανάπηρος. Γλίστρησε ή πήδησε; Ή μήπως κάποιος τον έσπρωξε; Η κόρη του, η Μαντλέν, αναλαμβάνει την οικονομική αυτοκρατορία του πατέρα της, ενώ ο Γκιστάβ Ζουμπέρ, ο διαχειριστής της Τράπεζας Περικούρ, επιθυμεί να την παντρευτεί, αυτή όμως προτιμά την αγκαλιά του εραστή της, του Αντρέ Ντελκούρ, του παιδαγωγού του Πολ.

Η Μαντλέν προσπαθεί να περισώσει την περιουσία που κληρονόμησε και ταυτόχρονα να ξαναφτιάξει τη ζωή της. Θεωρώντας την ευάλωτη, ο Σαρλ, αδελφός του Μαρσέλ, εποφθαλμιά την περιουσία αυτή. Λίγα χρόνια μετά, το 1933, ο Χίτλερ κερδίζει τις εκλογές στη Γερμανία και αρκετοί Γάλλοι τον βλέπουν με καλό μάτι, θεωρώντας ως μοναδικό τους εχθρό τους κομμουνιστές. Η Μαντλέν, τριγυρισμένη από επικίνδυνους αριβίστες, κατορθώνει να επιβιώσει και να βρει τον ένοχο της πτώσης του γιου της από το παράθυρο, αλλά και να τιμωρήσει εκείνους που την απειλούν.

Ένα από τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του Λεμέτρ είναι η ικανότητά του να δημιουργεί σασπένς, ώστε ο αναγνώστης να βρίσκεται μπροστά σε εκπλήξεις. Επίσης, σκιαγραφεί με ευκρίνεια τους βασικούς χαρακτήρες, οι οποίοι, εκτός από τον φιλότεχνο νεαρό Πολ, τον πιο συμπαθητικό απ’ όλους, διέπονται από άμετρες φιλοδοξίες και τάσεις για έκνομο πλουτισμό, ιδιότητες που οδηγούν αρκετούς από αυτούς στην υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων τους και κατά συνέπεια στον αφανισμό. Μαέστρος στην αφήγηση, «ταλαντούχος απόγονος των μυθιστοριογράφων του 19ου αιώνα», σύμφωνα με το περιοδικό Magazine Littéraire, έγραψε ένα κοινωνικό P Lemaitre μυθιστόρημα, αλλά και μια τοιχογραφία του Παρισιού την εποχή του Μεσοπολέμου, όταν η άνοδος του φασισμού στην Ευρώπη προμήνυε τον επερχόμενο πόλεμο. Όπως μαθαίνουμε στον επίλογο του βιβλίου, ο τίτλος του αποτελεί φόρο τιμής στον Αλέξανδρο Δουμά κι είναι παρμένος από τον στίχο ενός ποιήματος του Αραγκόν.