James Ellroy: «Θύελλα»

Αν θεωρήσουμε ότι η αμερικανική λογοτεχνία κυμαίνεται πλέον σε δυσθεώρητα ύψη σε σχέση με των άλλων χωρών, τότε αβλεπεί και αυθωρεί και παραχρήμα ο Ελρόι φιγουράρει με βεβαιότητα στην κορυφή, έχοντας σαφώς από κάτω ένα πάνθεο εξαίρετων συγγραφέων. Μας το έκανε γνωστό με την πρώτη «Τετραλογία του Λος Άντζελες»: Μαύρη Ντάλια – Το μεγάλο πουθενά – Λος Άντζελες εμπιστευτικό – Λευκή τζαζ (Εκδόσεις Κλειδάριθμος και παλαιότερα Εκδόσεις Άγρα). Μας το υπενθύμισε με την «Τριλογία του Αμερικανικού Υποκόσμου»: Αμερικανικό ταμπλόιντ – Αμερικανικό ταξίδι θανάτου – Το αίμα δεν σταματάει ποτέ (Εκδόσεις Άγρα) και μας το επιβεβαιώνει τώρα πάλι με το δεύτερο βιβλίο της δεύτερης «Τετραλογίας του Λος Άντζελες», τη Θύελλα, από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος – που πολύ σοφά πήραν τα δικαιώματα του Ελρόι και έχουν αρχίσει να επανεκδίδουν τα παλαιότερα των μυθιστορημάτων του – με μια πολύ καλή μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου. Έχει προηγηθεί το εξίσου επιτυχημένο Perfidia ως πρώτο βιβλίο αυτής – και φυσικά αδημονούμε για το επόμενο.

Οκτακόσιες πενήντα περίπου σελίδες καταιγιστικού, εγκληματικά αιματοβαμμένου κειμένου, χωρισμένες σε έξι μέρη που μοιράζονται εκατόν τριάντα τέσσερα κεφάλαια και καταλαμβάνουν έναν ενδοκειμενικό χρόνο από 31 Δεκεμβρίου 1941 μέχρι 8 Μαΐου 1942, ξεκινώντας από την αναρίθμητη ραδιοφωνική εκπομπή του πατρός Κάφλιν και καταλήγοντας με το ημερολόγιο της Κέι Λέικ. Τόπος κίνησης των ηρώων είναι το Λος Άντζελες, πρωτίστως και κυρίως, και ταυτόχρονα μεξικάνικα, αμφιβόλου ποιότητας, μέρη: Μπάχα, Τιχουάνα, Ενσενάντα, Λα Παζ, και δευτερευόντως Μανζανάρ, κυρίως ως προς την εξέλιξη της πλοκής, όπου και το στρατόπεδο συγκέντρωσης επαναπατρισθέντων Ιαπώνων από το Μεξικό. Χαρακτήρες που παρελαύνουν στις σελίδες, πάρα πολλοί· οι εξίμισι σελίδες στο τέλος του βιβλίου είναι άκρως κατατοπιστικές και αρκούντως χρηστικές για τον αναγνώστη που δεν είναι εξοικειωμένος με το πολυπρόσωπο λογοτεχνικό σύμπαν του Ελρόι. Υπάρχουν πάντα οι προεξάρχοντες. Ονόματα γνωστά από προηγούμενα βιβλία του συγγραφέα που, όπως και στο Perfidia, έτσι κι εδώ, τους βλέπουμε να «διαπρέπουν» ήδη από την πρώτη νιότη τους στην εγκληματικότητα και την παρανομία.

Έχουμε και λέμε: ο πολύς Ντάντλεϊ Σμιθ, Αρχιφύλακας της Αστυνομίας του Λος Άντζελες, εδώ, ακόμα, και πλέον μέλος της Ειδικής Υπηρεσίας Πληροφοριών του Στρατού. Η άριστη σκιαγράφηση της ψυχοσύνθεσης του Σμιθ από τον Ελρόι στη Θύελλα μας κάνει να καταλάβουμε ακόμα καλύτερα πόθεν όλη αυτή η εγκληματική δραστηριότητά του εδώ, αλλά και στα άλλα βιβλία της πρώτης τετραλογίας όπου πρωταγωνιστεί κυρίως, ήτοι στη Λευκή Τζαζ, στο Λος Άντζελες εμπιστευτικό και στο Μεγάλο πουθενά – για ν’ αφήσουμε απ’ έξω τα περάσματά του στην «Τριλογία του Αμερικανικού Υποκόσμου». Ο Νταντ και εδώ οργανώνει τα πάντα επ’ ωφελεία του. Ως απεσταλμένος της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Στρατού στέλνεται στο Μεξικό για ν’ αποτρέψει πεμπτοφαλαγγίτικες υποθέσεις και μποϊκοτάζ ιαπωνικών υποβρυχίων. Αυτός όμως οργανώνει το κυνήγι κλεμμένου χρυσού, μιας υπόθεσης που βγήκε τυχαία στην επιφάνεια και ξεχασμένης στα ντουλάπια του εγκληματολογικού, κανονίζει τη μετανάστευση από το Μεξικό Ιαπώνων και Μεξικάνων, καταχωρώντας τους ως πεμπτοφαλαγγίτες αλλά στην πραγματικότητα με σκοπό να τους πουλήσει για εργάτες-σκλάβους, ενώ ταυτόχρονα σκοπεύει να φυτέψει ναρκωτικά στα φορτηγά της κυβέρνησης που θα τους μεταφέρουν στα στρατόπεδα, για να τα πουλήσει στην Αμερική. Ο πόλεμος πάντα αποτελούσε χώρο ευκαιριών και ο Νταντ το αποδεικνύει περίτρανα. Ακολουθείται από την Κλερ ντε Χέιβεν, μια ναρκομανή και υστερική αριστερή, άλλο ένα γνωστό πρόσωπο απ’ την πρώτη τετραλογία. Η σχέση τους θα διαρραγεί μετά τη δολοφονία ενός Μεξικανού εραστή της Κλερ απ’ τον Νταντ, που τον βρήκε ανακατεμένο στην υπόθεση του χρυσού. Εδώ εμφανίζεται πρώτη φορά στον ενδοκειμενικό χρόνο και η Τζόαν Κλάιν, δεκαπεντάχρονη ακόμα, που τη μαζεύουν ο Νταντ και η Κλερ και τη βάζουν στα κόλπα. Άριστη μαθήτρια, όπως αποδεικνύεται αργότερα στο μυθιστόρημα Το αίμα δεν σταματάει ποτέ. Όπως πρώτη φορά εμφανίζεται και η Μπεθ Σορτ, ως εξώγαμη κόρη του Ντάντλει Σμιθ. Η πολύ γνωστή μας από τη Μαύρη Ντάλια. Ο «δόκτωρ» Χιντέο Ασίντα, απ’ τους πρωταγωνιστές του Perfidia. Εγκληματολόγος της Αστυνομίας του Λος Άντζελες και αποσπασμένος με τις ευλογίες του Ντάντλεϊ στην Ειδική Υπηρεσία Πληροφοριών του Στρατού. Ο ρόλος του Ασίντα είναι καταλυτικός στη Θύελλα και αυτός που μας οδηγεί σε ακριβή συμπεράσματα για το τι θέλει να μας πει ακριβώς αυτή τη φορά ο Ελρόι. Μας έχει προετοιμάσει περί τούτου με τον χαρακτήρα της Τζόαν Kόνβιλ, κι αυτή γνωστή απ’ το Perfidia, εδώ πλέον όμως καταλυτική για τα συμπεράσματά μας. Και φυσικά ο «Ουίσκι» Μπιλ, ο Αστυνόμος Γουίλιαμ Χ. Πάρκερ, το αντίπαλον δέον του Ντάντλεϊ ως προς την εγκληματικότητα και την παραβατικότητα, ορμώμενος όμως από διαφορετικό σημείο εκκίνησης. Τον απολαύσαμε στο Λος Άντζελες εμπιστευτικό, στη Λευκή τζαζ, στο Perfidia και στην «Τριλογία του Αμερικανικού Υποκόσμου» σε δευτερεύοντες ρόλους. Εδώ τον βλέπουμε ν’ αναλαμβάνει δράση, ως πιο νέος γαρ, σε συνεργασία με την Κέι Λέικ και τον Έλμερ Τζάκσον, βάζοντας στο παιχνίδι και το αγαπημένο πιόνι του Νταντ, τον δόκτορα Ασίντα, στην προσπάθειά τους να παγιδεύσουν τον Αρχιφύλακα Σμιθ.

Και πάλι ο Ελρόι βρίσκεται ένα βήμα μπροστά απ’ όλους τους συγγραφείς της γενιάς του.

Το «είναι μια ιστορία όλα» αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο μότο του βιβλίου, ίσα για να μας υπενθυμίσει ακριβώς το αυτό αλλά και το αντίθετο. Είναι πολλές ιστορίες μαζί οι οποίες συγκλίνουν μεν σε μία, που όμως αν εστιάσεις μόνο σε αυτή, αφενός θα ευχαριστηθείς όγκο σελίδων ανάγνωσης, πλην όμως θα έχεις χάσει επ’ ακριβεία τον στόχο. Δεν είναι μόνο το κυνήγι του κλεμμένου χρυσού που όλοι ψάχνουν και όλοι, λίγο πολύ, έχουν ανακατευτεί, εκόντες άκοντες, με αυτόν. Δεν είναι μόνο οι πεμπτοφαλαγγίτικες και οι ύποπτες, τουλάχιστον, κινήσεις και δοσοληψίες τους. Δεν είναι μόνο οι Ναζί και οι Κόκκινοι, Χίτλερ-Στάλιν. Δεν είναι μόνο οι Ιάπωνες και οι υποβρύχιες αποστολές τους. Σαφώς και δεν είναι το πολύ πρόσφατο στα γεγονότα του βιβλίου Περλ Χάρμπορ. Δεν είναι η σύγκληση Ναζί και Κομμουνιστών στη μυστική σύσκεψη στο Μεξικό. Ούτε ο Sinarqismo, αυτή η τρανσέξουαλ κατάσταση που μόνο σ’ έναν Μεξικό θα μπορούσε να γεννηθεί. Σαφώς και δεν είναι μόνο η εγκληματικότητα και η διαφθορά των αστυνομικών του Λος Άντζελες. Δεν είναι η κομμουνιστική Αμερική και σίγουρα δεν είναι μόνο και η προτεσταντική Αμερική. Σαφώς δεν είναι μόνο και η απαρχή του κόσμου ύστερα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν είναι ούτε ο έρωτας τόσο ως κινητήρια δύναμη που μπορεί να φαίνεται σε διάφορα σημεία. Ούτε και ο άστατος, τουλάχιστον, ψυχισμός των ηρώων εν καιρώ πολέμου. Είναι όλ’ αυτά μαζί, που συγκλίνουν σε δυο-τρια το πολύ πράγματα.

Στην ανάδειξη μιας δημοκρατικής Αμερικής, όπως αυτή νοούσε και νοεί τη Δημοκρατία, και που αναλαμβάνει το κόστος αυτής της ανάληψης «ευθυνών». Κατ’ επέκταση, αυτή η ανάληψη «ευθυνών» οδηγεί πάνω σε δυσανεξίες και βρίσκει τοίχους αδιαπέραστους, που καλείται αυτό το μοντέλο κοινωνίας και ατομικού ψυχισμού να αντεπεξέλθει και ν’ αντιμετωπίσει. Ως αποτέλεσμα αυτών δημιουργείται ένας εαυτός και μια ατομικότητα άνευ ορίων, που μπορεί να φτάσει σε σημεία ακραίας παραβατικότητας και εγκληματικότητας – όπως και οι ήρωές μας εδώ. Πλην όμως έρχεται ο Ελρόι να μας καταδείξει αυτά τα όρια του εαυτού και να βάλει μια τροχοπέδη σε αυτή την εγκληματικότητα. Με έναν και μοναδικό τρόπο. Καταδεικνύοντάς μας πως η υπέρβαση των ορίων του εαυτού οδηγεί στον θάνατο. Αυτός που δεν μπορεί να αναγνωρίσει το ατομικά του όρια είναι καταδικασμένος να πεθάνει, ακόμα κι αν καταφέρνει να ξεφεύγει κατά περιπτώσεις.

Και πάλι ο Ελρόι βρίσκεται ένα βήμα μπροστά απ’ όλους τους συγγραφείς της γενιάς του. Δεν ασχολείται καν με την αναζήτηση του εαυτού. Σχεδόν ως δεδομένο αυτό, όσο κι αν φαίνεται περίεργο με όλους αυτούς τους τύπους ανθρώπων που παρελαύνουν στο βιβλίο και που σίγουρα δεν θα ’θελες με τίποτα να τους έχεις φίλους, ο συγγραφέας μάς δείχνει το τι συμβαίνει όταν το άτομο υπερβαίνει τον εαυτό του και τα όποια όριά του. Οδηγείται στον φυσικό θάνατο, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η αναγνώριση αυτού του ορίου έγκαιρα είναι ένα άλλο θέμα που περνάει, ίσως, μέσα από την ετερότητα.
Οι απανωτές γροθιές που επιμένει να ρίχνει ακατάπαυστα ο Ελρόι στο μαλακό υπογάστριο της αμερικανικής κοινωνίας, ξαναγράφοντας την αμερικανική ιστορία από διαφορετική οπτική γωνία, που κανείς δεν θα ’θελε να γνωρίζει, καταφέρνοντας ν’ αναδείξει ανθρωπολογικά δεδομένα ψυχικής υφής που λειτουργούν καταλυτικά στο παρόν, τον τοποθετούν στην κορυφή αυτής της λογοτεχνικής πυραμίδας σύγχρονων συγγραφέων.

J Ellroy Πρόκειται για ένα απολαυστικό βιβλίο, άξιο των ξενυχτιών διαβάσματός του, από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα του. Και επειδή υπάρχουν όλες αυτές οι αναφορές στα προηγούμενα βιβλία, ας σημειώσουμε πως το βιβλίο στέκεται και μόνο του, δίχως να έχει διαβάσει ο αναγνώστης και όλα τα προηγούμενα. Το πώς θα καταφέρει ν’ αντισταθεί και να μη σπεύσει άμεσα να τα διαβάσει μετά τη Θύελλα, δεν το γνωρίζω…