Deon Meyer: «Δεκατρείς ώρες»

Το Κέιπ Τάουν τη νύχτα απεικονίζεται στο εξώφυλλο του βραβευμένου αστυνομικού μυθιστορήματος Δεκατρείς ώρες του Νοτιοαφρικανού Ντίον Μέγερ, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα στη χώρα μας από τις Εκδόσεις Στερέωμα, σε μετάφραση της Κάλλιας Παπαδάκη. Και είναι από τις περιπτώσεις όπου το εξώφυλλο ενός βιβλίου αποδεικνύεται εξίσου εντυπωσιακό με το περιεχόμενό του.

Σύμφωνα με την υπόθεση, η νεαρή Αμερικανίδα Ρέιτσελ Άντερσον, τουρίστρια στο Κέιπ Τάουν, αγνοείται. Η καλύτερή της φίλη, μαζί με την οποία έκανε αυτό το υπερατλαντικό ταξίδι, έπεσε θύμα άγριας δολοφονίας. Η Ρέιτσελ έχει δει τους δολοφόνους και ξέρει καλά ότι είναι ο επόμενος στόχος τους. Το ξέρει και γι’ αυτό τρέχει να κρυφτεί, οι διώκτες της όμως δεν την αφήνουν στιγμή σε ησυχία. Κι από κάτι που κρυφακούει έντρομη να λένε μεταξύ τους, καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί την αστυνομία. Αρχίζει λοιπόν να κρύβεται και από τους αστυνομικούς. Μόνο που δεν είναι όλοι διεφθαρμένοι. Και σίγουρα όχι ο ντετέκτιβ Μπένι Γκρίσελ, που δίνει τον λόγο του στον πατέρα της ότι θα τη σώσει.

Όμως ο χρόνος τρέχει και ο Μπένι Γκρίσελ, ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, είναι επιφορτισμένος με δύο υποθέσεις, εξίσου απαιτητικές, και φορτωμένος με τις δικές του έγνοιες και τον δύσκολο αγώνα του να κρατηθεί μακριά από το αλκοόλ: «Ύστερα, πήρε προαγωγή [...] και το μέλλον γλίστρησε από τα δάχτυλά του, μέσα από τις χούφτες του, λίγο-λίγο, μέρα με τη μέρα, τόσο αργά που δεν το συνειδητοποίησε, τόσο ανεπαίσθητα που ξύπνησε από έναν μεθυσμένο λήθαργο δεκατρία χρόνια μετά και συνειδητοποίησε ότι τα είχε χάσει όλα. Δεν μπορούσες ποτέ να το επανακτήσεις. Αυτή ήταν η στραβή. Δεν μπορούσες ποτέ να επιστρέψεις, εκείνη η ζωή, εκείνοι οι άνθρωποι και οι καταστάσεις είχαν παρέλθει [...] Έπρεπε να ξαναρχίσεις, όμως αυτή τη φορά χωρίς την αφέλεια, την αθωότητα, την αισιοδοξία του παρελθόντος, χωρίς την αχλή του ερωτευμένου. Ήσουν διαφορετικός, ήσουν εγκλωβισμένος στην τωρινή σου υπόσταση με όλη τη γνώση, την εμπειρία, τον ρεαλισμό και την απογοήτευση» (σελ.160-161).

Η υπόθεσή του εξελίσσεται μέσα σε 13 ώρες, που όμως είναι τόσο γεμάτες και αγωνιώδεις, ώστε καταλήγουμε να το διαβάσουμε απνευστί σε πολύ λιγότερες.

Ο Ντίον Μέγερ με τις Δεκατρείς ώρες, όπως και νωρίτερα με την Κόμπρα (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, Στερέωμα 2018), μας ανοίγει ένα παράθυρο στη Νότια Αφρική – και συγκεκριμένα στον δημοφιλέστερο τουριστικό προορισμό της Νότιας Αφρικής, το Κέιπ Τάουν. Ίσως μάλιστα η μεγαλούπολη αυτή να είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής του έργου του. Εδώ βλέπουμε το Κέιπ Τάουν μέσα από τα μάτια της Ρέιτσελ, που είναι τουρίστρια και τρέχει στα τυφλά, αναζητώντας κρυψώνες εδώ κι εκεί, παράλληλα όμως βλέπουμε τα ίδια σημεία και μέσα από τα μάτια των μόνιμων κατοίκων του: «Στο κέντρο βρισκόταν μια μεγάλη μιχανοκίνητη μεταλλική πύλη και από πίσω μονοκατοικίες που παρέπεμπαν σε χωριάτικο στιλ, με τιρκουάζ παντζούρια, μονόχρωμα κουφώματα και μια στέγη σε σχήμα Α. Άλλο ένα κερδοσκοπικό οικοδομικό εγχείρημα που θα μπαγιάτευε και δεν θα ενδιέφερε κανέναν σε πέντε χρόνια» (σελ.294).

Επίσης, παίρνουμε μια γεύση από την πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης και της χώρας, καθώς στην εξέλιξη της ιστορίας παίζουν ρόλο εκπρόσωποι διάφορων εθνικών ομάδων – μαύροι, λευκοί, έγχρωμοι, Αφρικάνερς, Ζουλού, Κόσα, μιγάδες, ένα κυριολεκτικά πολύχρωμο μωσαϊκό: «Οι Αφρικάνερς ξαναεπαναστάτησαν, ένα τρομερό επίτευγμα. Ύστερα, η εξουσία τούς διέφθειρε. Τα σημάδια των καιρών δείχνουν ότι η μαύρη διακυβέρνηση βαδίζει στα βήματά τους. Φοβάμαι ότι θα κάνουν τα ίδια λάθη. Τόσο κρίμα. Είμαστε μια χώρα δυνατοτήτων με υπέροχους, καλούς πολίτες, που όλοι μας επιθυμούμε ένα πράγμα: ένα μέλλον για τα παιδιά μας. Εδώ. Όχι στον Καναδά» (σελ.305). Και μια γεύση από τους ανταγωνισμούς και τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ τους, στο πλαίσιο της δημόσιας διοίκησης και όχι μόνο: «Και είμαι πολύ μεγάλος για όλα αυτά τα σκατά, Μπένι, τις βρομοδουλειές του Εθνικού Επιτρόπου, τη διάλυση της Ομάδας Σκορπιός, τις φυλετικές ποσοστώσεις που αλλάζουν κάθε χρόνο, όλα είναι πολιτικοποιημένα. Και αν ο Ζούμα γίνει πρόεδρος, οι Κόσα θα παραγκωνιστούν και οι Ζουλού θα πάρουν τη θέση τους και όλα θα ξαναλλάξουν – καινούργια ιεραρχία, καινούργια ατζέντα, καινούργιοι μπελάδες» (σελ.353).

Οι Δεκατρείς ώρες είναι ένα σύγχρονο δείγμα αστυνομικού μυθιστορήματος που καταφέρνει να κρατά θαυμαστή ισορροπία ανάμεσα στην παρουσίαση της υπόθεσής του και στην αποτύπωση της κοινωνικής πραγματικότητας που πλαισιώνει την υπόθεση αυτή. Ο Ντίον Μέγερ, εκτός από πολυβραβευμένος συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας, είναι και σεναριογράφος – ξέρει καλά, λοιπόν, να στήνει ένα έργο με χαρακτήρες τόσο ρεαλιστικούς και εξελίξεις τόσο καταιγιστικές, ώστε κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι τέλους. Και δε χρειάζεται να είναι κανείς λάτρης της αστυνομικής λογοτεχνίας, για να εκτιμήσει τα D Meyer χαρίσματα του συγκεκριμένου βιβλίου. Η υπόθεσή του εξελίσσεται μέσα σε 13 ώρες, που όμως είναι τόσο γεμάτες και αγωνιώδεις, ώστε καταλήγουμε να το διαβάσουμε απνευστί σε πολύ λιγότερες. Θα υποδεχόμασταν με χαρά τη μετάφραση και άλλων έργων του.